Του Αλέξη Παπαχελά
Για τα ελληνικά συμφέροντα, ένα κριτήριο είναι βασικό για το πόσο σημαντικό ρόλο μπορεί να διαδραματίσει ο/η πρέσβης των ΗΠΑ στην Ελλάδα. Το αν, εν μέσω μιας κρίσιμης περιόδου στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, μπορεί να σηκώσει το τηλέφωνο και να μιλήσει είτε απευθείας με τον ίδιο τον πρόεδρο ή με κάποιον πάρα πολύ κοντινό του άνθρωπο, π.χ. τον επιτελάρχη του Λευκού Οίκου ή κάποιον συγγενή του.
Στα χρόνια της Μεταπολίτευσης, εστάλησαν στην Ελλάδα σημαντικοί Αμερικανοί διπλωμάτες, οι οποίοι είχαν συνήθως κάποια εμπειρία στα ελληνικά πράγματα. Στη συντριπτική πλειονότητά τους ήταν διπλωμάτες καριέρας, που ταίριαζαν σε ένα κλασικό, παλαιό στερεότυπο. Ποιο ήταν το ατού τους; Οτι είχαν πρόσβαση στο Συμβούλιο Εθνικής Ασφαλείας του Λευκού Οίκου ή στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ. Επειδή είχαν περάσει από άλλες θέσεις-κλειδιά, μπορούσαν να σηκώσουν το τηλέφωνο και να μιλήσουν με κάποιον αρμόδιο αξιωματούχο ώστε να κινητοποιήσουν την Ουάσιγκτον για ένα σημαντικό ζήτημα. Οσο για τα τηλεφωνήματα στον εκάστοτε πρόεδρο, γίνονταν συνήθως απευθείας από κάποιον σημαίνοντα Ελληνοαμερικανό.
Τα πράγματα όμως άλλαξαν δραματικά. Σήμερα, ένας παραδοσιακός, έμπειρος διπλωμάτης καριέρας στην πρεσβεία της Αθήνας θα ήταν σχεδόν... άχρηστος. Ο πρόεδρος Τραμπ και όλος ο περίγυρός του αποφεύγουν με κάθε τρόπο να χρησιμοποιούν διπλωμάτες και αξιωματούχους παλαιάς κοπής μετά την εμπειρία της πρώτης τετραετίας. Ολο το σύστημα πληροφόρησης και λήψης αποφάσεων είναι βασισμένο σε ανθρώπους του προσωπικού περιβάλλοντος του προέδρου και σε πολιτικά διορισμένους αξιωματούχους. Η νεοαφιχθείσα πρέσβειρα των ΗΠΑ ταιριάζει απολύτως στον νέο κανόνα. Είναι προφανές από τα πρώτα της βήματα ότι έχει πρόσβαση στο Οβάλ Γραφείο, αλλά ταυτόχρονα γνωρίζει προσωπικά πολλούς ανθρώπους σε διάφορες θέσεις-κλειδιά της σημερινής αμερικανικής κυβέρνησης, καθώς βρέθηκε στην ομάδα του Ντόναλντ Τραμπ από πολύ νωρίς. Από τον τρόπο που την αντιμετώπιζαν οι κυβερνητικοί αξιωματούχοι που βρέθηκαν εδώ λίγες ημέρες μετά την άφιξή της, αυτό έγινε σαφές. Μπορεί συνεπώς να σηκώσει το τηλέφωνο σε μια στιγμή κρίσης και να απαντήσει κάποιος που μετράει, πιθανότατα και ο ίδιος ο πρόεδρος.
Το ερώτημα που θέτουν πολλοί είναι «πρόσβαση έχει, αλλά πώς θα συγκρίνεται με την πρόσβαση του ομολόγου της στην Τουρκία, που είναι και αυτός πολύ κοντά στον Τραμπ και μοιάζει να εκπροσωπεί τις ΗΠΑ σε όλη την περιοχή;». Το ίδιο ασφαλώς αναρωτιούνται και οι γείτονές μας, καθώς βλέπουν τόσους Αμερικανούς υπουργούς να επισκέπτονται την Αθήνα και αναβιώνει στο μυαλό τους ο εφιάλτης μιας στρατηγικής περικύκλωσης της Τουρκίας με αιχμή του δόρατος την Ελλάδα. Τέτοιου τύπου ερωτήματα για το ποιος έχει μεγαλύτερη ισχύ στον Λευκό Οίκο απαντώνται, βέβαια, πειστικά μόνο στην πράξη.
Θα ήταν πάντως λάθος να μπερδευτεί κανείς από το γκλάμουρ της άφιξης της κ. Γκίλφοϊλ και να υποτιμήσει την ισχύ της ως παίκτη σε ένα εντελώς νέο σκηνικό από αυτό που ξέραμε εδώ και δεκαετίες.
