Του Αλέξη Παπαχελά
Παράδοση άνευ όρων ή έντιμος συμβιβασμός; Στο ερώτημα αυτό καλούμεθα να απαντήσουμε μετά τη συμφωνία στην οποία κατέληξαν ο πρόεδρος Τραμπ και η κ. Φον ντερ Λάιεν. Το σκηνικό της συμφωνίας, από μόνο του, έδωσε το δικό του σήμα. Η εκπρόσωπος της Ε.Ε. δέχθηκε να συναντηθεί και να διαπραγματευθεί με τον Αμερικανό ηγέτη στο ιδιωτικό του κλαμπ γκολφ και μάλιστα στη Σκωτία. Το γεγονός αυτό από μόνο του δείχνει ποιος είχε το πάνω χέρι και καθόρισε τους όρους της συνάντησης.
Η Ε.Ε. είχε τρόπους να τραβήξει το σχοινί και να πιέσει τον Τραμπ αποτελεσματικά. Αν, για παράδειγμα, έβαζε δασμούς σε ειδικά προϊόντα που αφορούν «κόκκινες πολιτείες», θα μπορούσε να επηρεάσει καθοριστικά τις εκλογές για το Κογκρέσο του 2026. Η Ε.Ε. μπορεί άλλωστε να μη διαθέτει στρατιωτική ισχύ, είναι όμως μία τεράστια οικονομική δύναμη που μπορεί να ασκήσει πίεση σε όποιον κάθεται απέναντί της.
Το πιο οδυνηρό όμως είναι το γεγονός ότι, κατά τα φαινόμενα, η συμφωνία δείχνει την άρνηση της Ευρώπης να αποκτήσει σοβαρή πολεμική βιομηχανία, επιλέγοντας να αγοράσει αμερικανικούς εξοπλισμούς. Είναι σαν να αγνοεί την πρόκληση της στρατηγικής αυτονομίας και να συνεχίζει την εξάρτησή της από τις ΗΠΑ, πληρώνοντας και το κατιτίς παραπάνω. Ο χρόνος θα δείξει τι ήταν αυτό που ανάγκασε την επικεφαλής της Κομισιόν να προχωρήσει σε ένα συμβιβασμό. Το πιθανότερο σενάριο τον αποδίδει στη γερμανική ανασφάλεια και στην προσπάθεια να προστατευθούν η Airbus και η γερμανική αυτοκινητοβιομηχανία.
Από την άλλη, γεγονός είναι πως τα τρανά οφέλη που επικαλείται ο Τραμπ ως αποτέλεσμα της συμφωνίας είναι πολύ πιθανό να αποδειχθούν αέρας κοπανιστός. Ολοι οι γνώστες της ενεργειακής αγοράς θεωρούν απίθανο να μπορέσουν οι ΗΠΑ να πουλάνε 250 δισ. ενέργειας στην Ε.Ε., γιατί απλώς δεν υπάρχουν οι αντίστοιχες ποσότητες για εξαγωγή. Οσο για τη δέσμευση ότι ευρωπαϊκές εταιρείες θα επενδύσουν 600 δισ. στις ΗΠΑ, πρόκειται μάλλον για διατύπωση ευχής. Οι ευρωπαϊκές εταιρείες έχουν μετόχους και παίρνουν αποφάσεις με βάση τις προβλέψεις για κάθε επένδυση, δεν λειτουργούν βάσει κάποιου κεντρικού σοβιετικού σχεδιασμού. Αυτές όμως οι δύο δεσμεύσεις έδωσαν στον Τραμπ αυτό που ήθελε, δύο γρήγορες επικοινωνιακές νίκες, που του επέτρεψαν να αλλάξει την ημερήσια διάταξη του δημοσίου διαλόγου στις ΗΠΑ και να προβάλει τον εαυτό του στον αγαπημένο του ρόλο, του μεγάλου παγκόσμιου διαπραγματευτή.
Ασχετα από τι πέτυχε και τι όχι η Ε.Ε. στη διαπραγμάτευση με τον Τραμπ, δύο πράγματα δεν αμφισβητούνται. Πρώτον, ότι οι ΗΠΑ παραμένουν το «αφεντικό» στη Δύση και, δεύτερον, ότι η Ευρώπη αργεί ασύλληπτα να ξυπνήσει από τον μακρόσυρτο στρατηγικό της λήθαργο.
