Οι τοίχοι μας είναι άδειοι

Είχα μόλις αρχίσει να δημοσιογραφώ όταν μου ανατέθηκε να του κάνω συνέντευξη. Τον είχα συναντήσει στο σπίτι του στην Αγία Νάπα και ομολογώ πως αγωνιούσα να τον γνωρίσω από κοντά, αφού για χρόνια ζούσα με τους πίνακές του. Μιλώ για τον Κύπριο ζωγράφο Γιώργο Σκοτεινό.

Νεαρή τότε και ανυποψίαστη για το πόση διάψευση μπορεί να κουβαλά ένας άνθρωπος, διψούσα να γνωρίζω ανθρώπους του πνεύματος. Ανθρώπους δηλαδή που προσπαθούσαν να χωρέσουν το ταλέντο και τη δημιουργική τους φαντασία σε μια πραγματικότητα η οποία, πολλά χρόνια μετά, διαπίστωσα πως δεν άφηνε χώρο ούτε στο ταλέντο ούτε στη φαντασία.

Μιλούσαμε πολλές ώρες θυμάμαι, μου είχε διηγηθεί δεκάδες ιστορίες της ζωής και της τέχνης του. Σε κάποια στιγμή της κουβέντας μας, πήρε το σοβαρό του ύφος και με μια έκφραση στο πρόσωπο του σχεδόν προειδοποιητική μου είπε πως οι τοίχοι μας είναι άδειοι.

Και ο λόγος που είναι άδειοι είναι γιατί ποτέ δεν αισθανθήκαμε την αναγκαιότητα της τέχνης. Έτσι έχουμε μάθει, μου είπε, να αφήνουμε τους τοίχους μας άδειους και τη φαντασία μας περιορισμένη σε πολύ συγκεκριμένα τετραγωνικά. Μου φάνηκε, θυμάμαι, υπερβολική η διαπίστωσή του, ίσως γιατί ενστικτωδώς δεν ήθελα να την αποδεχτώ, μου έπεφτε πολύ μουντή για τις πολύχρωμες ρομαντικές μου σκέψεις. Το νεαρό της ηλικίας μου δεν μου επέτρεπε καν να διαβάσω κάτω από τις λέξεις για να συνειδητοποιήσω πόση πίκρα και πόσες διαψεύσεις έκρυβαν.

Πέρασαν χρόνια και συναντήσεις με πολλούς άλλους ανθρώπους του πνεύματος για να διαπιστώσω πόσο δίκαιο είχε τότε ο Γιώργος Σκοτεινός. Οι τοίχοι μας ήταν και παραμένουν άδειοι, γιατί ο πολιτισμός δεν υπήρξε ποτέ προτεραιότητα αυτής της χώρας ούτε στην παιδεία της, ούτε στα κονδύλιά της, ούτε στη προάσπιση της ταυτότητάς της.

Για καιρό πίστευα πως ο λόγος που ο πολιτισμός ερχόταν πάντα σε δεύτερη μοίρα ήταν το εθνικό μας πρόβλημα το οποίο επισκίαζε οποιοδήποτε άλλο τομέα της πολιτικής μας σκέψης δημιουργώντας μας ενοχικά σύνδρομα αν τολμούσαμε να στρέψουμε το βλέμμα σε άλλα πράγματα που τα θεωρούσαμε αξίες της πνευματικής μας καλλιέργειας.

Κι αυτός ο μύθος ωστόσο καταρρίφθηκε στο μυαλό μου, όταν στα χρόνια διαπίστωνα μέσα από τη δημοσιογραφική μου εμπειρία, πως ο λόγος για τον οποίο ο πολιτισμός δεν υπήρξε ποτέ προτεραιότητά μας δεν ήταν το εθνικό πρόβλημα αλλά η ανεπάρκεια των εκάστοτε ιθυνόντων να αντιληφθούν τη σημασία και την αξία του. Με απλά λόγια η απουσία πολιτιστικού υπόβαθρου από την πολιτική σκηνή ήταν και είναι ο λόγος που χρόνια τώρα αυτή η χώρα αδιαφορεί για τον πολιτισμό της.

Γιατί τα γράφω όλα αυτά; Γιατί πριν από λίγες μέρες είδε το φως της δημοσιότητας μια ακόμα είδηση που αποδεικνύει του λόγου το αληθές. Η είδηση έλεγε πως το κράτος παραβιάζει τη νομοθεσία σύμφωνα με την οποία έχει υποχρέωση να εμπλουτίζει τα ανεγειρόμενα δημόσια κτήρια με έργα τέχνης.

Συγκεκριμένα, όπως αναφέρει ο Σύλλογος Εικαστικών Καλλιτεχνών, 63 κτήρια του Δημοσίου δεν εμπλουτίστηκαν με εικαστικά έργα όπως προβλέπει η σχετική νομοθεσία. Κληθείς να σχολιάσει τις απόψεις των καλλιτεχνών ο διευθυντής των Πολιτιστικών Υπηρεσιών κ. Παρασκευάς παραδέχτηκε πως η μη εφαρμογή της νομοθεσίας άρχισε πριν από την οικονομική κρίση και παράλληλα την απέδωσε και στην αμέλεια διάφορων τμημάτων. Το κράτος «ξέχασε» να τηρήσει τη σχετική νομοθεσία ή κατά το λαϊκότερο «έπαιξεν πελλόν».

Κι αν θέλουμε να είμαστε απόλυτα ειλικρινείς ο λόγος δεν ήταν γιατί αμέλησε αλλά γιατί επί της ουσίας δεν ενδιαφέρεται για τον πολιτισμό, παρά μόνο για να τον χρησιμοποιεί όταν και εφόσον αυτός εξυπηρετεί τα οποιαδήποτε μικροκομματικά συμφέροντα και αλισβερίσια. Κι αν αυτή η άποψη καταγράφεται ως απόλυτη καλώ οποιονδήποτε κρατικό παράγοντα να με διαψεύσει αποδεικνύοντας μου πότε και πώς έδωσε σημασία αυτό το κράτος στον πολιτισμό όχι σαν δραστηριότητα αλλά σαν παιδεία και ουσία της καλλιέργειας του πνεύματός μας.