Του Γιάννου Σταυρινίδη
Για πάνω από οκτώ δεκαετίες η παγκόσμια οικονομία αναπτύχθηκε στηριγμένη στην ανοικτή αρχιτεκτονική και τη συνεργασία. Αυτές οι συνθήκες ευεργέτησαν την ευρωπαϊκή οικονομία, η οποία όλα αυτά τα χρόνια πορεύθηκε στηριγμένη σε φιλελεύθερες προσεγγίσεις. Σήμερα όμως τα δεδομένα αλλάζουν. Η πολυμερής συνεργασία δίνει τη θέση της στις λογικές μηδενικού αποτελέσματος και επίδειξης ισχύος. Τα ανοικτά σύνορα των προηγούμενων δεκαετιών καταργούνται και δίνουν τη θέση τους στον προστατευτισμό. Ακόμα και η πρωτοκαθεδρία του δολαρίου, ως θεμέλιου λίθου του παγκόσμιου εμπορίου, τελεί υπό αμφισβήτηση.
Οι αλλαγές που συντελούνται επηρεάζουν αρνητικά την Ευρώπη, η οποία παραμένει μια ανοικτή οικονομία με σημαντική εξάρτηση στις εξαγωγές που αντιστοιχούν στο 20% της προστιθέμενης αξίας και στηρίζουν 30 εκατομμύρια θέσεις εργασίας. Εφόσον η νέα εμπορική στρατηγική των ΗΠΑ επικρατήσει, η ευρωπαϊκή οικονομία θα καταγράψει σημαντικές απώλειες. Θα υπάρξουν όμως και ευκαιρίες αν προωθηθούν οι κατάλληλες πολιτικές. Κύρια ευκαιρία το πλασάρισμα του ευρώ ως ενός παγκόσμιου νομίσματος με αναβαθμισμένο ρόλο. Αυτήν τη στιγμή το ευρώ βρίσκεται στη δεύτερη θέση ως αποθεματικό νόμισμα αντιστοιχώντας στο 20% των αποθεμάτων ξένου συναλλάγματος. Στην πρωτοκαθεδρία βρίσκεται το αμερικανικό δολάριο κατέχοντας 60% του συνόλου.
Η ανάγκη για περαιτέρω πολιτική ενοποίηση είναι προφανή
Περαιτέρω βελτίωση της θέσης του ευρώ στο παγκόσμιο στερέωμα θα επιτρέψει σε ευρωπαϊκές επιχειρήσεις και κυβερνήσεις να δανειστούν φθηνότερα, ενισχύοντας έτσι την εσωτερική ζήτηση σε μια περίοδο που η δραστηριότητα των εξαγωγών παραμένει σημαντικά περιορισμένη. Οι προοπτικές για το ευρώ αν και υποσχόμενες θα απαιτήσουν όραμα και προσπάθεια. Το έργο αναβάθμισης του ευρώ ξεκινά από τη διατήρηση της ανοικτής αρχιτεκτονικής της ευρωπαϊκής οικονομίας και συνεχίζεται με τη δημιουργία ελκυστικής ευρωπαϊκής κεφαλαιαγοράς, η οποία θα προσφέρει εύκολα ρευστοποιήσιμες αξίες. Τέλος, η περαιτέρω πολιτική ενοποίηση της Ευρώπης με παράλληλη ενίσχυση του κράτους δικαίου θα επιτρέψει στην Ευρωζώνη να ανταποκριθεί σθεναρά στις εξωτερικές γεωπολιτικές πιέσεις.
Το κλείσιμο νέων εμπορικών συμφωνιών επιδεικνύοντας προσήλωση στη διατήρηση των ωφελημάτων και στις δυο πλευρές της εφοδιαστικής αλυσίδας, αποτελεί στρατηγική ευκαιρία που η Ευρώπη καλείται να αξιοποιήσει για ίδιον όφελος. Ήδη, η Ευρώπη κατέχει το μεγαλύτερο δίκτυο εμπορικών συμφωνιών παγκοσμίως που ξεπερνούν τις εβδομήντα χώρες, με αποτέλεσμα το 40% των εμπορικών συναλλαγών να είναι τιμολογημένο σε ευρώ, ένα ποσοστό διπλάσιο της αποθεματικής ισχύος του ευρώ.
Η δημιουργία της ενιαίας ευρωπαϊκής κεφαλαιαγοράς θα προκαλέσει την προσέλκυση επενδυτών που έχουν ανάγκη ασφαλή καταφύγια. Στοιχεία από μελέτες έδειξαν ότι στην Ευρώπη τα κρατικά ομόλογα με διαβάθμιση ΑΑ και πάνω αντιστοιχούν σε κάτω του 50% του ΑΕΠ, την ίδια ώρα που το αντίστοιχο ποσοστό στις ΗΠΑ ξεπερνά το 100%. Τα επόμενα βήματα είναι γνωστά και αφορούν στη συμπλήρωση της ενιαίας αγοράς, την ενίσχυση των startups, τη χαλάρωση της εποπτείας και τη δημιουργία ενιαίας αγοράς επενδύσεων και καταθέσεων.
Η ανάγκη για περαιτέρω πολιτική ενοποίηση είναι προφανής. Η Ευρώπη για να κερδίσει την εμπιστοσύνη των επενδυτών χρειάζεται να εξεύρει κοινή πολιτική γραμμή και να αποκτήσει ενιαία φωνή. Η συγκυρία αποτελεί και μοναδική ευκαιρία για αναθεώρηση των εσωτερικών διαδικασιών λήψης αποφάσεων. Η κατάργηση του βέτο και η λειτουργία στη βάση ενισχυμένων πλειοψηφιών δύναται να προσφέρει λύσεις προς αμοιβαίο όφελος.
Στο ευρώ παρουσιάζονται θετικές εξελίξεις. Κυρίως, η ευκαιρία να ενισχύσει τη διεθνή του παρουσία προκαλώντας θετικές εξελίξεις για την Ευρωζώνη. Οι στιγμές είναι ιστορικές και θα πρέπει να συνοδευθούν από εγρήγορση και τολμηρές αποφάσεις.
