Του Γιάννου Σταυρινίδη
Η οικονομική λογική που για χρόνια πολλά κυριάρχησε στην Ευρώπη, αλλάζει. Η αλλαγή φαίνεται να προκύπτει μέσα από τον γερμανο-ιταλικό άξονα, δύο εντελώς αντίθετοι πόλοι που για χρόνια συντηρούσαν αντίθετα αφηγήματα. Η νέα ευρωπαϊκή συναίνεση, αν μπορούμε να μιλούμε για κάτι τέτοιο, μπορεί να στηριχθεί σε τρεις μετατοπίσεις της διαχρονικής οικονομικής λογικής.
Η πρώτη αφορά στο πώς επιτυγχάνεται η ανταγωνιστικότητα. Πριν από δεκαπέντε και βάλε χρόνια όλες οι πολιτικές σχεδιάζονταν με στόχο τη μείωση του μοναδιαίου κόστους εργασίας. Σήμερα όμως η ανταγωνιστικότητα της οικονομίας επιδιώκεται να επιτευχθεί μέσα από επενδύσεις, μείωση του κόστους ενέργειας και ενίσχυση της καινοτόμου προσπάθειας. Η νέα γερμανική ηγεσία αλλάζει πλέον το αφήγημα και στηρίζεται σε νέους κανόνες δανεισμού που θα επιτρέψουν τη δημοσιονομική τόνωση της χώρας, η οποία εδώ και αρκετά τρίμηνα βρίσκεται σε ένα στενό εύρος μετατόπισης από την ύφεση στη σταθερότητα. Από ιταλικής πλευράς η προσωπικότητα του Μάριο Ντράγκι φωτίζει τις εξελίξεις, με τον πρώην κεντρικό τραπεζίτη να ζητά μεγάλες θεσμικές ρήξεις και ένα τεράστιο πολιτικό σοκ με αφορμή την κατά 180 μοίρες αλλαγή της πολιτικής του Λευκού Οίκου. Ακόμη και τα γεράκια της ΕΚΤ αλλάζουν στάση αναγνωρίζοντας ότι τα μέτρα που υιοθετήθηκαν για αντιμετώπιση της κρίσης χρέους, οδήγησαν σε πολιτικές μείωσης της εγχώριας κατανάλωσης και των μισθών. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να μειωθεί η παραγωγικότητα και πλέον η ανάπτυξη της Ευρωζώνης να βρίσκεται στα χέρια των Αμερικανών καταναλωτών. Κοινή πολιτική θέση της νέας γερμανικής ηγεσίας και της Φρανκφούρτης η ανάγκη για επενδύσεις. Η αύξηση της ανταγωνιστικότητας θα προκύψει μέσα από επενδύσεις, πράγμα που αναγκάζει τον καγκελάριο Μερτς να φροντίσει όπως το δημοσιονομικό πακέτο διοχετευτεί εξ ολοκλήρου σε επενδύσεις. Καμία εξαίρεση δεν θα πρέπει να επιτραπεί στη διοχέτευση αυτών των πόρων στην κρατική κατανάλωση και τις κοινωνικές δαπάνες.
Η λογική Ντράγκι, αν και δεν διαφοροποιείται, κτίζει στο επιχείρημα για κοινό ευρωπαϊκό δανεισμό που θα άρει τους φραγμούς καθιστώντας την Ευρωζώνη μια πραγματική ένωση. Έναν τόπο με ενισχυμένη παραγωγικότητα που θα αυξάνει τους μισθούς λόγω αυξημένης εγχώριας ζήτησης. Μια συνθήκη που προς το παρόν δεν έχει σπόνσορα που θα μπει στη διαδικασία εκ βάθρων αλλαγών.
Το προηγούμενο πρότυπο ευρωπαϊκής ανάπτυξης αλλάζει. Ήδη, η έκθεση Ντράγκι το αποδομεί κάνοντας λόγο για νέες καινοτόμες δραστηριότητες που θα αντικαταστήσουν τις παραδοσιακές ευρωπαϊκές βιομηχανίες, με κυρίαρχο παράδειγμα τη γερμανική αυτοκινητοβιομηχανία.
Στο ίδιο μήκος κύματος και το γερμανικό συμβούλιο οικονομικών εμπειρογνωμόνων που ζητά την μη διατήρηση παρωχημένων οικονομικών δομών. Και συνεχίζει λέγοντας πως, αντί να χρησιμοποιούνται δαπανηρές και αναποτελεσματικές επιδοτήσεις για διατήρηση θέσεων εργασίας, η διαρθρωτική αλλαγή θα πρέπει να αναζητηθεί μέσα από στοχευμένες πολιτικές στην αγορά εργασίας. Πολιτικές που θα στρέφονται στην κατάρτιση, την αναβάθμιση των δεξιοτήτων και την επανεκπαίδευση των εργαζομένων.
Ο τρόπος που τα ευρωπαϊκά κέντρα αποφάσεων αντιλαμβάνονται την ανάπτυξη αλλάζει. Τις αλλαγές προκαλούν κατακλυσμιαίες εξελίξεις στο παγκόσμιο εμπόριο και τη γεωπολιτική ισορροπία δυνάμεων. Σειρά τώρα έχει η πολιτική ηγεσία, που καλείται να αντιληφθεί την ιστορικότητα των στιγμών και να αποφασίσει για πράγματα που θα συγκρουστούν με εδραιωμένα συμφέροντα. Αυτή όμως δεν είναι και η πεμπτουσία της πολιτικής; Να συγκρούεσαι με τους λίγους για τα συμφέροντα των πολλών.
