Του Γιάννου Σταυρινίδη
Σωρεία αναλυτών προβλέπουν πως το φορο-νομοσχέδιο Τραμπ θα προσθέσει στο έλλειμμα μερικά τρισεκατομμύρια δολάρια την επόμενη δεκαετία. Θα προσθέσει νέο βάρος σε μια ήδη βεβαρημένη κατάσταση, αφού το έλλειμμα θα ξεπεράσει για φέτος το 6% του ΑΕΠ. Ένα έλλειμμα που είναι 60% πάνω από τον μέσο όρο της τελευταίας πενηνταετίας. Και όλα αυτά συμβαίνουν χωρίς να έχει κηρυχθεί κάποιος πόλεμος, πανδημία, οικονομική κρίση. Το φορονομοσχέδιο Τραμπ, που μόλις πριν από λίγες μέρες εγκρίθηκε από τη Βουλή, ίσως βάλει τη χώρα σε δημοσιονομικές περιπέτειες αφού παίζει με τη φωτιά.
Το νέο νομοσχέδιο, χαρακτηρισμένο από τον ίδιο ως το «Μεγάλο και Όμορφο Νομοσχέδιο», περιλαμβάνει φοροαπαλλαγές και αυξημένες δαπάνες για το μεταναστευτικό. Περιλαμβάνει όμως και περικοπές στα προγράμματα υγείας, καθώς και σε άλλα προγράμματα κοινωνικής πολιτικής.
Για τη συνέχεια οι οικονομολόγοι προβλέπουν τρεις πηγές κινδύνων που έχουν να κάνουν με τις αγορές, την οικονομική καταπόνηση και τη γεωπολιτική υποχώρηση.
Η διατήρηση αυξημένων ελλειμμάτων για μεγάλο χρονικό διάστημα κρατά τις αγορές σε παρατεταμένη νευρικότητα. Ήδη, οι νέες πολιτικές Τραμπ απειλούν να εκτοξεύσουν τα ελλείμματα σε μη διαχειρίσιμα επίπεδα. Αναλυτές εκτιμούν πως οι πιθανότητες για ένα οικονομικό γεγονός την επόμενη τριετία βρίσκονται πάνω από το 50%. Αν και η εμπιστοσύνη των επενδυτών προς την αμερικανική οικονομία δεν έχει προς το παρόν κλονιστεί, είδαμε σημαντική φυγή επενδυτών από τα αμερικανικά ομόλογα. Αν και οι αντιδράσεις στην έγκριση του φορο-νομοσχεδίου υπήρξαν ήπιες, είναι καλά να θυμόμαστε πως οι αγορές βρίσκονται με το δάκτυλο στη σκανδάλη, έτοιμες να φωτίσουν το πρόβλημα, αν χρειαστεί.
Το επόμενο διάστημα η αμερικανική οικονομία κινδυνεύει και από αυξημένο πληθωρισμό, αφού οι φοροαπαλλαγές θα προκαλέσουν ενίσχυση της κατανάλωσης. Σε ένα τέτοιο σενάριο, η FED δεν θα μπορέσει να μειώσει τα επιτόκια και άρα η εξυπηρέτηση του δυσθεώρητου χρέους θα γίνει ακόμα πιο δύσκολη. Και το χειρότερο είναι ότι η εξυπηρέτηση του χρέους θα γίνεται εις βάρος του κοινωνικού κράτους που σταδιακά θα αρχίσει να υποχωρεί.
Ακούμε συχνά πως το δημόσιο χρέος είναι η μεγαλύτερη απειλή για την εθνική ασφάλεια. Καθώς αυξάνεται το χρέος και τα επιτόκια παραμένουν ψηλά, η εξυπηρέτηση του χρέους θα τείνει να ξεπεράσει τις εξοπλιστικές δαπάνες. Όπως επισημαίνουν ιστορικοί, όταν μια υπερδύναμη δαπανά περισσότερα στην εξυπηρέτηση του χρέους από ό,τι στους εξοπλισμούς τότε αργά αλλά σταθερά έρχεται η παρακμή. Η κόκκινη γραμμή που κρατά την ισορροπία μεταξύ εξοπλιστικών δαπανών και εξυπηρέτησης του χρέους, ξεπεράστηκε πέρυσι, χρονιά που ήταν η τελευταία της θητείας Μπάιντεν. Προβληματισμό επίσης προκαλεί και η σημαντική συμμετοχή χωρών όπως η Ιαπωνία και η Κίνα στον κατάλογο των δανειστών.
Για τους οικονομολόγους η ώρα για δράση έφτασε. Συνιστάται η άμεση ετοιμασία ενός εικοσαετούς πλάνου ήπιας δημοσιονομικής προσαρμογής. Χωρίς δράση η κατάσταση μπορεί να ξεφύγει σε σημείο που θα προκύψουν νέα δεδομένα για την παγκόσμια υπερδύναμη.
Η πρόκληση τεχνητού πληθωρισμού για αποπληρωμή του χρέους, αν και αποτελεί επιλογή θα έφερνε άνοδο των τιμών, οικονομική συρρίκνωση και γεωπολιτικές αναταράξεις. Το φορο-νομοσχέδιο Τραμπ βάζει και επίσημα τη χώρα σε αχαρτογράφητα νερά. Η συνέχεια, όπως πάντα, αναμένεται με ενδιαφέρον, αφού τον πρώτο λόγο έχουν πλέον οι αγορές.
