Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
Θα απαιτηθούν από 6 μέχρι 12 μήνες προτού επανέλθει η κατάσταση σε ρυθμούς κανονικότητας. Αυτές είναι οι εκτιμήσεις των αξιωματούχων υγείας και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού. Λέγοντας αυτό, κάποιος δεν υπονοεί ότι θα παραμείνουμε σε καθεστώς εγκλεισμού για όλο αυτό το διάστημα, αλλά ότι τα διατάγματα θα χαλαρώνουν σταδιακά ώσπου να καταργηθούν πλήρως. Οι πιο πάνω σημειώσεις γίνονται γιατί τα πολύ σωστά κυβερνητικά μέτρα για στήριξη της οικονομίας έχουν συγκεκριμένη χρονική αντοχή. Η στήριξη του εισοδήματος σε έναν πληθυσμό άνω των 250.000 εργαζομένων είναι προφανώς μια δαπανηρή άσκηση.
Με τα σημερινά δεδομένα, τα μέτρα έχουν αντοχή πολύ λίγους μήνες, μέχρι δηλαδή να εξαντληθεί η διαθέσιμη ρευστότητα. Συνεπώς, η εκτίμηση του χρόνου διάρκειας αυτής της κρίσης αποτελεί κρίσιμο παράγοντα επιτυχίας. Είναι ξεκάθαρο ότι η επιτυχής και άμεση διακοπή της αλυσίδας εξάπλωσης του ιού θα κρίνει την πορεία των δημόσιων οικονομικών στο μέλλον. Όπως, ο βαθμός υπευθυνότητας του κάθε πολίτη ξεχωριστά θα καθορίσει σε μεγάλο βαθμό τη μελλοντική πορεία της οικονομικής μας κατάστασης. Στην περίπτωση, όμως, που επαληθευτούν οι προβλέψεις για μια διάρκεια της κρίσης μεγαλύτερη από τις αντοχές της οικονομίας, τα δημόσια οικονομικά θα επιβαρυνθούν με νέο δανεισμό. Στο καλό σενάριο μιας τέτοιας εξέλιξης, η ευρωπαϊκή αλληλεγγύη γίνεται πράξη μέσω ενός ευρωομολόγου, που θα εκδοθεί για την άντληση χρημάτων, για την αντιμετώπιση των συνεπειών της πανδημίας.
Την αποπληρωμή θα εγγυηθούν όλα τα κράτη μέλη, αναλόγως του μεριδίου συνεισφοράς τους στο συνολικό ΑΕΠ της Ευρωζώνης. Το ευρωομόλογο θα έχει ένα πολύ χαμηλό επιτόκιο από το οποίο θα επωφεληθούν όλοι. Η εξέλιξη αξιολογείται ως θετική γιατί, πέραν του χαμηλού κόστους δανεισμού, πραγματοποιείται και ένα αποφασιστικό βήμα προς την περαιτέρω ενοποίηση και ολοκλήρωση του ευρωπαϊκού οράματος. Αν, όμως, δεν καμφθούν οι αντιδράσεις των Γερμανών υπάρχει το σοβαρό ενδεχόμενο να πρέπει να προσφύγει σε δανεισμό η κάθε χώρα ξεχωριστά.
Η μεγάλη ανησυχία σε αυτήν την περίπτωση έγκειται στην απόδοση που θα απαιτήσουν οι επενδυτές από τις χώρες που έχουν πληγεί περισσότερο από την πανδημία, όσον αφορά τη δημόσια υγεία και τα δημόσια οικονομικά. Η Κύπρος είναι μια από αυτές τις χώρες λόγω της εξωστρέφειας του οικονομικού της μοντέλου και της συνεισφοράς της τουριστικής βιομηχανίας στο ΑΕΠ. Η έξοδος στις αγορές για νέο δανεισμό πιθανόν να απαιτήσει ένα ψηλό risk premium για την κυπριακή οικονομία. Άλλες χώρες που αναμένεται να πληγούν σημαντικά είναι η Ισπανία, η Ιταλία και η Ελλάδα. Αυτές οι χώρες θα πρέπει να επιδιώξουν να αποφύγουν τις αγορές και τους διεθνείς επενδυτές και να στραφούν προς τον εγχώριο δανεισμό.
Η σημαντική ρευστότητα του τραπεζικού συστήματος προφέρει ευκαιρίες. Οι τράπεζες πολύ πιθανόν να διέθεταν ευχαρίστως μέρος της ρευστότητάς τους σε κυβερνητικά ομόλογα με θετικές αποδόσεις προκειμένου να αντιστρέψουν το αρνητικό 0,5% που πληρώνουν σήμερα έχοντας κατατεθειμένη τη ρευστότητά τους στην ΕΚΤ. Πολύ πιθανόν να απαιτηθεί ο εφοδιασμός της οικονομίας με περισσότερο «χρήμα που πέφτει από το ελικόπτερο», αν συνεχιστεί το lockdown. Είναι εξίσου πιθανό να επιβαρυνθούν τα δημόσια οικονομικά για τη διάσωση της πραγματικής οικονομίας. Και αναμφίβολα σήμερα αυτή η επιβάρυνση φαντάζει ως η μόνη εφικτή λύση!
