Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
Προβληματισμός επικρατεί μεταξύ των Ευρωπαίων αξιωματούχων όσον αφορά στη ζήτηση των κρατών μελών για αξιοποίηση των δανείων του ταμείου ανάκαμψης. Υπενθυμίζουμε ότι τον περασμένο Ιούλιο οι Ευρωπαίοι ηγέτες πέτυχαν συμφωνία για τη δημιουργία ταμείου ανάκαμψης ύψους €750 δισ. που διακρίνεται σε €390 δισ. για ενισχύσεις και €360 δισ. για δάνεια. Η ανησυχία έγκειται στο γεγονός ότι, αν δεν αξιοποιηθούν τα δάνεια που αντιπροσωπεύουν περίπου το μισό του ταμείου, η τονωτική ένεση που προσφέρει το ταμείο στις οικονομίες θα εξασθενίσει σημαντικά και η ανάκαμψη θα καθυστερήσει.
Οι μέχρι στιγμής ενδείξεις πάντως δεν είναι ενθαρρυντικές καθώς αρκετές οικονομίες έχουν προχωρήσει σε σημαντικούς δανεισμούς το τελευταίο διάστημα με αποτέλεσμα να θεωρούνται ήδη υπερδανεισμένες. Επιπλέον, αρκετές χώρες του ευρωπαϊκού νότου που ενδεχομένως να είχαν ανάγκη για επιπλέον δάνεια, αποθαρρύνονται όταν φέρνουν στο μυαλό μνήμες από την κρίση του 2008. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα προσφερόμενα από την Κομισιόν δάνεια αναμένεται πως θα φέρουν πολύ χαμηλά επιτόκια, τα οποία όμως η ΕΚΤ με τις ενέργειές της όλο αυτό το διάστημα τους τα εξασφαλίζει ήδη.
Παρόλο που η πανδημία σε αυτό το δεύτερο της κύμα «χτυπά» ανελέητα την Ευρώπη και κάποιος θα ανέμενε μεγαλύτερη διάθεση από τα κράτη μέλη για τόνωση των οικονομιών τους, οι επιφυλάξεις για τον δανεισμό από την Κομισιόν έχουν να κάνουν σε μεγάλο βαθμό και με τους όρους που θα επιβληθούν. Χώρες όπως η Κύπρος, η Ελλάδα, η Ιρλανδία, η Ισπανία και η Πορτογαλία που εφάρμοσαν προγράμματα ευρωπαϊκής λιτότητας είναι σήμερα οι πλέον επιφυλακτικές για δανεισμό από την Κομισιόν. Την ίδια στιγμή οι χώρες του ευρωπαϊκού βορρά μάλλον δεν θα χρησιμοποιήσουν καθόλου αυτά τα δάνεια γιατί πολύ απλά δεν τα χρειάζονται. Προκύπτει συνεπώς το συμπέρασμα ότι η τόνωση της οικονομίας θα κινηθεί σε πολύ χαμηλότερα επίπεδα από τα €750 δισ.
Σε προηγούμενο άρθρο είχαμε αναφερθεί στην εκτίμηση της Κριστίν Λαγκάρντ ότι οι ανάγκες τόνωσης της ευρωπαϊκής οικονομίας ανέρχονται σε €1,5 τρις καθιστώντας έτσι πολύ σημαντική την πλήρη αξιοποίηση του ταμείου ανάκαμψης. Αν και η αρχική ζήτηση για δανεισμό παραμένει αναιμική, ο αντίλογος λέει ότι τα δάνεια εφόσον θα είναι διαθέσιμα μέχρι το 2023 και καθώς η κρίση θα προχωρά, οι χώρες θα άρουν τις επιφυλάξεις τους και θα αναθεωρήσουν τη στάση τους έναντι δανεισμού από το ταμείο ανάκαμψης.
Όσον αφορά στην τιμολόγηση αυτών των δανείων, οι πρώτες ενδείξεις είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικές αφού η πρόσφατη πρώτη έκδοση δεκαετούς ομολόγου από την Κομισιόν ύψους €17 δισ. αγκαλιάστηκε θερμά από τους επενδυτές με αποτέλεσμα να εξασφαλιστούν αρνητικά επιτόκια. Εφόσον η πρόθεση παραμείνει ότι το όφελος αυτών των δανείων θα περάσει αυτούσιο στα κράτη μέλη τότε προκύπτει σημαντικό όφελος για τις υπερδανεισμένες χώρες προκειμένου να μειώσουν το συνολικό κόστος δανεισμού τους. Σύμφωνα πάντα με τις αρχικές ενδείξεις, η τιμολόγηση είναι πολύ σημαντική για αρκετές χώρες όπως η Γαλλία, Ιρλανδία, Σλοβενία και Βέλγιο.
Πέραν τους κόστους, όμως, σημαντικός προβληματισμός υπάρχει και όσον αφορά στην υποχρέωση για διατήρηση του δείκτη δανείων προς ΑΕΠ στο 65%. Αν και η συγκεκριμένη πρόνοια τέθηκε σε αναστολή μέχρι το 2022, θα ήταν επιθυμητό από χώρες με υψηλά ποσοστά δανεισμού, όπως είναι η Κύπρος, να υπάρξει μεγαλύτερη ανεκτικότητα και επιμήκυνση του χρόνου συμμόρφωσης.
