Της Μαρίας Ηρακλέους
Στις αρχές Μαρτίου, στο πλαίσιο της συνεδρίας της επιτροπής Εμπορίου, την πρώτη στην οποία συμμετείχε ο νυν υπουργός ενέργειας, ο πρόεδρος της επιτροπής, αλλά και όλα τα μέλη της για να είμαστε δίκαιοι, είχαν ζητήσει επιτακτικά, την υποβολή νομοσχεδίου από πλευράς κυβέρνησης, το οποίο θα δημιουργούσε ένα εργαλείο που θα οχύρωνε τον καταναλωτή και θα του έδινε την δυνατότητα να γνωρίζει καλύτερα τις τιμές βασικών προϊόντων στην αγορά ανά σημείο πώλησης.
Είχε δοθεί η εντύπωση ότι, εφόσον είχε εκφραστεί και η πρόθεση από πλευράς αρμόδιου Υπουργείου αλλά και η θετική προσέγγιση από την βουλή, τα πράγματα θα έπαιρναν γρήγορα τον δρόμο τους και θα υπήρχε ένα ωφέλιμο αποτέλεσμα, για τους καταναλωτές. Αυτό εξάλλου ήταν το ζητούμενο. Η πλοκή της υπόθεσης στη συνέχεια, είχε ωστόσο ανατροπές και μάλλον επηρεάστηκε από εξελίξεις, φαινομενικά ασύνδετες με το εν λόγω θέμα. Ένα τέτοιο παράδειγμα θα μπορούσε να είναι το γεγονός ότι το κόμμα του Δημοκρατικού Συναγερμού αποφάσισε επίσημα, ότι θα κρατήσει αντιπολιτευτικό ρόλο. Τα δεδομένα τουλάχιστον, δείχνουν μια πλήρη μεταστροφή της στάσης του επικεφαλής της Επιτροπής Εμπορίου, απέναντι στο νομοσχέδιο για το e- kalathi. Καταρχάς, αρχικά είχε δώσει ένα στενό περιθώριο κατάθεσης του νομοσχεδίου, διάρκειας περίπου 1ος μήνα, ενώ δόθηκε η δέσμευση από την αρμόδια υπηρεσία ότι θα υπήρχε σύντομα ανταπόκριση στο αίτημα της βουλής. Τέλη Απριλίου το νομοσχέδιο πέρασε από το Υπουργικό και κατατέθηκε στη Βουλή τις αμέσως επόμενες μέρες. Ωστόσο η επιτροπή της βουλής, μάλλον δεν βρήκε χρόνο να το συζητήσει τις εβδομάδες που ακολούθησαν. Είδαμε όμως άλλα θέματα να φιγουράρουν στην ατζέντα της, όπως για παράδειγμα τον περί χαρουπιών νόμο. Πώς γίνεται ενώ από τη μία θέτεις στενά χρονοδιαγράμματα για να ρυθμιστεί ένα ζήτημα που αφορά άμεσα τον καταναλωτή, στη συνέχεια εσύ ο ίδιος να μην τα τηρείς;
Όταν τελικά το θέμα συζητήθηκε στη βουλή, ο ίδιος ο πρόεδρος της επιτροπής ήταν ιδιαίτερα κατηγορηματικός, αναφέροντας ότι το κείμενο του νομοσχεδίου απέχει χιλιόμετρα από την αρχική προσδοκία και δεν ανταποκρίνεται σε μέτρα διαχείρισης του πληθωρισμού. Είπε μάλιστα ότι η σύγκριση των τιμών η οποία επιτυγχάνεται μέσα από το συγκεκριμένο ψηφιακό εργαλείο, είναι μια περίπλοκη διεργασία για τον καταναλωτή. Είναι καλύτερα λοιπόν να μην δίνεται κανένα εργαλείο στον καταναλωτή;
Σε κάθε περίπτωση, επρόκειτο για τοποθετήσεις που θα δικαιολογούνταν αν δεν συμμετείχε σε προηγούμενες συζητήσεις του θέματος και δεν παρακολουθούσε τα ρεπορτάζ για το συγκεκριμένο θέμα, τα οποία δεν ήταν και λίγα, τους τελευταίους δύο μήνες. Ήταν ξεκάθαρο ότι η διαφωνία δεν ήταν επί των επιμέρους προνοιών του νομοσχεδίου αλλά με την ίδια του την φιλοσοφία. Και αυτό ήταν κάτι που προκάλεσε, αρχικά τουλάχιστον, έκπληξη, αφού ήταν προφανές ότι αυτό που έγινε ήταν ξεκάθαρα μια μεταστροφή στην στάση του.
Θα ανέμενε κανείς από μια συζήτηση στη Βουλή να γίνει ανταλλαγή απόψεων και εποικοδομητικών εισηγήσεων από βουλευτές και παρευρισκόμενους. Τέτοιες, εποικοδομητικές και ωφέλιμες εισηγήσεις δεν ακούστηκαν. Αντί αυτού, η επικρατούσα προσέγγιση, ήταν ότι το συγκεκριμένο μέτρο θα είναι η καταστροφή της ελεύθερης αγοράς.
Πρόκειται για ένα εργαλείο το οποίο θα ενισχύσει τη διαφάνεια των τιμών. Θα γνωρίζει δηλαδή καλύτερα ο καταναλωτής τις τιμές, για περίπου 350 προϊόντα και αν τον εξυπηρετεί αυτή η πληροφορία, θα την αξιοποιήσει. Πόση στρέβλωση μπορεί να δημιουργήσει στο παζάρι αυτή η πληροφορία. Εύλογα αναμένεται ότι θα υπάρχει μια προσπάθεια συγκράτησης των τιμών, τουλάχιστον των συγκεκριμένων προϊόντων, και αυτό ενδεχομένως να δημιουργεί πιέσεις σε μια τάξη επαγγελματιών. Είναι οι πιέσεις που θα ασκηθούν από τις υπεραγορές προς τους προμηθευτές αυτό που θέλουν να αποφύγουν οι επηρεαζόμενοι επαγγελματίες; Γιατί το επιχείρημα που προβάλλεται περί ταφόπλακας των μικρών, δεν θεωρώ ότι είναι ειλικρινές. Εξάλλου, τα μικρότερα σουπερμάρκετ καλύπτουν άλλες ανάγκες διαφορετικό προφίλ καταναλωτών και δεν νομίζω ότι ήταν ποτέ η επιλογή του καταναλωτή ως πιο οικονομική λύση. Στο δίλημμα μεταξύ του πιο κατάστημα είναι πιο κοντά και ποιο προσφέρει τη χαμηλότερη τιμή, δεν κερδίζει βεβαίως πάντα αυτό με τη χαμηλότερη τιμή. Στην τελική, υπάρχουν πολλοί άλλοι παράγοντες που προσμετρά ο καταναλωτής πριν να επιλέξει από πού θα κάνει τις αγορές του. Κυρίως, ο καταναλωτής κοιτά εκτός από την τσέπη του, και την ευκολία του. Κάποιοι μάλιστα επιλέγουν να ψωνίζουν και διαδικτυακά, ακόμα και για τα ψώνια του σπιτιού. Μια εποικοδομητική εισήγηση θα ήταν κατά πόσο η ψηφιακή πλατφόρμα θα μπορούσε να επεκταθεί και στο ecommerce, στις κυπριακές πλατφόρμες λιανικού τροφίμων και βασικών αγαθών. Δεν το ακούσαμε.
Δεν ακούσαμε ωφέλιμες εισηγήσεις, παρά μόνο έντονες διαφωνίες και ανησυχία ότι το ψηφιακό εργαλείο θα καταστρέψει ούτε λίγο ούτε πολύ την αγορά. Ένα τέτοιο ήταν και το επιχείρημα ότι με το e-kalathi μπορούν να δημιουργηθούν περί προσυνεννόησης των τιμών. Αν υπάρχουν κενά και σημεία που χρήζουν βελτίωσης ας βελτιωθούν. Δεν λέμε ότι το συγκεκριμένο εργαλείο θα λύσει το πρόβλημα της ακρίβειας, αλλά ότι θα ενισχύσει τη διαφάνεια στην αγορά. Και είναι άξιο απορίας πώς κάτι τόσο απλό, μπορεί να προκαλέσει τόσο έντονες και σύνθετες αντιδράσεις, τόσο από τους εμπλεκόμενους επαγγελματικούς συνδέσμους, αλλά κυρίως από κόμματα που βρήκαν στο συγκεκριμένο νομοσχέδιο, πεδίο για να ασκήσουν αντιπολίτευση. Σίγουρα υπάρχουν πιο σοβαρά ζητήματα για τα οποία τα κόμματα της αντιπολίτευσης μπορούν να επιτελέσουν ουσιαστικά και ωφέλιμα το ρόλο τους.
Και στην τελική, με τα μέσα τεχνολογίας που υπάρχουν σήμερα, πόσο δύσκολο είναι να δούμε εργαλεία ανάλογα με το e-kalathi να δημιουργηθούν τελικά από ιδιωτική πρωτοβουλία;
