Του Πέτρου Ζαρούνα
Ήρθε η ώρα που πέρα από τα συνθήματα και τις καταδίκες της Τουρκίας να προχωρήσουμε σε πρακτικά βήματα για την Αμμόχωστο. Κεντρικός μας άξονας θα πρέπει να είναι η εφαρμογή των ψηφισμάτων 550 και 789. Πριν μπούμε στην καρδιά της πρότασης που θέλω να παρουσιάσω, ας δούμε το γενικότερο πολιτικό πλαίσιο. Τα νέα τουρκικά τετελεσμένα στα Βαρώσια αποτελούν τμήμα ενός σχεδίου κλιμακωτών βημάτων σε θάλασσα (ΑΟΖ) και ξηρά που πρωταρχικό στόχο έχουν να εκβιάσουν την πλευρά μας να δεχθεί τις νέες τουρκικές θέσεις για συνολική λύση, στέλλοντας το μήνυμα ότι το βολικό για εμάς στάτους κβο έπαψε να είναι σταθερό και θα επιδεινωθεί. Παράλληλα επιχειρείται η διάσπαση των Ε/κ και η άσκηση εσωτερικής πίεσης από υποστηρικτές της άποψης για μία όποια λύση ώστε να μη χαθεί η Αμμόχωστος. Δευτερευόντως επιδιώκεται από την Τουρκία και η επίλυση του περιουσιακού στην Αμμόχωστο που συνιστά το μεγαλύτερο κομμάτι του θέματος.
Υπάρχει η άποψη πως ο τερματισμός της διαδικασίας σταδιακού ανοίγματος της περιφραγμένης περιοχής μπορεί να γίνει εφικτός μόνο με την άμεση επανέναρξη διαπραγματεύσεων για λύση ΔΔΟ. Παραγνωρίζεται όμως το γεγονός ότι αυτή είναι ανέφικτη, γιατί η Τουρκία έχει απομακρυνθεί από το διαπραγματευτικό κεκτημένο του Κραν Μοντάνα. Κάποιο αναλυτές άφησαν να εννοηθεί πως πιθανώς να χρειαστεί να εξετάσουμε περαιτέρω βήματα στο θέμα της κυριαρχίας έτσι ώστε να καταστεί η επανέναρξη των συνολικών διαπραγματεύσεων εφικτή. Η επιλογή μιας ενδιάμεσης λύσης είτε με την παραχώρηση αυτονομίας (πρόταση Πολυβίου) στους Τ/κ είτε με συνδιαχείριση του φυσικού αερίου και επιστροφή εδαφών περιλαμβανομένων των Βαρωσίων είναι επίσης ανέφικτη στην παρούσα φάση. Ο λόγος είναι ότι ο Ερντογάν δεν μπορεί στη φάση αυτή να επιστρέψει εδάφη στην Κύπρο, γιατί έτσι θα απολέσει την τόσο απαραίτητη στήριξη του από τον Μπαχτσελί.
Η επαναφορά από τον πρόεδρο Αναστασιάδη, στα πλαίσια των ΜΟΕ, της παλιάς πρότασης για Βαρώσια έναντι του αεροδρομίου της Τύμπου (Ερτζιάν) έχει ήδη απορριφθεί από τους Τ/κ. Η ικανοποιητική για τους Τ/κ λειτουργίας του «Ερτζάν» και η προοπτική μετατροπής του λιμανιού της Αμμοχώστου σε μαρίνα, στα πλαίσια του αναπτυξιακού σχεδίου της ευρύτερης περιοχής, δεν κάνουν ελκυστική την πρόταση αυτή για τους Τ/κ. Ισχυρές ενστάσεις υπάρχουν και στην πλευρά μας για το σε ποιο κράτος θα ανήκει το συγκεκριμένο αεροδρόμιο κάτι που θα ρωτήσει ο ICAO για να δεχθεί την απόδοση σε αυτό καθεστώτος διεθνούς αεροδρομίου. Η πλευρά μας έχει οδηγηθεί εκ των πραγμάτων στην οδό της εξασφάλισης καταδικαστικών δηλώσεων από ΟΗΕ και Ε.Ε. Τα κείμενα που εξασφαλίστηκαν, παρά την ισχυρή αντίδραση των Βρετανών και τις ειρωνείες κάποιων Ε/κ, κρίνονται ως ικανοποιητικά. Να σημειωθεί και η έντονη αντίδραση της αμερικανικής κυβέρνησης διά του ΥΠΕΞ κ. Μπλίνκεν. Εκτιμώ πως δεν πρέπει να αρκεστούμε σε αυτά. Θα πρέπει να συνεχίσουμε την προσπάθεια για ένα ανάλογο ψήφισμα και από το Κογκρέσο των ΗΠΑ.
Πέραν όμως των πιο άνω χρειάζεται να υπάρξει απειλή κυρώσεων ή και κυρώσεις σε βάρος της Τουρκίας. Δεν είναι εύκολη υπόθεση, καθώς χώρες όπως η Γερμανία, η Ισπανία και η Ιταλία δεν θέλουν κάτι τέτοιο. Ό,τι καταφέρουμε θα είναι κέρδος. Θεωρώ πως το αρνητικό κλίμα στις ευρωτουρκικές σχέσεις που θα δημιουργηθεί αρκεί από μόνο του να αποθαρρύνει νέες ευρωπαϊκές και ξένες επενδύσεις στην Τουρκία (βλέπετε περίπτωση επένδυσης 1 δισ. ευρώ από τη VW). Η συνέχιση της αρνητικής πορείας της τουρκικής οικονομίας θα έχει σοβαρές αρνητικές επιπτώσεις στη δημοτικότητα του Ερντογάν. Οι κυρώσεις όμως δεν είναι αυτοσκοπός. Αποτελούν σοβαρό μοχλό πίεσης για να πειστεί η Τουρκία να αναστείλει τα νέα τετελεσμένα της στα Βαρώσια και να συζητήσει τη μεταβίβαση της περιφραγμένης περιοχής στη διοίκηση του ΟΗΕ. Εμείς από την πλευρά μας θα πρέπει να καταθέσουμε συγκεκριμένη πρόταση για εγκαθίδρυση στην περιοχή αυτή μιας διοίκησης των Ηνωμένων Εθνών στα πρότυπα της αντίστοιχης στην πόλη Μπρίτσκο της Βοσνίας.
