Του Τάσου Τρύφωνος
Με αυτό το «παλαιό ερώτημα όσο και η ηλικία της Ευρώπης» ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής επιτροπής εγκαινίασε ένα πανευρωπαϊκό διάλογο για το μέλλον του κάθε Ευρωπαίου. Μέσα στον Μάρτιο, το όνειρο της ευρωπαϊκής ενότητας και ολοκλήρωσης συμπληρώνει 60 χρόνια. Μέσα σ’ αυτές τις έξι δεκαετίες, η Ευρώπη από συντρίμμια και ολοκληρωτική ισοπέδωση που ήταν τα αποτελέσματα δύο παγκοσμίων πόλεμων στα εδάφη της, πέρασε στην εποχή της σταθερότητας, της ειρήνης, της ευημερίας, της δημοκρατίας και της ασφάλειας.
Παρόλα αυτά, επειδή η ιστορία κύκλους κάνει και το έχουμε δει πολλές φορές αυτό, τα επιτεύγματα αυτά είτε θεωρούνται πλέον δεδομένα – κακώς – είτε έχουν «ξεθωριάσει» ειδικά για τις νέες γενιές που δεν ξέρουν τι πάει να πει η φρίκη του πολέμου. Έτσι σήμερα, η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση βιώνει τη μεγαλύτερη πρόκληση της ιστορίας της. Οδεύει προς διάλυση ειδικά μετά το Brexit; Είναι μια εναλλακτική η Ευρώπη πολλών ταχυτήτων ή μπορεί να γίνει ακόμα πραγματικότητα η «περισσότερη Ευρώπη»;
Ο πρόεδρος της Κομισιόν Ζαν Κλοντ Γιούνκερ προσπαθεί να απαντήσει αλλά και να βάλει την Ευρώπη και τους λαούς της σ’ αυτή τη δημόσια ανοιχτή συζήτηση με τη «Λευκή βίβλο» που παρουσίασε αιφνιδιαστικά πριν από λίγες μέρες στο Ευρωκοινοβούλιο. Quo vadis Europa? αναρωτήθηκε. Αλήθεια προς τα πού θέλουμε να πάει η Ευρώπη;
Ο Πρόεδρος της Κομισιόν έδωσε πέντε εναλλακτικά σενάρια. Στο πρώτο «προχωράμε όπως είμαστε». Στο δεύτερο «τίποτα περισσότερο από την κοινή αγορά» άρα χωρίς κοινά και ανοιχτά σύνορα και ελευθερία εξεύρεσης εργασίας και μεταφορά συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων σε άλλη χώρα. Στο τρίτο σενάριο «Αυτοί που θέλουν περισσότερα κάνουν περισσότερα» κάτι σαν Ευρώπη a la carte δηλαδή. Κάθε κράτος επιλέγει πού θέλει να αναπτύξει μεγαλύτερη δράση και σε συγκεκριμένους τομείς, όπως η άμυνα, η εσωτερική ασφάλεια ή κοινωνικά θέματα. Έτσι εδώ μπορεί να ενισχυθεί επίσης η Ευρώπη των πολλών ταχυτήτων εάν ας πούμε τα 10 ή 15 κράτη-μέλη αποφασίσουν ότι μεταξύ τους δεν θα υπάρχουν συνοριακοί έλεγχοι κάτι όμως που δεν θα ισχύει για τα υπόλοιπα κράτη-μέλη που δεν θα είναι πρόθυμα να προχωρήσουν σ’ αυτό.
Σενάριο τέταρτο: «Κάνουμε λιγότερα με πιο αποδοτικό τρόπο» δηλαδή η Ευρωπαϊκή Ένωση εστιάζει στην επίτευξη καλύτερων και ταχύτερων αποτελεσμάτων σε συγκεκριμένα θέματα και τομείς. Το πέμπτο σενάριο είναι αυτό της περισσότερης Ευρώπης. «Κάνουμε πολύ περισσότερα μαζί». Με αυτό το σενάριο συνεχίζεται και εμβαθύνει η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση τόσο πολιτικά όσο και οικονομικά. Τα κράτη μέλη βρίσκουν τον τρόπο να εγκρίνονται και να εφαρμόζονται γρηγορότερα οι αποφάσεις. Είναι επίσης ένα σενάριο με το οποίο προωθείται μια ομοσπονδοποιημένη Ευρώπη κάνοντας μάλλον οριστικά πραγματικότητα το μεγάλο όνειρο πάνω στο οποίο κτίστηκε και βασίστηκε η ιδέα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης: ποτέ ξανά πόλεμος στη γηραιά ήπειρο.
Αυτή η «Λευκή Βίβλος», λοιπόν, θα πρέπει να περάσει σταδιακά στην κοινωνία και στους ευρωπαϊκούς λαούς, έτσι ώστε να αναπτυχθεί ένας δημόσιος διάλογος και προβληματισμός για το προς τα πού θέλουμε να πάμε. Τι Ευρώπη θέλουμε να αφήσουμε στις επόμενες γενιές; Με λίγα λόγια οι Ευρωπαίοι θα αποφασίσουν για την Ευρώπη. Πάντως πιστεύω – ως βαθιά Ευρωπαϊστής – ότι η φράση του προέδρου Γιούνκερ στην ομιλία του για την παρουσίαση της «Λευκής Βίβλου» πρέπει να είναι ο «φάρος» για το πού θέλουμε να πάμε.
«Πριν από 60 χρόνια, οι πατέρες της Ευρώπης επέλεξαν να ενώσουν την ήπειρο με τη δύναμη του νόμου αντί των όπλων. Μπορούμε να είμαστε υπερήφανοι γι’ αυτά που έχουμε καταφέρει από τότε. Η πιο ζοφερή μας ημέρα το 2017 θα εξακολουθήσει να είναι πολύ πιο λαμπρή από οποιαδήποτε ημέρα πέρασαν οι πρόγονοί μας στο πεδίο μάχης. Καθώς εορτάζουμε την 60ή επέτειο των Συνθηκών της Ρώμης, είναι καιρός για την ενωμένη Ευρώπη των 27 να διαμορφώσει ένα όραμα για το μέλλον της».
