ΚΛΕΙΣΙΜΟ
Loading...
 

Μάτι - Δύο χρόνια μετά: «Καταλάβαμε ότι δεν είμαστε ασφαλείς πουθενά»

Νεαροί επιζήσαντες στο Μάτι μιλούν για την αίσθηση αδικίας που τους πνίγει και την οργή που δεν ξεθυμαίνει δύο χρόνια μετά τη φωτιά

Kathimerini.gr

Όσο πλησιάζει η 23η Ιουλίου επιστρέφουν και οι εφιάλτες. Στα όνειρά της η Αφροδίτη Χατζηαναστασιάδη ζει ξανά το κυνήγι της φωτιάς.

«Εκείνη την ημέρα καταλάβαμε ότι δεν είμαστε ασφαλείς οπουδήποτε», λέει η 23χρονη. «Είναι ανατριχιαστικό να συνειδητοποιείς τόσο νέος ότι δεν σε προστατεύει κανένας, ότι αυτή η απουσία του κρατικού μηχανισμού για την οποία λίγο ή πολύ συζητάμε κατά καιρούς, στοίχισε ζωές εδώ, δίπλα μας».

Στο Μάτι και στον Νέο Βουτζά, στις άλλοτε πευκόφυτες συνοικίες, έχουν ξεφυτρώσει στάχυα πάνω στην καμένη γη που χρυσαφίζουν στον ήλιο. Οι ζημιές σε αρκετά σπίτια έχουν αποκατασταθεί, σε κάποια συνεχίζονται οι εργασίες, υπάρχουν όμως ακόμη ορισμένα μαυρισμένα κτίσματα που χάσκουν ως μακάβρια υπενθύμιση στον ξένο επισκέπτη του τι είχε συμβεί το καλοκαίρι του 2018.

Με αφορμή τη συμπλήρωση δύο ετών από την πολύνεκρη πυρκαγιά στην Ανατολική Αττική, η «Κ» συνάντησε στο Μάτι νεαρούς επιζήσαντες για να ανιχνεύσει το αποτύπωμα της φωτιάς στην ψυχική τους υγεία. Κάποιοι περιέγραψαν μια απότομη ενηλικίωση, ή μίλησαν για αδυναμία έκφρασης συναισθήματος. Άλλοι τόνισαν την αίσθηση αδικίας που τους πνίγει και την οργή που δεν ξεθυμαίνει, όσοι μήνες κι αν περάσουν. Από τις πρώτες κουβέντες, πάντως, όλοι ξεκαθάρισαν πως επέζησαν κατά τύχη. «Θα μπορούσαμε εμείς να έχουμε καεί και να βρίσκονται εδώ κάποιοι άλλοι», είπαν.

Χωρίς προηγούμενη ενημέρωση για τη φωτιά, ή πλάνο εκκένωσης από τις αρμόδιες υπηρεσίες, όλα κρίθηκαν εκείνες τις ώρες με αποφάσεις της στιγμής, σα να στρίβει κάποιος ένα νόμισμα.

Ο Τζώρτζης Χατζηαναστασιάδης ήταν 19 ετών την ημέρα της φωτιάς. «Είναι σαν πίστα Call of Duty», είχε πει στην αδελφή του τότε, στις πρώτες ώρες της καταστροφής. Ήταν τόσο απόκοσμο το τοπίο, τόσο ξένο και αιφνίδιο ό,τι ζούσαν που χρησιμοποίησε ως παρομοίωση ένα βιντεοπαιχνίδι πολέμου. Τρεις εβδομάδες μετά την πυρκαγιά είχε πει στην «Κ» ότι δεν είχε ακόμη «την πολυτέλεια να κλάψει».

Μαζί με άλλους νέους, προσπαθούσε να συνδράμει στις έρευνες για αγνοούμενους περπατώντας παραλιακά στους κολπίσκους της περιοχής. «Σκέφτηκα ότι πρέπει να βοηθήσω όπως μπορώ, να μη σπαταλήσω χρόνο επειδή είμαι στενοχωρημένος, οπότε το αντιμετώπισα έτσι», λέει σήμερα.

Εξηγεί ότι ανακαλούσε στο μυαλό του, ασυναίσθητα, τις πιο σκληρές εικόνες που είχε αντικρίσει γιατί θεωρούσε ότι από εκεί αντλούσε ενέργεια για να βοηθήσει τους συμπολίτες του. «Γύριζα στο σπίτι και έψαχνα την πιο άγρια ταινία που μπορούσα να βρω, ταινίες στις οποίες έχει τελειώσει ο κόσμος και όλα είναι χάλια, ακριβώς σαν και αυτά που είχα δει στο Μάτι. Δεν το έκανα συνειδητά. Από ένα σημείο και μετά, όταν πλέον τις είχα δει σχεδόν όλες, σκέφτηκα: τι κάθομαι και κάνω;» λέει.

Ο Ασημάκης Ζαΐμης, η Αφροδίτη και ο Τζώρτζης Χατζηαναστασιάδης έζησαν πριν από δύο χρόνια τη φωτιά και μιλούν στην «Κ» μαζί με άλλους συνομηλίκους τους. (Φωτογραφία: ΑΛΕΞΙΑ ΤΣΑΓΚΑΡΗ).

Για τους περισσότερους επιζήσαντες χρειάστηκε να περάσουν εβδομάδες μετά τη φωτιά, μέχρι να συνειδητοποιήσουν πλήρως τι είχε συμβεί. «Δεν είχες χρόνο να στενοχωρηθείς», λέει ο 23χρονος Δαναός Κόκκινος. «Οταν μέσα σε δευτερόλεπτα έχεις γλιτώσει από το να καείς ζωντανός, όταν έχεις ζήσει το χάος, η σκέψη ότι μπορεί να μην έχεις σπίτι περνάει τόσο ψυχρά εκείνη τη στιγμή».

Οι δράσεις
Προτού καν ολοκληρωθεί η καταμέτρηση των θυμάτων, ενώ συνεχίζονταν οι έρευνες για αγνοούμενους, αρκετοί νέοι στο Μάτι κλήθηκαν να συνδράμουν σε πρωτόγνωρα για όλους πόστα. Ταξινομούσαν τρόφιμα, συμμετείχαν χωρισμένοι σε γκρουπ των τριών και τεσσάρων ατόμων –μαζί και με μεγαλύτερους ηλικιακά– σε νυχτερινές περιπολίες υπό τον φόβο πλιάτσικου και παρέδιδαν οι ίδιοι φαγητό σε άλλους πυρόπληκτους, οι οποίοι από συστολή απέφευγαν να αναζητήσουν μόνοι τους προμήθειες.

Η προσφορά τους δεν περιορίστηκε εκεί. Με πρωτοβουλία της ομάδας νέων καθαρίστηκε η στάχτη από τους δρόμους και μαζεύτηκαν τα απομεινάρια της φωτιάς από τις παραλίες. Όταν ακόμη οι νεκροί ήταν 99 (ο τελικός απολογισμός της πυρκαγιάς στην Ανατολική Αττική έφτασε τα 102 θύματα) έφτιαξαν στη λεωφόρο Ποσειδώνος την ταμπέλα που καλωσορίζει τους ταξιδιώτες στο Μάτι. Πάνω της ζωγράφισαν 99 πολύχρωμες παλάμες.

Η ταμπέλα που ζωγράφισε η ομάδα νέων στο Μάτι.

«Έκαναν τον θρήνο τους ενέργεια», λέει η Κατερίνα Μαλά, μητέρα της Αφροδίτης και του Τζώρτζη. «Οι νέοι ήταν οι μπροστάρηδες και εμείς, οι μεγαλύτεροι, ακολουθούσαμε. Εβλεπες τις δράσεις τους και ένιωθες ότι έχεις την υποχρέωση να προχωρήσεις και εσύ».

 

«Είχαμε τον δικό μας θυμό, τις δικές μας τύψεις, το σπίτι που είχε γκρεμιστεί, την απελπισία που καταστράφηκε ένας τόπος, και οι νέοι μάς ντάντευαν, μας βοήθησαν στο να αντέξουμε», προσθέτει η Εύα Αναγνώστου, μητέρα δύο παιδιών.

Νέοι από το Μάτι σήκωσαν πανό στον Μαραθώνιο της Αθήνας το 2018 με το σύνθημα: «99 φίλοι μας αφέθηκαν να πεθάνουν. Μην αφήσετε τον παράδεισό μας να χαθεί».

Η Διόνη Τουπάι ήταν μαθήτρια Λυκείου όταν κάηκε το Μάτι. Σήμερα είναι 18 ετών. Η γραφή τη βοήθησε έως ένα βαθμό να διαχειριστεί όσα είχε ζήσει τότε. «Εγραψα κάποια ποιήματα για τη φωτιά και διαπίστωσα ότι αρκετός κόσμος στο Μάτι είχε κάνει το ίδιο», λέει. Μάζεψε αρκετό από αυτό το υλικό και στόχος της τώρα είναι να τυπωθεί ένα βιβλίο.

Μαζί με άλλους νέους της περιοχής συμμετείχε και σε δράσεις υποστήριξης των πυροπλήκτων στις μεγάλες δασικές φωτιές στην Καλιφόρνια και στην Αυστραλία. Ηθελαν μέσα από φωτογραφίες τους στη δική τους καμένη γη να τους στείλουν ένα απλό μήνυμα συμπαράστασης, να τους πουν: «Σας καταλαβαίνουμε».

Το μήνυμα συμπαράστασης που έστειλαν οι νέοι από το Μάτι στους πυρόπληκτους στην Καλιφόρνια.

Ακόμη και σήμερα, δύο χρόνια μετά, νέοι από το Μάτι οι οποίοι μίλησαν στην «Κ» θεωρούν ότι δύσκολα θα μπορέσει κάποιος που δεν βίωσε τα γεγονότα να κατανοήσει πλήρως τι πέρασαν. «Δεν μπορείς να μιλήσεις με κάποιον που δεν έχει φτάσει στο σημείο να πρέπει να προστατέψει τη ζωή του σε δευτερόλεπτα», λέει ο Δαναός Κόκκινος.

Ενέργειες υποστήριξης

Το 2018, το πρωί μετά την πυρκαγιά, ειδικοί ψυχικής υγείας από μη κυβερνητικές οργανώσεις και εθελοντές βρέθηκαν στο Μάτι και στο Κόκκινο Λιμανάκι για να παράσχουν πρώτες βοήθειες ψυχολογικής παρέμβασης. Στόχος τους ήταν να μειώσουν μια οξεία κατάσταση στρες ή θλίψης μέσω της ενεργητικής ακρόασης. Η πληγείσα περιοχή χωρίστηκε τότε σε ζώνες δράσης για να μην υπάρχει επικάλυψη φορέων και οι παρεμβάσεις όλων των εμπλεκομένων συντονίζονταν σε τακτικές συσκέψεις με το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικής Αλληλεγγύης (ΕΚΚΑ).

Μέλη της κινητής μονάδας της οργάνωσης Γιατροί του Κόσμου περπάτησαν στους καμένους δρόμους στο Μάτι το πρωί μετά την καταστροφή και τις επόμενες ημέρες, αναζητώντας πληγέντες που έχουν ανάγκη πρώτων βοηθειών ψυχολογικής παρέμβασης. (Φωτογραφίες: ΓΙΑΝΝΗΣ ΓΙΑΝΝΑΚΟΠΟΥΛΟΣ)

Όπως είχαν πει τότε στην «Κ» ψυχολόγοι οι οποίοι είχαν περπατήσει στις γειτονιές αναζητώντας πόρτα πόρτα τους πληγέντες, «δεν είναι απαραίτητο να αναπτύξουν μετατραυματικό στρες (PTSD) όλοι όσοι έχουν εκτεθεί άμεσα στις εικόνες της καταστροφής». Σε μία από εκείνες τις δράσεις στο πεδίο, τα μέλη της ομάδας ψυχικής υγείας των Γιατρών του Κόσμου βρήκαν στο Μάτι και μια ηλικιωμένη με κινητικά προβλήματα, η οποία έξι ημέρες μετά τη φωτιά παρέμενε στο σπίτι της χωρίς εντοπισμό. Δεν είχε λάβει καμία βοήθεια μέχρι τότε από γιατρό ή ψυχολόγο και το ένα τρίτο της οικίας της είχε καταστραφεί.

Μέσα στις επόμενες εβδομάδες και μήνες οι εθελοντές και οι μη κυβερνητικές οργανώσεις ολοκλήρωσαν το έργο τους και αποχώρησαν από την περιοχή. Ωσπου τον Απρίλιο του 2019 ξεκίνησε στο Μάτι η λειτουργία δομής ψυχοκοινωνικής στήριξης πυρόπληκτων των Δήμων Μαραθώνα και Ραφήνας, έπειτα από την υπογραφή μνημονίου συνεργασίας μεταξύ του Περιφερειακού Ταμείου Ανάπτυξης Αττικής και του ΕΚΚΑ. Από τον Μάιο του 2019 μέχρι και τον Μάιο του 2020, 154 μεμονωμένα άτομα και οικογένειες είχαν υποστηριχθεί από το ψυχοθεραπευτικό έργο της δομής σε περισσότερες από 500 συνεδρίες.

«Κάνουμε βραχεία θεραπεία. Προσπαθούμε με τον μικρότερο αριθμό συνεδριών να βοηθήσουμε τον κόσμο που θα έρθει. Προσπαθούμε να επιλύσουμε τα άμεσα προβλήματα που αντιμετωπίζουν στην καθημερινότητά τους», λέει στην «Κ» ο Κίμων Καλαμάρας, ψυχολόγος- ψυχοθεραπευτής στη δομή. «Συνήθως μετά τις πέντε με έξι συνεδρίες βλέπουμε βελτίωση. Έχουμε και ανθρώπους που έχουν μείνει για ένα έτος, ανάλογα με τις ανάγκες που έχει ο καθένας».

Το προσωπικό της δομής πραγματοποίησε δύο εκδηλώσεις ενημέρωσης για το στρες και το άγχος σε σχολεία και συλλόγους της περιοχής και λειτούργησε οκτώ σχολές γονέων με κύριο στόχο τη διαχείριση των φόβων τους. Η δομή συγχρηματοδοτείται από πόρους του ΕΚΤ του Επιχειρησιακού Προγράμματος ΕΣΠΑ «Αττική 2014-2020». Η λειτουργία της προβλέπεται να διαρκέσει συνολικά 18 μήνες, αλλά πρόθεση της Περιφέρειας Αττικής είναι να συνεχιστεί το έργο της εφόσον υπάρξει ανάγκη.

«Κάθε επέτειος επαναφέρει το τραύμα και ταυτόχρονα μπορεί να είναι ένας τρόπος να επέλθει ένα είδος κάθαρσης. Μπορεί πολλοί άνθρωποι, όχι όλοι, να έχουν σε αντίστοιχες περιόδους εφιάλτες, προβλήματα στον ύπνο. Είναι αυτονόητο και κατανοητό», λέει η Μελίνα Δουκάκου, δρ Κλινικής Ψυχολογίας και αναπληρώτρια προϊσταμένη στο τμήμα Διαχείρισης Κρίσεων του ΕΚΚΑ. «Οι επέτειοι είναι μέρος της διαδικασίας του πένθους και βοηθούν να ανακουφιστούμε. Όσοι πονούν είναι καλό να συμμετάσχουν. Και το κλάμα είναι ένα συναίσθημα όσο απαραίτητο είναι και το γέλιο», προσθέτει ο κ. Καλαμάρας.

Η οργή

Η Αφροδίτη Χατζηαναστασιάδη είναι μία από τους νέους που θα παρευρεθούν στην επέτειο μνήμης την 23η Ιουλίου. «Μήνες μετά τη φωτιά σηκώθηκε ένας αδιαπέραστος τοίχος. Θα ήθελα πολύ να νιώσω τη λύτρωση της αναβίωσης, τα κλάματα, να το ξεσπάσω, αλλά δεν γίνεται ακόμα. Είμαστε στα δύο χρόνια και ακόμα δεν γίνεται», λέει.

Αυτό που της έχει απομείνει είναι οργή. Η ίδια και άλλοι συνομήλικοί της που μίλησαν στην «Κ», δεν μπορούν να αποδεχθούν ότι εκείνες τις ημέρες, τόσο κοντά στο γεγονός, επιχειρήθηκε να ριχτεί το φταίξιμο στους κατοίκους και στην άναρχη δόμηση, για να αποπροσανατολιστεί η δημόσια συζήτηση από τις ευθύνες του κρατικού μηχανισμού.

«Μετατοπίζεις το πρόβλημα αλλού και κρύβεις αυτό που συνέβη. Δεν μπορεί όμως να συνεχιστεί αυτό», λέει ο 21χρονος Ασημάκης Ζαΐμης. «Αυτό με τρελαίνει στη χώρα όπου ζούμε. Περνάς μια καταστροφή σαν κι αυτή και δεν έχεις βοήθεια, αλλά επιπλέον βάρη. “Εσείς φταίτε” σου λένε. Αυτό το βάρος δεν θα φύγει ποτέ», τονίζει η Διόνη Τουπάι.

«Για τον υπόλοιπο κόσμο η φωτιά ανήκει στα δύο χρόνια πίσω. Για εμάς, όμως, ακόμα καίει, ακόμα μυρίζει», λέει η Αφροδίτη Χατζηαναστασιάδη. «Είναι δύσκολο να περπατήσεις από κάποιους δρόμους ξέροντας ότι εκεί χάθηκαν φίλοι σου».

Άλλα άρθρα συγγραφέα

Kathimerini.gr

Ελλάδα: Τελευταία Ενημέρωση