Kathimerini.gr
Αλεξία Καλαϊτζή
Βγαίνοντας από το χειρουργείο του Ιπποκράτειου, ο Νίκος Χιονίδης άνοιξε τα μάτια του σε μια καινούργια ζωή. Επί δύο χρόνια πάλευε για αυτή τη στιγμή. Ήταν φορές που έχανε την πίστη του ότι θα τα κατάφερνε, αλλά επιτέλους εκείνη την Παρασκευή του Ιουλίου, του είχε μεταμοσχευθεί ένα υγιές νεφρό, με το οποίο θα μπορούσε πλέον να συνεχίσει τη ζωή του, αφήνοντας πίσω του την επίπονη καθημερινότητα των αιμοκαθάρσεων.
«Νιώθω υπέροχα. Έχω και την ικανοποίηση ότι η υγεία μου θα βελτιωθεί ραγδαία αλλά και την ικανοποίηση ότι κάτι που προσπάθησα έφτασε στην ολοκλήρωσή του». Η προσπάθεια στην οποία αναφέρεται ο 48χρονος δεν είχε σχέση μόνο με την προσωπική περιπέτεια της υγείας του αλλά και με την ιδιαιτερότητα της περίπτωσής του. Ο δότης του δεν ήταν κάποιος συγγενής, αλλά ένας πολύ αγαπημένος του φίλος που θέλησε να του αλλάξει τη ζωή, ένας «συναισθηματικός» δότης που κλήθηκε να περάσει από πολλά κύματα μέχρι η προσφορά του να βρει τόπο.
Κάθε περίπτωση ελέγχεται διεξοδικά μέσω συνεντεύξεων, ώστε να αποδειχθεί αν οι άνθρωποι αυτοί έχουν τη σχέση που υποστηρίζουν.
Η απόφαση ενός καρδιακού φίλου
Λόγω κληρονομικότητας, ο κ. Χιονίδης ήξερε ότι κάποια στιγμή στη ζωή του θα αντιμετώπιζε σοβαρό πρόβλημα με τα νεφρά του. Το είχε δει να συμβαίνει πριν από χρόνια τόσο με τον πατέρα, όσο και με τον θείο του. Στην ηλικία των 44 ετών, μια πνευμονία σε συνδυασμό με την κακή κατάσταση των νεφρών του, τον οδήγησαν στη λύση των αιμοκαθάρσεων. «Ήταν αναμενόμενο, αλλά όχι τόσο νωρίς. Με έντονη επαγγελματική δραστηριότητα και δύο παιδιά, 7 και 14 ετών, προσπάθησα η νέα αυτή συνθήκη να μην αλλάξει κάτι στην ποιότητα ζωή της οικογένειας, αλλά και να διατηρήσω την επαγγελματική και κοινωνική μου ζωή». Αυτό ήταν ωστόσο πολύ δύσκολο όταν 3 έως και 4 φορές την εβδομάδα έπρεπε να πηγαίνει στο νοσοκομείο και να αφιερώνει περίπου 5 ώρες για να κάνει αιμοκάθαρση. Έπειτα από μια ρήξη νεφρού και μια σοβαρή εγχείρηση, έχασε ένα από τα δύο του νεφρά. Η μεταμόσχευση ήταν η μοναδική του λύση. Λόγω κληρονομικότητας, δότης δεν θα μπορούσε να είναι κάποιος από τον συγγενικό του περιβάλλον. Έκανε τις εξετάσεις και εντάχθηκε στη λίστα του Εθνικού Οργανισμού Μεταμοσχεύσεων. Ενημερώθηκε πως μέσος χρόνος αναμονής ήταν τα οκτώ χρόνια. «Είναι απαράδεκτο για μια ευρωπαϊκή χώρα», τονίζει. Παρότι η δωρεά οργάνων προωθείται με κάθε ευκαιρία, η Ελλάδα παραμένει ανάμεσα στις χώρες με τους λιγότερους δότες στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Ασάφειες και ελλείψεις στο νομικό πλαίσιο
Τότε ένας πολύ στενός φίλος του νεφροπαθούς, προσφέρθηκε να γίνει ο ίδιος δότης. Στην αρχή, όπως περιγράφει ο κ. Χιονίδης, νόμιζε ότι κάνει πλάκα. Όταν όμως ο φίλος του, επέμεινε πως προτίθεται να του δωρίσει ένα νεφρό, ο άνδρας άρχισε να ερευνά τη νομοθεσία. Όπως αναφέρει υπήρχε πρόβλεψη για συναισθηματικό δότη, ωστόσο εκκρεμούσαν πολλά ζητήματα: από ιατρικές λεπτομέρειες μέχρι ηθικά θέματα. Ο κ. Χιονίδης βρήκε μπροστά του πολύ γρήγορα ένα εξ’ αυτών.
«Απευθύνθηκα στους γιατρούς του Ιπποκράτειου. Διαπιστώθηκε ότι το μόσχευμα δεν ήταν κατάλληλο για εμένα. Ήταν ασύμβατο. Εκεί υπήρχε στον νόμο μια ασάφεια που δεν προσδιόριζε τι ακριβώς γίνεται όταν δεν παίρνεις εσύ απευθείας το μόσχευμα».
Στο σημείο αυτό, όπως περιγράφει, επενέβη το υπουργείο Υγείας και ο Εθνικός Οργανισμός Μεταμοσχεύσεων. Τον Μάρτιο του 2023 το υπουργείο Υγείας πέρασε νόμο με τίτλο «Εκσυγχρονισμός του δικαίου για τη δωρεά και μεταμόσχευση οργάνων», το οποίο μεταξύ άλλων όριζε τις προϋποθέσεις δωρεάς από ζώντα δότη, τη διαδικασία ενημέρωσης και συναίνεσης δυνητικού ζώντα δότη, και τη σύσταση Μητρώου Ζώντων Δοτών. Βασικό σημείο του σχεδίου νόμου – όπως αναφέρεται στο εισαγωγικό σημείωμα – είναι η αναβάθμιση της Επιτροπής Ζώντα Δότη και η οργάνωση αυτής σε δύο αυτοτελή τμήματα, ώστε να μην υπάρχει καθυστέρηση στην παροχή της σχετικής άδειας.
Ο έλεγχος της σχέσης μεταξύ συναισθηματικού δότη-λήπτη
«Συναισθηματικός δότης είναι ένας άνθρωπος που δεν συνδέεται με πρώτο βαθμό συγγένειας με κάποιον που χρειάζεται μεταμόσχευση, αλλά έχει συναισθηματική σχέση μαζί του», δηλώνει στην «Κ» ο Πρόεδρος του Ελληνικού Οργανισμού Μεταμοσχεύσεων, Γιώργος Παπαθεοδωρίδης φέρνοντας ως παράδειγμα ένα ζευγάρι που συζεί αλλά δεν έχει παντρευτεί ή μια νταντά που έχει μεγαλώσει ένα παιδί. Για να πιστοποιηθεί ωστόσο αυτή η σχέση, λήπτης και δότης περνούν από μια επιτροπή, την Επιτροπή του Ζώντα Δότη, που αποτελείται από έναν Πρωτοδίκη, που είναι και ο πρόεδρος, ένα μέλος του ΕΟΜ, κοινωνικό λειτουργό και ψυχίατρο. Ο κ. Παπαθεοδωρίδης σημειώνει πως κάθε περίπτωση ελέγχεται διεξοδικά μέσω συνεντεύξεων, ώστε να αποδειχθεί αν οι άνθρωποι αυτοί έχουν τη σχέση που υποστηρίζουν και δεν υποκρύπτεται κάτι άλλον πλην της διάθεσης προσφοράς που τους διέπει. Όπως λέει, πριν από κάποια χρόνια δεν επιτρεπόταν από τον νόμο η έννοια του «συναισθηματικού δότη». «Ο οργανισμός το ενθαρρύνει. Είναι πολύ σημαντικό. Αρκεί να τεκμηριώνεται ότι γίνεται για λόγους προσφοράς».
Μετά από διεξοδικές συνεντεύξεις, η περίπτωση του κ. Χιονίδη και του καλού του φίλου εγκρίθηκε. Το μόσχευμα του δεύτερου έδωσε πνοή ζωής σε μια νεαρή γυναίκα, και μετά την άνοδο του στη λίστα, όπως προβλέπεται από τον νόμο, έπειτα από τρεις περίπου μήνες κάλεσαν τον κ. Χιονίδη ενημερώνοντας τον ότι έχει βρεθεί συμβατό μόσχευμα.
«Τώρα είναι εύκολο για τους υπόλοιπους»
Η εγχείρηση έγινε στο τέλος του Ιουλίου από τον χειρουργό, Νίκο Αντωνιάδη, στο Ιπποκράτειο και θεωρήθηκε επιτυχής. Όλη η ομάδα μεταμοσχεύσεων του νοσοκομείου ένιωσε συγκινημένη από την επιτυχία αυτή που έδειξε έναν νέο δρόμο προσφοράς και αλληλεγγύης, που μπορεί μαζί με τον ασθενή τους να βοηθήσει εκατοντάδες άλλους ασθενείς.
«Μπορέσαμε να γίνει κάτι που γίνεται στο εξωτερικό. Ανοίγει τις πόρτες για πολύ κόσμο, που θα μπορέσει έτσι να προχωρήσει στη μεταμόσχευση, σε αυτό το δώρο ζωής. Τώρα είναι πιο εύκολο για τους υπόλοιπους. Οι πρώτοι περνούν όλη τη γραφειοκρατία», δηλώνει αισιόδοξα ο διευθυντής της κλινικής Μεταμοσχεύσεων του Ιπποκράτειου, Γιώργος Τσουλφάς.
Στο ίδιο πνεύμα, ο κ. Χιονίδης αναφέρει πως εφόσον μετά τη δική του περίπτωση τα ζητήματα που προέκυψαν έχουν λυθεί, ο δρόμος είναι ανοιχτός για όλους τους επόμενους που θα θελήσουν να ακολουθήσουν τον δρόμο αυτό. Όπως παραδέχεται, σε αυτά τα δύο χρόνια που διήρκησε αυτός ο αγώνας, την πραγματική επιμονή και υπομονή έδειξε ο δότης του, ο οποίος δεν απογοητεύτηκε και επέμενε μέχρι να πετύχει τον σκοπό του.
Σημειώνεται πως το 2021, ενώ 36.000 ασθενείς έλαβαν ένα μόσχευμα, 41.000 νέοι ασθενείς εγγράφησαν στις λίστες αναμονής στα κράτη-μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης.
