Της Δωρίτας Γιαννακού
Η πράσινη ενέργεια χρειάζεται μακροπρόθεσμη στρατηγική, σταθερό ρυθμιστικό περιβάλλον και εργαλεία που να μειώνουν το επενδυτικό ρίσκο ανέφερε ο πρόεδρος του Συνδέσμου Εταιρειών Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας Κύπρου (ΣΕΑΠΕΚ) Φάνος Καραντώνης στην «Κ». Ο κ Καραντώνης αναφέρθηκε συγκεκριμένα σε μηχανισμούς τιμολόγησης, πρόσβαση σε γη και διαφανείς αδειοδοτικές διαδικασίες.
Παράλληλα, τόνισε ότι απαιτούνται θεσμικά κίνητρα για συμμετοχή των πολιτών και κοινοτήτων, όπως ενεργειακές κοινότητες, μοντέλα αυτοπαραγωγής και δυνατότητα εμπορίας της πλεονάζουσας ενέργειας. O κ Καραντώνης θα συμμετάσχει ως ομιλητής στο Green Agenda Cyprus Summit 2025 που παρουσιάζει «Η Καθημερινή», υπό την αιγίδα της Προεδρίας της Δημοκρατίας που πραγματοποιείται στις 19 Μαΐου 2025, στο ξενοδοχείο Hilton στη Λευκωσία.
Δεν αρκούν τα κίνητρα που έδωσε η Κυβέρνηση
Σε σχέση με τα κίνητρα που έχουν δοθεί από την Κυβέρνηση για επενδύσεις σε πράσινη ενέργεια ανέφερε ότι έχουν γίνει προσπάθειες, αλλά δεν αρκούν για να ενεργοποιηθεί η αγορά στον βαθμό που χρειάζεται ώστε να πετύχουμε τους στόχους του 2030 και του 2050. Αυτό που λείπει είναι το σταθερό πλαίσιο εμπιστοσύνης και προοπτικής που χρειάζεται κάθε σοβαρός επενδυτής υποστήριξε.
Τα υφιστάμενα κίνητρα —οικιακά σχέδια, επιδοτήσεις για ενεργειακή αναβάθμιση και για μικρές εγκαταστάσεις ΑΠΕ— είναι σε μεγάλο βαθμό αποσπασματικά και περιορισμένα είπε σημειώνοντας ότι τα επενδυτικά σχήματα για μεσαίας και μεγάλης κλίμακας έργα, όπως είναι η αποθήκευση, τα καινοτόμα έργα υβριδικών συστημάτων ή τα έργα υποδομής δικτύου, δεν έχουν μέχρι σήμερα στηριχθεί ουσιαστικά.
Αναφορικά με τον κορεσμό που παρατηρείται στο δίκτυο ο πρόεδρος της ΣΕΑΠΕΚ επισήμανε ότι είναι συνέπεια της έλλειψης έγκαιρου σχεδιασμού και επενδύσεων στις υποδομές του συστήματος μεταφοράς και διανομής. Καθώς ο αριθμός των έργων ΑΠΕ αυξάνεται, το δίκτυο αδυνατεί να απορροφήσει την παραγόμενη ενέργεια — όχι επειδή οι ΑΠΕ είναι «πολλές», αλλά επειδή δεν αναβαθμίστηκε αντίστοιχα η χωρητικότητα και ευφυΐα του δικτύου ώστε να τις διαχειριστεί ανέφερε χαρακτηριστικά.
Επιπλέον, όπως υπογράμμισε, η απουσία υποδομών αποθήκευσης και μηχανισμών ευελιξίας, όπως η διαχείριση της ζήτησης και η προημερήσια αγορά, εντείνει το πρόβλημα. Σε ένα τέτοιο περιβάλλον, ακόμη και οικιακά ή εμπορικά φωτοβολταϊκά συστήματα με ιδιοκατανάλωση αντιμετωπίζουν περικοπές, καθώς η τεχνική υποδομή δεν μπορεί να υποστηρίξει ούτε τη μερική τους απορρόφηση τόνισε.
Οι λύσεις
Την άμεση θεσμοθέτηση της "πραγματικής" ιδιοκατανάλωσης, που θα διασφαλίζει την κατανάλωση της ενέργειας στον χώρο και χρόνο παραγωγής, χωρίς αδικαιολόγητες περικοπές εισηγείται ο κ Καραντώνης. Την ίδια ώρα εισηγείται την άμεση επένδυση στον εκσυγχρονισμό του δικτύου, με χρήση ευφυών συστημάτων διαχείρισης και ενίσχυση της τοπικής ευελιξίας, την επιτάχυνση των έργων αποθήκευσης, τόσο κεντρικών όσο και πίσω από το μετρητή, με σαφή ρυθμιστικό πλαίσιο και τη διαφάνεια και διαβούλευση για το πώς εφαρμόζονται οι περικοπές, με στόχο τη δικαιοσύνη μεταξύ μεγάλων και μικρών παραγωγών.
Δεν μπορούμε να μιλάμε για ενεργειακή μετάβαση και ταυτόχρονα να αποκλείουμε τους πολίτες από την ενεργό συμμετοχή ανέφερε σημειώνοντας ότι είναι κρίσιμο να διασφαλίσουμε ότι ο κορεσμός δεν χρησιμοποιείται ως πρόσχημα για να παγώσουν οι ΑΠΕ, αλλά ως κίνητρο για να αναβαθμίσουμε το σύστημα προς ένα σύγχρονο, έξυπνο και συμμετοχικό ενεργειακό μέλλον.
Δεν είναι δεδομένη η σταθερότητα του δικτύου της Κύπρου
Με αφορμή το πρόσφατο χάος που προκλήθηκε από το μπλακ άουτ στην Ιβηρική ο κ Καραντώνης ανέφερε ότι η Κύπρος διαθέτει ένα αξιόπιστο ηλεκτρικό δίκτυο με υψηλά επίπεδα επαρκούς ασφάλειας εφοδιασμού, γεγονός που αντικατοπτρίζεται και στην αποφυγή σημαντικών ή παρατεταμένων διακοπών ρεύματος. Το σύστημα λειτουργεί με συνέπεια, ακόμη και κάτω από δύσκολες συνθήκες, και αξίζει να αναγνωριστεί η συνεισφορά των αρμόδιων φορέων στην εξασφάλιση της ενεργειακής ευστάθειας είπε.
Ωστόσο, αυτή η σταθερότητα δεν πρέπει να θεωρείται δεδομένη καθώς η πράσινη μετάβαση φέρνει προκλήσεις και η μεγάλη διείσδυση ΑΠΕ απαιτεί ένα πιο ευέλικτο, έξυπνο και ανθεκτικό σύστημα, ικανό να απορροφά διακυμάνσεις στην παραγωγή και κατανάλωση. Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να διασαλευτεί η ευστάθεια και η επάρκεια του συστήματος, αλλά ούτε και ο συντηρητισμός να σταθεί ανασταλτικός παράγοντας στον εκσυγχρονισμό της οικονομίας και της κοινωνίας μας πρόσθεσε.
Τα πρόσφατα γεγονότα στην Ιβηρική Χερσόνησο καταδεικνύουν ότι το ενεργειακό περιβάλλον είναι δυναμικό, περίπλοκο και εύθραυστο και ως εκ τούτου οποιαδήποτε απροσεξία ή στασιμότητα μπορεί να οδηγήσει σε κρίση υπογράμμισε. Η Κύπρος καλείται να κινηθεί με στρατηγική πρόνοια, επενδύοντας στην αναβάθμιση του δικτύου, στην εισαγωγή ευφυών τεχνολογιών, στη βελτίωση της διαχείρισης φορτίου, αλλά και στη διασύνδεση με την ευρωπαϊκή αγορά, ώστε να αυξήσει περαιτέρω την ανθεκτικότητά της πρόσθεσε. Με αυτό τον τρόπο θα θωρακιστεί το σύστημα από κινδύνους και ταυτόχρονα θα αξιοποιήσει στο έπακρο τα οφέλη της ενεργειακής μετάβασης τόνισε.
Οδηγίες RED II και RED III: Eργαλεία για τη μετάβαση σε ένα βιώσιμο ενεργειακό μέλλον
Η ευρωπαϊκή νομοθεσία, και ιδιαίτερα οι Οδηγίες RED II και RED III, αποτελούν καθοριστικά εργαλεία για τη μετάβαση σε ένα καθαρότερο, πιο βιώσιμο ενεργειακό μέλλον, όχι μόνο σε επίπεδο Ένωσης αλλά και για την Κύπρο υπογράμμισε ο πρόεδρος της ΣΕΑΠΕΚ. Όπως διευκρίνισε οι οδηγίες αυτές δεν περιορίζονται μόνο σε ποσοτικούς στόχους για την ενέργεια από ΑΠΕ, αλλά θέτουν και θεσμικές και λειτουργικές βάσεις για τη μετατροπή του καταναλωτή σε ενεργό συμμετέχοντα.
Η RED II άνοιξε τον δρόμο για την αυτοπαραγωγή, τις ενεργειακές κοινότητες και τη δυνατότητα αποθήκευσης, ενώ η RED III ενίσχυσε περαιτέρω αυτά τα δικαιώματα, καθιστώντας θεσμική υποχρέωση των κρατών μελών την άρση γραφειοκρατικών εμποδίων και την προτεραιοποίηση έργων ΑΠΕ σε όλες τις φάσεις ανάπτυξης τόνισε.
Με τις συγκεκριμένες οδηγίες οι καταναλωτές έχουν το δικαίωμα όχι απλώς να παράγουν και να καταναλώνουν τη δική τους ενέργεια, αλλά και να συμμετέχουν σε σχήματα απόκρισης ζήτησης, να συμμετέχουν συλλογικά μέσω ενεργειακών κοινοτήτων και να ωφελούνται από ένα πιο ευέλικτο και ανταγωνιστικό ενεργειακό σύστημα πρόσθεσε.
Ως εκ τούτου, η εφαρμογή αυτών των πολιτικών στην Κύπρο είναι κρίσιμη και απαιτείται όπως η ενσωμάτωσή τους στο εθνικό δίκαιο να είναι πλήρης, σαφής και χωρίς καθυστερήσεις, ώστε να αποδώσουν τα οφέλη τους επισήμανε. Δεν μπορούμε να έχουμε μια νομοθεσία ευρωπαϊκών προδιαγραφών στη θεωρία, αλλά ένα σύστημα με αναχρονιστικές πρακτικές στην πράξη είπε χαρακτηριστικά. Εξάλλου τόνισε είναι ευθύνη της πολιτείας και όλων των εμπλεκόμενων φορέων να διασφαλίσουν ότι οι ευκαιρίες που παρέχουν οι RED II και RED III μεταφράζονται σε χειροπιαστά οφέλη για τους πολίτες, τις επιχειρήσεις και την εθνική οικονομία.
