Έλληνες φοιτητές του Χάρβαρντ μιλούν στην «Κ»

Την προηγούμενη εβδομάδα, ο 21χρονος Απόστολος Λυκομήτρος και η ομάδα του κέρδισαν το πρωτάθλημα κωπηλασίας της Ανατολικής Ακτής, εκπροσωπώντας το Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ. Πέντε ημέρες αργότερα, ο Απόστολος Λυκομήτρος, ο οποίος μόλις ολοκλήρωσε το τρίτο έτος των προπτυχιακών σπουδών του σε Οικονομικά και Πολιτικές Επιστήμες, δεν ξέρει αν θα μπορέσει να ολοκληρώσει το πτυχίο του στο πανεπιστήμιο. Προχθές, η κυβέρνηση του Ντόναλντ Τραμπ ανακοίνωσε την ανάκληση της άδειας του Χάρβαρντ να εγγράφει –τωρινούς και μελλοντικούς– διεθνείς φοιτητές, υποχρεώνοντάς τους είτε να μεταφερθούν σε άλλο πανεπιστήμιο ή να χάσουν το νομικό καθεστώς παραμονής τους στις ΗΠΑ. Χθες, το πανεπιστήμιο πέρασε στην αντεπίθεση καταθέτοντας αγωγή κατά της ομοσπονδιακής κυβέρνησης και πέτυχε προσωρινή αναστολή της απόφασης.

«Προσπαθώ να μείνω ήρεμος», λέει ο κ. Λυκομήτρος στην «Κ», «πιστεύω ότι αυτή είναι μια ακόμα προσπάθεια της κυβέρνησης να εκφοβίσει το Χάρβαρντ, δεν μπορώ να πιστέψω ότι μπορεί αυτό το μέτρο να περάσει χωρίς την απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου». Στα διαδικτυακά γκρουπ που διατηρεί με άλλους συμφοιτητές του, όμως, από προχθές επικρατεί πανικός. «Οσοι βρίσκονται αυτή τη στιγμή στην Ευρώπη, έχουν φρικάρει τελείως», αναφέρει από το campus του Χάρβαρντ, «δεν ξέρουν αν θα μπορέσουν να ξαναγυρίσουν. Ορισμένοι μιλούν με δικηγόρους, άλλοι ψάχνουν να αλλάξουν πανεπιστήμιο – αλλά και πού να πάμε;», ρωτάει ρητορικά, και του ξεφεύγει ένα γέλιο δυσπιστίας για την κατάσταση που βιώνουν. «Δεν ξέρω τι θα κάνουμε, εμείς οι φοιτητές δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα», τονίζει. Κανείς δεν έχει συνειδητοποιήσει ότι η απόφαση μπορεί να ισχύσει πραγματικά. «Δεν ξέρω τι θα κάνω», λέει, «είναι οι σπουδές μου».

Πριν από τρεις εβδομάδες, ο 31χρονος Στέφανος Τύρος έγινε για δεύτερη φορά πατέρας. Το συμβόλαιό του στο Χάρβαρντ, στο Business School του οποίου είναι μεταδιδακτορικός ερευνητής, ανανεώθηκε τον προηγούμενο μήνα, μετά μια εκτεταμένη περίοδο αβεβαιότητας που έχει προκληθεί λόγω του πολέμου μεταξύ της κυβέρνησης και του πανεπιστημίου. Αν η απόφαση της αμερικανικής κυβέρνησης όμως προχωρήσει, κι αν αφορά και τη δική του βίζα, καθώς κανείς δεν είναι σίγουρος ακόμα ποιοι θα επηρεαστούν, ο κ. Τύρος ανησυχεί ότι όχι μόνο δεν θα μπορέσει να παραμείνει στο Χάρβαρντ, αλλά ότι θα ανασταλεί γενικά η ακαδημαϊκή του καριέρα.

«Δεν θα μπορώ να μεταφερθώ σε άλλο πανεπιστήμιο, γιατί αυτές οι θέσεις προϋποθέτουν κονδύλια που πρέπει να έχουν εγκριθεί από πριν – εγώ την επόμενη άνοιξη θα στόχευα σε ακαδημαϊκές θέσεις στο Χάρβαρντ», εξηγεί. Αλλά, αναφέρει, ήδη όλα τα πανεπιστήμια στις ΗΠΑ έχουν «παγώσει» τις προσλήψεις. «Κι αν μας πάρουν τώρα και τις βίζες, δεν έχω χρόνο να κοιτάξω για θέσεις στην Ευρώπη – λόγω της οικογένειάς μου, δεν μπορώ να περιμένω, θα πρέπει να βρω άλλη δουλειά. Αν προχωρήσει η απόφαση», τονίζει στην «Κ», «το ακαδημαϊκό κομμάτι για εμένα τελειώνει».

«Πανικός στο τσατ»

Ενας μελλοντικός φοιτητής του πανεπιστημίου, ο οποίος ζήτησε να παραμείνει ανώνυμος λόγω φόβου ότι μπορεί να επιβαρύνει την κατάστασή του και να μην του δώσουν βίζα, πρόκειται να ξεκινήσει το MBA του στο Kennedy School του Χάρβαρντ την πρώτη εβδομάδα του Ιουλίου. Αρχές Ιουνίου έχει προγραμματισμένο ραντεβού στην αμερικανική πρεσβεία για τη βίζα. Δεν ξέρει τι να περιμένει. «Στα γκρουπ στο WhatsApp γίνεται πανικός από προχθές», δηλώνει. Μια μελλοντική του συμφοιτήτρια έγραψε ότι χθες τη σταμάτησαν στα σύνορα, της πήραν το κινητό και την κράτησαν εκεί για ώρες. Αλλοι λένε ότι η κυβέρνηση έχει συστήματα τεχνητής νοημοσύνης που σκανάρουν το τι έχουν γράψει διεθνείς φοιτητές στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, και ο ένας μετά τον άλλον σβήνουν τους λογαριασμούς τους. «Κι εγώ κάθισα και έψαξα όλους τους λογαριασμούς μου, να δω αν έχω γράψει ποτέ κάτι κατά της κυβέρνησης». Ο ενθουσιασμός για τις σπουδές σε ένα από τα καλύτερα πανεπιστήμια παγκοσμίως έχει τώρα αντικατασταθεί από αμηχανία, σοκ, απελπισία, λέει στην «Κ». «Εχω κλείσει εισιτήρια, και ψάχνω τη διαμονή μου. Τι θα γίνει αν καταφέρω να πάω αλλά δεν μπορώ να επιστρέψω στην Ευρώπη γιατί θα φοβάμαι ότι μετά δεν θα μπορώ να γυρίσω στις ΗΠΑ;». Κι εκείνος ευελπιστεί ότι αυτό απλώς εντέλει δεν θα συμβεί. «Σκέφτομαι ότι δεν παίζει, είτε είναι κάποιο λάθος ή θα πάει στο Δικαστήριο και θα βρεθεί μια λύση», σημειώνει. «Νομίζω μελλοντικά στο Χάρβαρντ θα βγει σε καλό όμως, είναι το μόνο πανεπιστήμιο που είχε τα κότσια να εναντιωθεί στην κυβέρνηση».

Πολλοί, συμπληρώνει, ανησυχούν και για τις θέσεις εργασίας που άφησαν για να σπουδάσουν στο πανεπιστήμιο, ενώ ο 35χρονος Παύλος Κώνστας αναφέρει στην «Κ» ότι δημιουργούνται ερωτήματα και για το θέμα της απασχόλησης πρόσφατων αποφοίτων του Χάρβαρντ, οι οποίοι παραμένουν στις ΗΠΑ με τη φοιτητική τους βίζα. Εκείνος ολοκληρώνει άμεσα το MBA του στο Kennedy School και δεν είναι τρομερά ανήσυχος γιατί έχει σκοπό να ξεκινήσει τη δική του επιχείρηση. «Και γιατί είμαι ρεαλιστής – αυτή τη στιγμή είμαστε παράπλευρες απώλειες σε ένα παιχνίδι διαπραγμάτευσης μεταξύ της κυβέρνησης και του πανεπιστημίου. Στο τέλος θα βρεθεί κάποιου είδους λύση, απλώς την πίεση την επωμίζονται τώρα οι φοιτητές».

Προετοιμασία

Η Ελένη Παπούλια, εκτελεστική διευθύντρια του Minda de Gunzburg, Κέντρο Ευρωπαϊκών Σπουδών του Χάρβαρντ, λέει στην «Κ» ότι όλους αυτούς τους μήνες προετοιμαζόταν για την περίπτωση που θα έφταναν τα πράγματα εδώ που είναι τώρα. Κι όμως προχθές, μόλις έμαθε την απόφαση της κυβέρνησης, ασυναίσθητα έβγαλε μια κραυγή. «Δεν σοκαρίστηκα, αλλά εξοργίστηκα, είπα “δεν το πιστεύω πως συμβαίνει πραγματικά”», δηλώνει, τονίζοντας ότι δεν σχολιάζει τις εξελίξεις εκ μέρους του πανεπιστημίου. Παρ’ όλα αυτά, το γεγονός ότι το Χάρβαρντ προχώρησε χθες σε αγωγή λέει πως δείχνει ότι ανέμεναν κάτι τέτοιο και ήταν έτοιμοι να περάσουν στην αντεπίθεση μέσω του δικαστικού συστήματος.

Ολοι τους, τονίζει, σκέφτονται ήδη με ποιους τρόπους θα μπορέσουν να βοηθήσουν διεθνείς φοιτητές, ερευνητές και διδάσκοντες να συνεχίσουν να συνεργάζονται με το πανεπιστήμιο, ακόμα κι αν η απόφαση προχωρήσει. Πιστεύει όμως πως το κράτος δικαίου των ΗΠΑ είναι ισχυρό, αν και θεωρεί ότι η δεδομένη κατάσταση θα είναι μια σημαντική δοκιμασία. «Το Χάρβαρντ είναι το μεγαλύτερο και παλαιότερο εκπαιδευτικό ίδρυμα των ΗΠΑ και υπομένει μια άνευ προηγουμένου επίθεση στην οικονομική σταθερότητα και στην πνευματική του ανεξαρτησία», τονίζει. «Αλλά το πανεπιστήμιο είναι αυτό που είναι γιατί συγκεντρώνει τα φωτεινότερα μυαλά από όλο τον κόσμο. Εχω κάθε αυτοπεποίθηση», λέει στην «Κ», «ότι το Χάρβαρντ δεν θα πάει πουθενά».