Οι εντάσεις μεταξύ Αφγανιστάν και Πακιστάν έχουν κλιμακωθεί τις τελευταίες ημέρες με ανταλλαγές πυρών μεταξύ των δύο γειτονικών χωρών, που έχουν πυροδοτήσει φόβους για ευρύτερη σύγκρουση.
Η τελευταία έξαρση της βίας συνέπεσε με ιστορικό ταξίδι του υπουργού Εξωτερικών των Ταλιμπάν, Αμίρ Καν Μουτακί, στον «εχθρό» του Πακιστάν, την Ινδία, που προκάλεσε ανησυχία στο Ισλαμαμπάντ, αναφέρει το CNN.
Οι ειδικοί προειδοποιούν ότι οι επιθέσεις θα μπορούσαν να αποτελέσουν το έναυσμα για νέα εποχή αστάθειας για τις δύο χώρες, οι οποίες διατηρούν σταθερά στρατηγικές σχέσεις εδώ και χρόνια παρά τις συχνές αψιμαχίες κατά μήκος των αμφισβητούμενων συνόρων τους.
Ακολουθούν όσα γνωρίζουμε για το νέο ξέσπασμα βίας, το οποίο προκάλεσε εκκλήσεις για αποκλιμάκωση από Κίνα, Ρωσία, Σαουδική Αραβία και Κατάρ, καθώς και πρόταση μεσολάβησης για την ειρήνη από τον πρόεδρο των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ.
Ασχημη κλιμάκωση
Οι Ταλιμπάν κατηγόρησαν το Πακιστάν ότι διεξήγαγε «άνευ προηγουμένου, βίαιη και κατακριτέα» επίθεση σε στόχους στην Καμπούλ και την Πακτίκα το βράδυ της Πέμπτης.
Το Ισλαμαμπάντ δεν έχει αναλάβει επίσημα την ευθύνη για τις επιθέσεις. Ωστόσο, κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου την Παρασκευή, ο Πακιστανός στρατιωτικός αξιωματούχος, Αχμεντ Σαρίφ Τσάουντρι δήλωσε ότι υπάρχουν «αποδεικτικά στοιχεία» για το ότι «το Αφγανιστάν χρησιμοποιείται ως βάση επιχειρήσεων για την πραγματοποίηση τρομοκρατικών επιθέσεων στο Πακιστάν».
Το Πακιστάν κατηγορεί εδώ και καιρό την Καμπούλ ότι φιλοξενεί την ένοπλη οργάνωση των Πακιστανών Ταλιμπάν (γνωστή ως TTP), κάτι που οι Ταλιμπάν του Αφγανιστάν αρνούνται. Το Πακιστάν έχει αντιμετωπίσει έξαρση της ισλαμιστικής βίας από τότε που οι Ταλιμπάν κατέλαβαν την Καμπούλ το 2021.
Το βράδυ του Σαββάτου, οι Ταλιμπάν εξαπέλυσαν επιθέσεις αντιποίνων εναντίον πακιστανικών δυνάμεων σε διάφορες περιοχές κοντά στις παραμεθόριες επαρχίες Κουνάρ και Νανγκαρχάρ.
Το Πακιστάν απάντησε στην επίθεση, την οποία χαρακτήρισε «απρόκλητη», διεξάγοντας επιθέσεις και φυσικές επιδρομές εναντίον στρατοπέδων και θέσεων των Ταλιμπάν, καθώς και εναντίον εγκαταστάσεων εκπαίδευσης τρομοκρατών και δικτύων υποστήριξης στο Αφγανιστάν, σύμφωνα με ανακοίνωση του στρατού.
Οι Ταλιμπάν ανακοίνωσαν ότι σταμάτησαν τη στρατιωτική τους επιχείρηση γύρω στα μεσάνυχτα μετά τη μεσολάβηση του Κατάρ και της Σαουδικής Αραβίας. Και οι δύο χώρες ισχυρίστηκαν ότι είχαν υψηλότερο αριθμό νεκρών από ό,τι παραδέχτηκε η γειτονική τους χώρα. Το Πακιστάν ισχυρίστηκε ότι σκότωσε περισσότερους από 200 Ταλιμπάν και ενόπλους, πολύ περισσότερους από τις εννέα απώλειες που ανέφεραν οι Ταλιμπάν. Οι Ταλιμπάν, εν τω μεταξύ, ανακοίνωσαν ότι σκότωσαν 58 Πακιστανούς στρατιώτες, ενώ για 23 απώλειες έκανε λόγο το Πακιστάν.
Μακρά ιστορία
Το Πακιστάν και το Αφγανιστάν έχουν μακρά και περίπλοκη ιστορία και έχουν εμπλακεί σε συχνές συγκρούσεις κατά μήκος των ορεινών συνόρων τους, γνωστών ως «Γραμμή Ντουράντ». Το Πακιστάν ήταν ένας από τους κύριους υποστηρικτές των Ταλιμπάν κατά τη διάρκεια της εξέγερσης εναντίον του Αφγανιστάν στις αρχές της δεκαετίας του 2000.
Οι δύο χώρες είναι επίσης σημαντικοί εμπορικοί εταίροι και μοιράζονται ισχυρούς δεσμούς. Το Πακιστάν έχει φιλοξενήσει εκατομμύρια Αφγανούς πρόσφυγες κατά τη διάρκεια δεκαετιών πολέμου, αν και έχει κινηθεί για να απελάσει πολλούς από αυτούς τα τελευταία χρόνια, επικαλούμενο τον κίνδυνο της τρομοκρατίας.
Ωστόσο, οι σχέσεις Αφγανιστάν – Πακιστάν έχουν επιδεινωθεί λόγω έξαρσης της βίας ένοπλων οργανώσεων κατά του Πακιστάν.
Το TTP έχει επανεμφανιστεί ως μία από τις μεγαλύτερες απειλές για την εθνική ασφάλεια της χώρας. Εχει πραγματοποιήσει 600 επιθέσεις εναντίον πακιστανικών δυνάμεων τον τελευταίο χρόνο, σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση του ανεξάρτητου μη κερδοσκοπικού οργανισμού Armed Conflict Location & Event Data (ACLED).
Μετά τις επιθέσεις του Σαββάτου, ο πακιστανικός στρατός ανακοίνωσε ότι παρόλο που το Πακιστάν προτιμά τη διπλωματία, «δεν θα ανεχθεί την επικίνδυνη χρήση του αφγανικού εδάφους για τρομοκρατία κατά του Πακιστάν».
Το Πακιστάν ανακοίνωσε την Κυριακή ότι έκλεισε τα δύο κύρια συνοριακά περάσματα με το Αφγανιστάν. Το Πακιστάν είναι η κύρια πηγή αγαθών και τροφίμων για το περίκλειστο, φτωχό Αφγανιστάν.
Σήμερα Τετάρτη, περισσότεροι από 12 άμαχοι σκοτώθηκαν στο Αφγανιστάν, καθώς ξέσπασαν νέες μάχες μεταξύ των αφγανικών και των πακιστανικών δυνάμεων, ανακοίνωσαν οι Ταλιμπάν, διαταράσσοντας μία εύθραυστη ειρήνη που είχε επικρατήσει προσωρινά, μετά τις συγκρούσεις του Σαββατοκύριακου.
Ο παράγοντας Ινδία
Ο στρατός του Πακιστάν σημείωσε ότι η «σοβαρή πρόκληση» σημειώθηκε κατά τη διάρκεια πρόσφατης επίσκεψης του υπουργού Εξωτερικών των Ταλιμπάν στην Ινδία, τον κύριο περιφερειακό αντίπαλο του Πακιστάν. Οι δύο χώρες ενεπλάκησαν σε σύντομη σύγκρουση νωρίτερα φέτος.
Οι Ταλιμπάν και η Ινδία δεν έκρυψαν ότι ενισχύουν τους δεσμούς τους. Την Παρασκευή, το Νέο Δελχί ανακοίνωσε ότι θα ανοίξει ξανά πρεσβεία στην Καμπούλ, χαρακτηρίζοντας την επίσκεψη του Μουτακί «σημαντικό βήμα για την προώθηση των δεσμών και την επιβεβαίωση της διαρκούς φιλίας» μεταξύ των δύο χωρών.
Το Ισλαμαμπάντ και το Νέο Δελχί «ανταγωνίζονται για επιρροή στο Αφγανιστάν εδώ και δεκαετίες», ανέφερε στο CNN ο Αντουάν Λεβέσκ, ανώτερος συνεργάτης για την Αμυνα, τη Στρατηγική και τη Διπλωματία της Νότιας και Κεντρικής Ασίας στο Διεθνές Ινστιτούτο Στρατηγικών Μελετών. Η επίσκεψη των Ταλιμπάν στην Ινδία αποτέλεσε «αλλαγή-ορόσημο» για τους δεσμούς Ινδίας – Ταλιμπάν, αυξάνοντας το αίσθημα ανασφάλειας για το Πακιστάν τόσο στα ανατολικά όσο και στα δυτικά σύνορά του].
Το Πακιστάν θεωρεί εδώ και καιρό τις καλές σχέσεις με το Αφγανιστάν ως κλειδί για την αντιστάθμιση των κινδύνων με την Ινδία, γι’ αυτό και συνέχισε να υποστηρίζει κρυφά τους Ταλιμπάν όταν δεν ήταν στην εξουσία. Παρόλο που υποστήριζε εξωτερικά τον πόλεμο κατά της τρομοκρατίας των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ. Ωστόσο, αυτή η τακτική φαίνεται πως δεν έχει αποδώσει.
Πώς έχουν αντιδράσει άλλες χώρες
Το Κατάρ, η Σαουδική Αραβία, η Κίνα και η Ρωσία ζήτησαν αποκλιμάκωση.
Το Κατάρ εξέφρασε «ανησυχία» για «τις πιθανές επιπτώσεις στην ασφάλεια και τη σταθερότητα της περιοχής» σε ανακοίνωσή του στο Χ. Η Σαουδική Αραβία, η οποία πρόσφατα υπέγραψε αμυντικό σύμφωνο με το Πακιστάν, ζήτησε επίσης «αυτοσυγκράτηση και διάλογο». Το υπουργείο Εξωτερικών της Κίνας ανακοίνωσε τη Δευτέρα πως «ελπίζει ειλικρινά ότι και οι δύο χώρες θα επικεντρωθούν στη συνολική εικόνα… και θα επιλύσουν τις ανησυχίες τους μέσω διαλόγου και διαβουλεύσεων». Η Ρωσία ζήτησε επίσης επίλυση «με διπλωματικά μέσα». Η Κίνα, η οποία πρόσφατα ανέλαβε μεσολαβητικό ρόλο μεταξύ Πακιστάν και Αφγανιστάν και έχει οικονομικά συμφέροντα και στις δύο χώρες, αναμένεται να παρακολουθεί στενά την κατάσταση. Οι μάχες τράβηξαν επίσης την προσοχή του Αμερικανού προέδρου, Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος προσφέρθηκε να μεσολαβήσει για την ειρήνη.
«Ακούω ότι μαίνεται πόλεμος μεταξύ Πακιστάν και Αφγανιστάν», δήλωσε ο Τραμπ σε δημοσιογράφους στο Air Force One καθώς μετέβαινε στο Ισραήλ την Κυριακή για να «σφραγίσει» τη συμφωνία για τον τερματισμό του πολέμου στη Γάζα. «Είμαι καλός στο να τελειώνω πολέμους, είμαι καλός στο να κάνω ειρήνη», ανέφερε ο Αμερικανός πρόεδρος.
Τι αναμένεται
Οι πρόσφατες επιθέσεις εκφράζονται φόβοι ότι εγκαινιάζουν νέα εποχή αστάθειας. Οι τελευταίες αεροπορικές επιδρομές στην Καμπούλ από ξένη δύναμη σημειώθηκαν το 2022, όταν οι ΗΠΑ σκότωσαν τον ηγέτη της Αλ Κάιντα, Αϊμάν αλ-Ζαουάχρι.
Οσον αφορά το μέλλον της σχέσης μεταξύ των δύο χωρών, πολλά θα εξαρτηθούν από το αν η κλιμάκωση θα οδηγήσει σε αλλαγή στον τρόπο με τον οποίο οι Ταλιμπάν αντιμετωπίζουν την οργάνωση TTP.
Η εν λόγω οργάνωση πολέμησε στο πλευρό των Ταλιμπάν εναντίον των δυνάμεων των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ και υπάρχει απροθυμία στο εσωτερικό των Ταλιμπάν να την καταπολεμήσουν σοβαρά. Μένει να φανεί αν το αυξανόμενο γεωπολιτικό κόστος θα ωθήσει τους Ταλιμπάν σε επανεξέταση.
Με πληροφορίες από CNN, Reuters
