«Τα στοιχεία για τη βιομηχανική παραγωγή και τις εξαγωγές κινούνται θετικά, σπάζοντας νέα ρεκόρ κάθε μήνα. Προσπαθούμε να παρέχουμε κάθε είδους υποστήριξη στον τουριστικό μας τομέα και στους επιχειρηματίες μας που επηρεάζονται από τα περιοριστικά μέτρα, προκειμένου να επιβιώσουν σε αυτή τη δύσκολη περίοδο. Παρ’όλα αυτά, ζητάμε την κατανόηση όλων των ανθρώπων, των εμπόρων και των υπαλλήλων μας που αντιμετώπισαν προβλήματα. Προκειμένου να μην αφήσουμε κανέναν από τους πολίτες μας δίχως προστασία, κινητοποιήσαμε όλα τα μέσα του κράτους μας και αυξήσαμε σημαντικά την κοινωνική υποστήριξη».
Η παραπάνω τοποθέτηση του Τούρκου Προέδρου έγινε πριν από λίγες ημέρες και πέρασε στην σύγχρονη τουρκική ιστορία ως η πρώτη δημόσια απολογία του Ταγγίπ Ερντογάν για την μεγέθυνση των οικονομικών προβλημάτων εν μέσω συνεχιζόμενης πανδημίας. Για πρώτη φορά, ο Ερντογάν ζήτησε την κατανόηση των Τούρκων πολιτών για τα άλυτα οικονομικά προβλήματα, για τα οποία μεγάλο μερίδιο ευθύνης φέρουν οι κυβερνήσεις του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ).
Η δήλωση Ερντογάν συνοδεύτηκε από νέες, αρνητικές εξελίξεις στο οικονομικό προσκήνιο της Τουρκίας και την συνεχιζόμενη κατρακύλα της τουρκικής λίρας. Το ευρώ στην τουρκική αγορά πλέον έχει ξεπεράσει τον φράχτη των 10 μονάδων και η αγγλική λίρα «φλερτάρει» με τις 12 μονάδες. Αυτή η εξέλιξη πλήττει πολυδιάστατα την τουρκοκυπριακή κοινότητα, η οποία αναζητεί διέξοδο από την μεγάλη οικονομική κρίση.
Απανωτά πλήγματα
Η πτώση της αξίας της τουρκικής λίρας έναντι των ξένων νομισμάτων συνεχίζεται την στιγμή που η τουρκική οικονομία δέχεται νέα, απανωτά πλήγματα. Την προηγούμενη εβδομάδα, ακυρώθηκαν μεγάλες διοργανώσεις που θα λάμβαναν χώρα το επόμενο διάστημα στην Τουρκία. Το επιτελείο της τουρκικής οικονομίας στήριζε τις ελπίδες του σε αυτές τις εκδηλώσεις για την παροχή μικρών αλλά πολύτιμων περιθωρίων ανάσας στην τουρκική οικονομία.
Πριν από λίγα εικοσιτετράωρα ανακοινώθηκε η ακύρωση της φετινής διοργάνωσης της «Formula 1» στην Κωνσταντινούπολη. Σύμφωνα με τον αρχικό σχεδιασμό, η μεγάλη διοργάνωση θα λάμβανε χώρα στις 11-13 Ιουνίου. Σε περίπτωση που το επέτρεπαν οι συνθήκες της πανδημίας, την διοργάνωση θα παρακολουθούσαν περίπου 10.000 θεατές, η άφιξη των οποίων αναμενόταν να ζωντανέψει την τουριστική αγορά της Πόλης. Οι Τούρκοι αξιωματούχοι στήριζαν τις ελπίδες τους σε μια καλή διοργάνωση που θα άνοιγε τον δρόμο για την μεταφορά μεγάλων εκδηλώσεων στην Τουρκία κατά την μετά-πανδημική περίοδο. Ωστόσο, αυτές οι ελπίδες δεν έγιναν πραγματικότητα καθώς ματαιώθηκε το φετινό σκέλος της «Formula 1» στην Πόλη εξαιτίας της επιδείνωσης της πανδημίας του κορωνοϊού και την ένταξη της Τουρκίας στην λίστα των χωρών που διάφορες κυβερνήσεις απαγορεύουν προσωρινά τους πολίτες τους να επισκεφθούν.
Λίγο μετά την ακύρωση της «Formula 1» στην Τουρκία έφτασε από την Ευρώπη μια άλλη αρνητικού περιεχόμενου είδηση. Η UEFA αποφάσισε να αλλάξει τον τόπο διεξαγωγής του τελικού αγώνα των Champions League. Ο μεγάλος τελικός θα πραγματοποιηθεί στην πρωτεύουσα της Πορτογαλίας, εξαιτίας της συνεχιζόμενης πανδημίας στην Πόλη.
Οι Τούρκοι ειδικοί, αναλύοντας τις τελευταίες εξελίξεις, κάνουν λόγο για ζημιά ύψους πολλών εκατομμυρίων ευρώ, που καλείται να αντιμετωπίσει η Τουρκία εν μέσω συνεχιζόμενης πανδημίας και οικονομικής κρίσης. Προχωρώντας ένα βήμα πιο πέρα, οι αναλυτές χρεώνουν ευθύνες και λάθη στην κυβέρνηση Ερντογάν ως προς την διαχείριση της πανδημίας. Επίσης, υπενθυμίζουν ότι πριν από λίγες εβδομάδες, η Ρωσία διέκοψε τις επισκέψεις των Ρώσων τουριστών στην Τουρκία μέχρι τις αρχές του Ιουνίου. Πρόκειται για ένα άλλο μεγάλο πλήγμα για την τουρκική οικονομία. Σύμφωνα με νεότερες πληροφορίες, η Ρωσία δεν αποκλείεται να δώσει παράταση στην απαγόρευση επίσκεψης των Ρώσων πολιτών στην Τουρκία και κατά την διάρκεια του Ιουνίου. Τουρκικά και ρωσικά δημοσιεύματα, άλλωστε, μεταδίδουν τις τελευταίες ώρες την πληροφορία της ακύρωσης των πτήσεων των ρωσικών αερογραμμών προς και από την Τουρκία για τον Ιούνιο.
Οι αυτοκτονίες και η κρίση
Οι Τούρκοι αναλυτές εκφράζουν επίσης την άποψη ότι τα νέα προβλήματα στην τουρκική οικονομία βρίσκουν άμεσο αντίκτυπο στην καθημερινότητα των Τούρκων πολιτών. Τούρκοι κοινωνιολόγοι και ψυχολόγοι που έχουν την ίδια άποψη, εστιάζουν στις αυτοκτονίες Τούρκων πολιτών που βρίσκονται αντιμέτωποι με το φάσμα της χρεοκοπίας.
Σύμφωνα με νέα τουρκικά δημοσιεύματα, τις προηγούμενες οκτώ εβδομάδες, τα τουρκικά μέσα ενημέρωσης κατέγραψαν τουλάχιστον πέντε αυτοκτονίες Τούρκων πολιτών που σχετίζονται άμεσα με την συνεχιζόμενη οικονομική κρίση. Πρόκειται για πολίτες που θέτουν τέρμα στην ζωή τους αφήνοντας πίσω τους μηνύματα και σημειώσεις, στο επίκεντρο των οποίων βρίσκεται το μεγάλο οικονομικό αδιέξοδο που αντιμετωπίζει τα τελευταία χρόνια η Τουρκία. Στα σημειώματά τους ξεχωρίζει το μήνυμα ότι η συνεχιζόμενη οικονομική κρίση, τα μεγάλα χρέη και η έλλειψη πίστης για ένα καλύτερο αύριο οδηγεί στην αυτοκτονία. Οι νέες αυτοκτονίες αφορούν κυρίως την ηλικιακή κατηγορία 40-50. Ωστόσο, σύμφωνα με την τουρκική αξιωματική αντιπολίτευση, τα τελευταία χρόνια φαινόμενα αυτοκτονιών που σχετίζονται με την οικονομική κρίση παρατηρούνται και σε νεότερες ηλικίες. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι το προηγούμενο διάστημα στην Τουρκία καταγράφηκαν περισσότερες από 100 αυτοκτονίες καλλιτεχνών, εξαιτίας της πανδημίας και της επιδείνωσης των συνθηκών της καθημερινότητας.
Η επιδείνωση της γενικής εικόνας της τουρκικής οικονομίας έρχεται περίπου δύο μήνες μετά την αλλαγή του οικονομικού επιτελείου και τη νέα στροφή της κυβέρνησης Ερντογάν στον αυταρχισμό, εξελίξεις που δίνουν νέες διαστάσεις στα μεγάλα οικονομικά προβλήματα της χώρας. Την ίδια ώρα, τα κόμματα της αντιπολίτευσης βάλλουν κατά της κυβέρνησης Ερντογάν με το σκεπτικό ότι ευθύνεται για την εξάντληση των αποθεμάτων ρευστού χρήματος της τουρκικής Κεντρικής Τράπεζας κατά την προηγούμενη περίοδο.
Σημειώνεται, επίσης, ότι το τελευταίο διάστημα η Τουρκία παρουσιάζει υψηλά ποσοστά κρουσμάτων και στασιμότητα στους μαζικούς εμβολιασμούς. Εξαιτίας της επιδείνωσης της πανδημίας, η Τουρκία το προηγούμενο διάστημα οδηγήθηκε σε νέο γενικό κλείσιμο. Το κλείσιμο επηρέασε αρνητικά όλους τους τομείς της οικονομίας. Το γενικό κλείσιμο έληξε στις 17 Μαΐου. Η Τουρκία στηρίζει τις ελπίδες της για την βελτίωση της συνολικής εικόνας στα νέα εμβόλια που θα φτάσουν από το εξωτερικό, κατά τις επόμενες εβδομάδες.
Δύσκολη συγκυρία στα κατεχόμενα
Η μεγάλη οικονομική κρίση στην Τουρκία πλήττει άμεσα, πολυδιάστατα και τα κατεχόμενα. Τουρκοκύπριοι ειδικοί προειδοποιούν ότι θα χρειαστεί μεγάλο χρονικό διάστημα για να επιστρέψει η τ/κ πλευρά στα οικονομικά επίπεδα του 2019, δηλαδή στις συνθήκες που επικρατούσαν στα κατεχόμενα λίγο πριν από την έναρξη της πανδημίας.
Επισημαίνουν επίσης ότι σε συνθήκες πανδημίας έχει περιοριστεί η οικονομική βοήθεια που φτάνει από την Τουρκία. Οπως τονίζουν η βοήθεια φτάνει στην τ/κ πλευρά με το «σταγονόμετρο» και χρησιμοποιείται αποκλειστικά για την πληρωμή μισθών και συντάξεων του «δημόσιου» τομέα. Την ίδια στιγμή, οι τ/κ «εξαγωγές» έχουν σχεδόν μηδενιστεί και το ΑΕΠ της τ/κ πλευράς έχει δεχθεί μεγάλα πλήγματα κατά την διάρκεια των τελευταίων 15 μηνών της πανδημίας.
Σημειώνεται ότι υπό την σκιά των προαναφερόμενων, τ/κ επιχειρηματικοί κύκλοι αυτό το διάστημα πιέζουν την τ/κ ηγεσία για την άμεση επαναλειτουργία των οδοφραγμάτων. Κατά την άποψή τους, με την ομαλοποίηση της συνολικής κατάστασης στα οδοφράγματα, το αργότερο μέχρι τα μέσα του καλοκαιριού του 2021, η τ/κ πλευρά θα είναι σε θέση «να περισώσει ό,τι σώζεται από την φετινή τουριστική σεζόν». Η συγκεκριμένη εισήγηση συνοδεύεται στα κατεχόμενα από το αίτημα της αύξησης των ρυθμών των εμβολιασμών, έτσι ώστε η τ/κ πλευρά να ακολουθήσει το παράδειγμα των ελεύθερων περιοχών και να ξεκινήσει την επιστροφή στην κανονικότητα.
