ΠΗΓΗ: CNN
Όταν ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπέντζαμιν Νετανιάχου συναντηθεί με τον πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο σήμερα, Δευτέρα, θα συζητήσουν για μία Μέση Ανατολή που έχει υποστεί ριζική αλλαγή.
Ο Αμερικανός πρόεδρος λέει ότι μία συμφωνία για τον τερματισμό του πολέμου στη Γάζα είναι πιθανή. Αλλά αυτό που προσφέρεται είναι πολιτικά προβληματικό για τον Νετανιάχου – και όσο και αν η περιοχή έχει μεταμορφωθεί, τόσο έχει μεταμορφωθεί και ο Νετανιάχου.
Η δραστική αλλαγή στην προσέγγισή του καθιστά ακόμη πιο δύσκολο να προβλεφθεί τι θα ακολουθήσει. Εδώ και δύο χρόνια, ισραηλινά αεροσκάφη και ειδικές δυνάμεις έχουν αναλάβει τολμηρές αποστολές, χτυπώντας στόχους που κάποτε θεωρούνταν ανέγγιχτοι, με περιφερειακές πρωτεύουσες από την Ντόχα μέχρι την Τεχεράνη και τη Δαμασκό να φέρουν τα σημάδια της υπόσχεσης του Νετανιάχου να αναδιαμορφώσει τη Μέση Ανατολή μετά τις επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου 2023 στο Ισραήλ.
Στη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών την περασμένη εβδομάδα, ο Νετανιάχου επαίνεσε με υπερηφάνεια τις στρατιωτικές επιχειρήσεις του Ισραήλ.
«Εχουμε σφυροκοπήσει τους Χούθι. Συντρίψαμε το μεγαλύτερο μέρος της τρομοκρατικής μηχανής της Χαμάς, παραλύσαμε τη Χεζμπολάχ, εξοντώνοντας τους περισσότερους ηγέτες της και μεγάλο μέρος του οπλοστασίου της, καταστρέψαμε τον οπλισμό του Ασαντ στη Συρία, αποτρέψαμε τις σιιτικές πολιτοφυλακές του Ιράν στο Ιράκ και, το πιο σημαντικό και πάνω από όλα, καταστρέψαμε τα ατομικά όπλα και τα προγράμματα βαλλιστικών πυραύλων του Ιράν», τόνισε.
«Το Ισραήλ ανέκαμψε από την πιο σκοτεινή του μέρα για να πραγματοποιήσει μια από τις πιο εκπληκτικές στρατιωτικές ανατροπές στην ιστορία», σημείωσε.
Ο αυξανόμενος αριθμός ημερών στον πόλεμο του Ισραήλ στη Γάζα αντικατοπτρίζει μια άλλη πτυχή της ίδιας ιστορίας. Για χρόνια, η προσέγγιση του Νετανιάχου στον πόλεμο χαρακτηριζόταν από σύντομες και περιορισμένες συγκρούσεις, ειδικά στη Γάζα. Επιχείρηση του 2012, για παράδειγμα, διήρκεσε μόλις οκτώ ημέρες. Ο τρέχων πόλεμος στη Γάζα θα συμπληρώσει δύο χρόνια τον επόμενο μήνα και είναι ο μεγαλύτερος στην ιστορία του Ισραήλ.
Οταν επέστρεψε στην εξουσία το 2009, ο Νετανιάχου δήλωσε ότι ένας από τους στόχους του θα ήταν η εξάλειψη της Χαμάς. Στην πράξη, παρά τη ρητορική του, η πολιτική ασφαλείας του μακροβιότερου πρωθυπουργού του Ισραήλ θεωρήθηκε ευρέως ως προσεκτική και σχετικά συγκρατημένη, ακόμη και χλευάστηκε ως δειλή από τους πολιτικούς αντιπάλους, οι οποίοι επίσης χλεύασαν την αδυναμία του να κάνει αποφασιστικές κινήσεις.
Επειτα ήρθε η 7η Οκτωβρίου.
Δύο ημέρες μετά την επίθεση υπό την ηγεσία της Χαμάς που άφησε πίσω της περισσότερους από 1.200 νεκρούς Ισραηλινούς, ο Νετανιάχου υποσχέθηκε στους Ισραηλινούς «θα αλλάξουμε τη Μέση Ανατολή». Αυτή τη φορά, το εννοούσε.
Οι αναλυτές αντιμετωπίζουν μια νέα πραγματικότητα. Ο Νετανιάχου κάποτε απέφευγε τους μακροχρόνιους πολέμους και τις χερσαίες επιχειρήσεις, γνωρίζοντας το κόστος και τα αδιέξοδα. Τώρα κινείται στην αντίθετη κατεύθυνση, συχνά κόντρα στις συμβουλές του δικού του στρατού.
Ο αρχηγός του επιτελείου των Ισραηλινών Αμυντικών Δυνάμεων, Υποστράτηγος Εγιάλ Ζαμίρ, αντιτάχθηκε σθεναρά στην τελευταία απόφαση για την κατάληψη της Πόλης της Γάζας και αμφισβήτησε την επιχείρηση υψηλού κινδύνου που στόχευσε την ηγεσία της Χαμάς στο Κατάρ. Αλλά ο Νετανιάχου αγνόησε τις προειδοποιήσεις του.
«Από την αρχή του πολέμου μέχρι τις πιο πρόσφατες αποφάσεις, συμπεριλαμβανομένων εκείνων κατά του Ιράν και του Κατάρ, σε κάθε ένα από αυτά τα στάδια υπήρχαν πάντα άνθρωποι που αντιτάχθηκαν, δίστασαν ή εξέφρασαν επιφυλάξεις κάποιου είδους», παραδέχτηκε ο Νετανιάχου σε συνέντευξη Τύπου νωρίτερα αυτόν τον μήνα. «Και αυτό είναι απολύτως εντάξει, αυτός είναι ο ρόλος τους, πρέπει να εκφράσουν τη γνώμη τους, αλλά στο τέλος, αυτός που αποφασίζει είναι το υπουργικό συμβούλιο», σημείωσε.
Αυτή η μεταμόρφωση εγείρει ένα θεμελιώδες ερώτημα, το πιο σημαντικό καθώς πλησιάζει η συνεδρίαση του Λευκού Οίκου: Εχει πραγματικά αλλάξει ο Νετανιάχου;
Ο Νετανιάχου δεν μπορεί να είναι ο «Τσώρτσιλ» του Ισραήλ
Ο Ανσελ Φέφερ, ανταποκριτής του Economist για το Ισραήλ και συγγραφέας του βιβλίου «Bibi: The Turbulent Life and Times of Benjamin Netanyahu», λέει ότι ο παράγοντας που τον παρακινεί δεν έχει αλλάξει καθόλου, ακόμα και αν η επίδρασή του έχει αλλάξει.
«Ο Νετανιάχου πάντα αποφεύγει το ρίσκο. Φοβάται την αλλαγή και προσκολλάται στο status quo», ανέφερε. «Συνήθως αποφεύγει τόσο τους πολέμους όσο και τις διπλωματικές εξελίξεις. Ακόμα και οι Συμφωνίες του Αβραάμ του επιβλήθηκαν από την κυβέρνηση Τραμπ. Και ο πόλεμος στη Γάζα επιβλήθηκε από τη Χαμάς. Μόλις ο πόλεμος έγινε το status quo, ο Νετανιάχου προσαρμόστηκε. Είναι ακόμα εθισμένος στο status quo – μόνο που τώρα, το status quo είναι πόλεμος».
Ο Φέφερ τονίζει ακόμη ότι ο Νετανιάχου εξακολουθεί να καθοδηγείται από τον φόβο, «μόνο που τώρα φοβάται τους εταίρους του συνασπισμού του περισσότερο από οτιδήποτε άλλο».
Οι ακροδεξιοί σύμμαχοί του, Ιταμάρ Μπεν Γκβιρ και Μπεζαλέλ Σμότριτς, αντιτίθενται σε οποιαδήποτε διαπραγμάτευση με τη Χαμάς και πιέζουν για μόνιμη κατοχή της Γάζας, και οι απειλές τους να ανατρέψουν την κυβέρνηση εάν ο πόλεμος τελειώσει πρόωρα έχουν αλυσοδέσει τη στρατηγική λήψη αποφάσεων του Νετανιάχου. Η πρόταση του Τραμπ λέγεται ότι αναγνωρίζει τις φιλοδοξίες για παλαιστινιακό κράτος, κάτι στο οποίο αντιτίθενται σθεναρά και οι δύο άνδρες.
Παρόλα αυτά, αναγνωρίζοντας την αλλαγή στην οπτική, ο Φέφερ λέει ότι ο Νετανιάχου βρίσκεται «τώρα σε ένα στάδιο όπου φοβάται την κρίση της ιστορίας και ότι δεν θα τον θυμούνται ως Τσώρτσιλ και υπερασπιστή του Ισραήλ. Επιθυμεί απεγνωσμένα ένα μεγάλο επίτευγμα που θα ξαναγράψει την ιστορία. Είναι πεπεισμένος ότι κάτι τελικά θα σβήσει την 7η Οκτωβρίου από τη μνήμη των Ισραηλινών και θα τον αναδείξει στον σωτήρα τους».
«Αλλά αυτή η στιγμή δεν έρχεται», προσθέτει ο Φέφερ. Παρομοιάζει τον Νετανιάχου με «έναν απελπισμένο τζογαδόρο, που βάζει τα τσιπ του σε διαφορετική θέση κάθε φορά με την ελπίδα να εδραιώσει τη θέση του στην ιστορία».
Οι στρατιωτικές επιχειρήσεις σε πολλαπλά μέτωπα μπορεί να έχουν αποκαταστήσει μέρος της αποτρεπτικής ικανότητας του Ισραήλ, αλλά δεν έχουν ακόμη φέρει την αποφασιστική νίκη που ελπίζει ότι θα μπορούσε να αποκαταστήσει την κληρονομιά του ή να εξασφαλίσει το πολιτικό του μέλλον. Η ισραηλινή δημόσια υποστήριξη στον πόλεμο, η οποία ήταν συντριπτική στην αρχή, έχει διαβρωθεί σημαντικά. Το ίδιο έχει συμβεί και με τη διεθνή νομιμότητα του Ισραήλ, η οποία εξελίσσεται εν μέσω κυμάτων απειλών για κυρώσεις και διεθνούς αναγνώρισης της παλαιστινιακής κρατικής υπόστασης.
Το μέλλον του νέου τολμηρού εγχειριδίου του Νετανιάχου παραμένει ασαφές ενόψει της συνάντησής του με τον Τραμπ στον Λευκό Οίκο. Μέχρι στιγμής, η κυβέρνηση Τραμπ έχει κάνει ελάχιστα για να περιορίσει τις στρατιωτικές προσπάθειες του Ισραήλ και έχει υποστηρίξει τη συνέχιση του πολέμου στη Γάζα από τον Νετανιάχου.
Ωστόσο, η υποστήριξη συνοδεύεται από περιορισμούς. Τον Ιούνιο, ο Τραμπ υποστήριξε τις επιθέσεις του Ισραήλ στο Ιράν κατά τη διάρκεια μιας 12ήμερης επίθεσης και στη συνέχεια ανάγκασε το Ισραήλ να γυρίσει πίσω μαχητικά αεροσκάφη που ήταν ήδη καθ’ οδόν για επίθεση, αφού ανακοίνωσε τον τερματισμό των εχθροπραξιών.
Η ευμετάβλητη φύση του προέδρου σημαίνει ότι μπορεί να αντιταχθεί στην επόμενη κίνηση του Ισραήλ αμέσως μετά την υποστήριξή του στην προηγούμενη.
Τα πρόσφατα αισιόδοξα σχόλια του Τραμπ σχετικά με επικείμενη συμφωνία για τον τερματισμό των εχθροπραξιών μπορεί να σηματοδοτούν ότι θα μπορούσε σύντομα να αναγκάσει τον Νετανιάχου να αποδεχτεί ένα νέο status quo – ένα status quo που μπορεί να σταματήσει την προσπάθεια του πρωθυπουργού να χτίσει μια κληρονομιά μέσω στρατιωτικής επιθετικότητας και αντ’ αυτού να τον αναγκάσει να αντιμετωπίσει την πολιτική του κρίση.
