Του Απόστολου Τομαρά
Τραγικές μνήμες σαράντα έξι ετών ξυπνά η σημερινή μέρα. Μνήμες νωπές για αυτούς που έζησαν τα γεγονότα, αλλά και για τους νεότερους που οφείλουν να γνωρίζουν τις μαύρες σελίδες της σύγχρονης ιστορίας της Κύπρου. Το πρωινό της 15ης Ιουλίου 1974 έμελλε να γραφτεί με τα πιο μελανά χρώματα, στις σελίδες της σύγχρονης ιστορίας της Κύπρου. Πριν σαράντα έξι χρόνια η Λευκωσία ξυπνούσε από τις ερπύστριες των αρμάτων μάχης. Το πρωινό εκείνο ήταν μόνο η αρχή μιας τραγωδίας, τις συνέπειες της οποίας βιώνει μέχρι σήμερα η Κύπρος. Στις 8.20 το πρωί, η χούντα των συνταγματαρχών επιχειρούσε να επαναλάβει ότι πέτυχε στην Ελλάδα επτά χρόνια πριν. Να βυθίσει και την Κύπρο στο σκοτάδι του φασισμού. Το πρωινό εκείνο η χούντα εκείνο που πέτυχε ήταν να ανοίξει διάπλατα την πίσω πόρτα στην Τουρκία και να παραδώσει τη μισή Κύπρο στον Αττίλα. Εκείνο το πρωινό φέρνει στις μνήμες όλων ο πρωινός ήχος της σειρήνας.
Η προδοσία
Η αντίστροφη μέτρηση για κατάλυση της νομιμότητας στην Κύπρο, είχε ξεκινήσει πολύ πριν το πρωϊνό της 15ης Ιουλίου. Την διαταγή για έναρξη των επιχειρήσεων, κατά της νόμιμης κυβέρνησης και προσωπικά κατά του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Β’, έδωσε ο τότε Διοικητής Καταδρομών της ΕΦ Σχης Κωνσταντίνος Κομπόκης. Δυο Λόχοι της 31 ΜΚ που στάθμευε στην Αθαλάσσα, διατάχθηκαν να κινηθούν το πρωϊνό εκείνο. Ο 13ος Λόχος Κρούσεως να επιτεθεί εναντίον του Προεδρικού Μεγάρου, ο 11ος Λόχος Κρούσεως και ο Λόχος Υποστηρίξεως εναντίον του ΡΙΚ, του Εφεδρικού και του Αρχηγείου Αστυνομίας. Στο πραξικόπημα με βάση την ιστορία των Καταδρομών της Κύπρου, συμμετείχαν και άλλες Μοίρες. Το πρωϊνό εκείνο δύο φάλαγγες αρμάτων, η μία με άρματα της ΕΦ , ρωσικής προέλευσης, και η δεύτερη με άρματα βρετανικής προέλευσης τύπου ΜΗ και 20 οχήματα που μετέφεραν μονάδα ΛΟΚ (32 ΜΚ και ένα λόχο της 31 ΜΚ) περίπου 300 ανδρών, κινήθηκαν για εξουδετέρωση του Εφεδρικού Σώματος. Στη συνέχεια οι δύο φάλαγγες θα συνέκλιναν και περικυκλώνοντας θα πυρπολούσαν το Προεδρικό Μέγαρο. Τελικά οι δυνάμεις που έλαβαν μέρος ήταν η 31η και η 33η μοίρες καταδρομών, η ύλη αρμάτων της 21ης επιλαρχίας και άρματα της 23ης επιλαρχίας και άλλες δυνάμεις της ΕΦ.
Η διαφυγή Μακαρίου
Την ώρα εκδήλωσης του πραξικοπήματος, ο πρόεδρος της Δημοκρατίας Αρχιεπίσκοπος Μακάριος Γ’ δεχόταν μια ομάδα ελληνοπαίδων από την Αίγυπτο. Κάποιο από τα παιδιά άκουσαν τους πυροβολισμούς, αλλά ο Μακάριος τα καθησύχασε. Όταν τα πυρά πύκνωσαν και το Προεδρικό Μέγαρο άρχισε να κανονιοβολείται από τα τεθωρακισμένα της Εθνικής Φρουράς, ο Μακάριος, αφού προστάτευσε πρώτα τους μικρούς του επισκέπτες, στη συνέχεια διέφυγε από τη μοναδική αφύλακτη δίοδο, που υπήρχε στα δυτικά του Προεδρικού Μεγάρου. Με τη βοήθεια τριών σωματοφυλάκων του και ντυμένος με πολιτικά ρούχα, έφθασε στη Μονή Κύκκου και από εκεί στην Πάφο όπου απηύθυνε το ιστορικό διάγγελμά του. Στη συνέχεια μέσω των Βρετανικών Βάσεων εγκατάλειψε την Κύπρο.
Η εισβολή
Η επικράτηση των πραξικοπηματιών ήταν η αρχή όλων των δεινών που κατατρέχουν από τότε την Κύπρο. Στις 20 Ιουλίου και παρά τον καταιγισμό πληροφοριών, το μεσοδιάστημα, ότι η Τουρκία κινείται στρατιωτικά κατά της Κύπρου, η χούντα των Αθηνών και οι εδώ εκπρόσωποί τους έκλειναν τα μάτια και τα αυτιά τους, με αποτέλεσμα οι Αττίλες να πατήσουν τα χώματα της Κύπρου από το Πέντε Μίλι στην Κερύνεια. Μια προδοσία που άφησε πίσω της χιλιάδες νεκρούς, τραυματίες, πρόσφυγες, οικονομική καταστροφή και το 38% των εδαφών της Κύπρου υπό κατοχή.
