Του Απόστολου Τομαρά
Οι εκ περιτροπής διακοπές ρεύματος στις οποίες προχώρησε ο Διαχειριστής Συστήματος Μεταφοράς Κύπρου (ΔΣΜΚ) τα τελευταία εικοσιτετράωρα ανέδειξαν για πολλοστή φορά τα σοβαρά ελλείμματα που συνεχίζουν να υπάρχουν στη διαχείριση της παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος. Ένα πρόβλημα που αντιμετωπίζει η Κύπρος κάθε καλοκαίρι από την καταστροφή στο Μαρί μέχρι σήμερα. Όπως με το υδατικό έτσι και με την ενέργεια όσα έγιναν τα τελευταία 15 χρόνια δεν μπορούν να δικαιολογήσουν έστω και τις ολιγόλεπτες διακοπές με θερμοκρασίες περιβάλλοντος άνω των 40οC. Αν κάποιος προσπαθήσει να εντοπίσει την πηγή του προβλήματος, με βεβαιότητα θα καταλήξει στη διαπίστωση του κακού μας εαυτού και της απουσίας λήψης μέτρων. Στην προκειμένη περίπτωση οι διακοπές δεν μπορούν να αποδοθούν σε μια αιτία, αποτελούν συνύπαρξη πολλών παραγόντων που οδήγησαν τον Κύπριο καταναλωτή να ψήνεται μεταξύ των ωρών 18:00 και 22:00 το βράδυ. Ωστόσο, το πλέον ανησυχητικό είναι πως με τα σημερινά δεδομένα δεν μπορούν να γίνουν διορθωτικές κινήσεις ανάλογες αυτών που έγιναν στο υδατικό. Από επίσημα χείλη υπάρχει η παραδοχή πως το έλλειμμα ηλεκτρικού ρεύματος στην Κύπρο θα συνεχισθεί όσο το σύστημα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας θα παραμένει απομονωμένο από την υπόλοιπη Ευρώπη.
Οι παράγοντες
Παρά τα κατά καιρούς ευχολόγια από πλευράς όσων κυβέρνησαν και τις ζωηρές επικρίσεις της αντιπολίτευσης, οι παράγοντες που έχουν οδηγήσει την Κύπρο να είναι ίσως η μοναδική χώρα της Ε.Ε. που δεν μπορεί να καλύψει από μόνη της τη ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας και οδηγείται σε πρόγραμμα διακοπών δεν είναι άγνωστοι. Π.χ. τις πρόσφατες διακοπές προκάλεσαν οι ίδιοι λόγοι που είχαν προκαλέσει διακοπές πριν από δύο και τρία χρόνια. Από το κυβερνητικό στρατόπεδο γίνεται παραδεκτό πως ο πεπαλαιωμένος συμβατικός εξοπλισμός της ΑΗΚ σε συνδυασμό με την ανυπαρξία εκμετάλλευσης της ηλιακής ενέργειας που απορρίπτεται από το σύστημα, οδηγούν σε ελλείμματα αναγκάζοντας τον ΔΣΜΚ να προχωρά σε περικοπές προκειμένου να αποφύγει μια μεγαλύτερη ζημιά όπως είναι ένα μπλακ άουτ. Αναλυτικά, οι διακοπές που προκλήθηκαν μπορούν να αποδοθούν σε τέσσερις βασικούς παράγοντες. Οι συμβατικές μονάδες παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος:
- Δεν αποδίδουν την ονομαστική ισχύ του κατασκευαστή.
- Είναι πεπαλαιωμένες μονάδες, οι οποίες μειώνουν ακόμα περισσότερο τον όγκο παραγωγής ρεύματος.
- Είναι συμβατικές μονάδες, οι οποίες χρησιμοποιούν αντιρρυπαντικά προκειμένου να μειώσουν την εκπομπή ρύπων.
- Καταπονούνται λόγω των υψηλών θερμοκρασιών με συχνή πρόκληση βλαβών, κάτι που συνέβη και με τις τελευταίες διακοπές.
Από επίσημα στοιχεία του ΔΣΜΚ τις ημέρες των διακοπών η κάλυψη των αναγκών σε ρεύμα μετά τις 4 το απόγευμα μέχρι και τις 10 το βράδυ προήλθε από τις συμβατικές μονάδες της ΑΗΚ στους ηλεκτροπαραγωγούς σταθμούς του Βασιλικού, Δεκέλειας και Μονής. Η πραγματική ισχύς που έδινε κατά τη κρίσιμη περίοδο το σύστημα παραγωγής της ΑΗΚ στον ΔΣΜΚ την περασμένη Τετάρτη ανερχόταν κοντά στα 1021 MW τη στιγμή που η εγκατεστημένη ισχύς (η ονομαστική) των μονάδων ανέρχεται στα 1478 MW. Δηλαδή 457 MW λιγότερο φορτίο, ικανό όμως να αποτρέψει τις διακοπές που σημειώθηκαν. Βεβαίως στην όλη εξέλιξη συνέβαλαν και αστάθμητοι παράγοντες όπως βλάβες σε μονάδες του Βασιλικού και της Δεκέλειας, απώλειες οι οποίες ωστόσο θα μπορούσαν να καλυφθούν ακόμα και αν οι συμβατικές μονάδες δεν παρουσίαζαν τόσο μεγάλη απόκλιση ανάμεσα στην ονομαστική και πραγματική ισχύ.
Τι μπορεί να γίνει
Υπό τις περιστάσεις άμεσα μέτρα για κάλυψη των ελλειμμάτων ενέργειας που υπάρχουν δεν μπορούν να παρθούν. Οι όποιες διορθωτικές παρεμβάσεις μπορούν να γίνουν σε βάθος χρόνου και το σίγουρο είναι ότι δεν θα δώσουν λύσεις κατά το φετινό καλοκαίρι. Ως πρώτη προτεραιότητα εντοπίζεται η ανάγκη για αποθήκευση ηλιακής ενέργειας, η οποία για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα της ημέρας απορρίπτεται από τον ΔΣΜΚ για λόγους ευστάθειας του συστήματος. Αν λάβουμε υπόψη πως το μέγιστο ημερήσιο φορτίο παραγωγής των φωτοβολταϊκών ανέρχεται στα 600 MW, η παρουσία συστημάτων αποθήκευσης θα μπορούσε να καλύψει τα όποια κενά των συμβατικών μονάδων. Εδώ πρέπει να υπενθυμίσουμε πως από τις 2:00 το μεσημέρι η παραγόμενη ηλιακή ενέργεια μειώνεται σταθερά μέχρι να μηδενιστεί γύρω στις 6 το απόγευμα. Αποτέλεσμα, ένας σημαντικός όγκος φορτίου να χάνεται και να μη χρησιμοποιείται, όταν υπάρχει και πάλι αυξημένη ζήτηση. Ως δεύτερη προϋπόθεση τίθεται η ανάγκη για ευέλικτες συμβατικές μονάδες άμεσης ανταπόκρισης που να μπορούν να τεθούν σε λειτουργία μέσα σε 10 λεπτά, κάτι που δεν συμβαίνει με τις υπάρχουσες. Τρίτο, απαιτείται ένα έξυπνο δίκτυο που να μπορεί να αναγνωρίσει την πηγή παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος.
Το καλώδιο και Φ.Α. στοιχειώνει την Κύπρο
Η κατάσταση με την επάρκεια ηλεκτρικής ενέργειας θα ήταν τελείως διαφορετική εάν είχε ολοκληρωθεί η ηλεκτρική διασύνδεση της Κύπρου με τα ηλεκτρικά δίκτυα της Ευρώπης ή εάν είχε ολοκληρωθεί το τερματικό στο Βασιλικό και είχε ξεκινήσει η εισαγωγή ΦΑ για σκοπούς παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Ο συνδυασμός των δυο παραγόντων θεωρείται από ειδικούς πως θα είχε αφήσει στο μακρινό παρελθόν τις διακοπές ηλεκτρικού ρεύματος. Όπως γίνεται αντιληπτό στο υπουργείο Ενέργειας η επίλυση των σημερινών προβλημάτων δεν μπορεί να προκύψει από μεμονωμένες επιλογές. Δηλαδή μόνο από την εγχώρια παραγωγή ρεύματος ή το καλώδιο. Όπως σημείωσε στην «Κ» ο υπουργός Ενέργειας Γιώργος Παπαναστασίου, τώρα η Κύπρος στηρίζεται στις δικές της δυνατότητες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, οι οποίες ανά πάσα στιγμή μπορούν να ανατραπούν. Εάν υπήρχε το ηλεκτρικό καλώδιο τα όποια ελλείμματα ρεύματος θα μπορούσαν να καλυφθούν από το ευρωπαϊκό σύστημα. Εάν υπήρχε η ελάχιστη αποθήκευση ηλιακής ενέργειας δεν θα είχαμε τις διακοπές που σημειώθηκαν τελευταία, υπέδειξε ο κ. Παπαναστασίου.
