ΚΥΠΕ
Tο Υπουργείο Γεωργίας προχωρεί στην υλοποίηση του σχεδίου δράσης της Κυβέρνησης για ενίσχυση της αφαλάτωσης, ανάκτησης νερού και στήριξη των γεωργών που πλήττονται, σύμφωνα με τις δηλώσεις του Γενικού Διευθυντή του Υπουργείου Γεωργίας Ανδρέα Γρηγορίου στην Κοινοβουλευτική Επιτροπή Γεωργίας, ο οποίος είπε, επίσης, ότι η πληρότητα των φραγμάτων ανέρχεται μόλις στο 11%, σε σύγκριση με 27% πέρυσι, δηλαδή στα 33 εκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού φέτος.
Στην εισαγωγική του τοποθέτηση, ο Πρόεδρος της Επιτροπής Γεωργίας, βουλευτής του ΑΚΕΛ Γιαννάκης Γαβριήλ, τόνισε ότι η κατάσταση σε περιοχές, είναι δραματική, προσθέτοντας ότι «οι αμπελουργοί μας δεν έχουν να πιούν νερό, όχι να συντηρήσουν τις φυτείες τους».
Ο κ. Γρηγορίου ανέφερε ότι το Υπουργείο έχει θέσει σε προτεραιότητα την ενίσχυση των αφαλατώσεων και τη λειτουργία κινητών μονάδων παραγωγής νερού.
Ανέφερε ότι έχει ήδη ξεκινήσει η λειτουργία της μονάδας αφαλάτωσης στην Κισσόνεργα. Στην περιοχή της Μονής, πρόσθεσε, έχει εγκατασταθεί από το περασμένο καλοκαίρι μονάδα που παραχωρήθηκε από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, με δυνατότητα παραγωγής 15 χιλιάδων κυβικών μέτρων νερού την ημέρα.
Παράλληλα, προωθούνται νέες μονάδες αφαλάτωσης σε Γαρύλλη και Λιμάνι Λεμεσού, οι οποίες, σύμφωνα με τον κ. Γρηγορίου, αναμένεται να τεθούν σε λειτουργία πριν από το τέλος του 2025, ενώ έχει ήδη προκηρυχθεί η πέμπτη μονάδα στην περιοχή Επισκοπής. Όπως είπε, υπάρχει επίσης σχεδιασμός για τη διάθεση μονάδας της ΑΗΚ στο Βασιλικό και για νέα αφαλάτωση στην περιοχή Αμμοχώστου δυναμικότητας 10 χιλιάδων κυβικών μέτρων.
Ο κ. Γρηγορίου σημείωσε ότι ο μόνος τρόπος επίλυσης του προβλήματος ύδρευσης είναι οι αφαλατώσεις. Ωστόσο, όπως είπε, πρόκειται για υψηλού κόστους εγκαταστάσεις, με περιβαλλοντικές επιπτώσεις, αφού λειτουργούν με συμβατική ηλεκτρική ενέργεια και όχι με ανανεώσιμες πηγές.
«Στις επόμενες προκηρύξεις θα εντάξουμε πρόνοια για χρήση αφαλατωμένου νερού από ΑΠΕ, ώστε να μειωθεί το κόστος παραγωγής και το περιβαλλοντικό αποτύπωμα», ανέφερε, προσθέτοντας ότι η μετάβαση αυτή αποτελεί προτεραιότητα του Υπουργείου και θα δώσει τη δυνατότητα παραγωγής και νερού για άρδευση.
Στο 11% η πληρότητα των φραγμάτων
Αναφερόμενος στις αρδευτικές ανάγκες, σημείωσε ότι το Υπουργείο έχει πλήρη επίγνωση της δύσκολης κατάστασης, καθώς η πληρότητα των φραγμάτων ανέρχεται μόλις στο 11%, σε σύγκριση με 27% πέρυσι, δηλαδή στα 33 εκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού φέτος.
«Οι ποσότητες αυτές δεν επαρκούν για άρδευση», ανέφερε, προσθέτοντας ότι οι γεωργοί έχουν ήδη ειδοποιηθεί να μην προχωρήσουν σε νέες φυτείες χωρίς εξασφαλισμένο νερό και η κατάσταση θα επανεξεταστεί αν οι καιρικές συνθήκες βελτιωθούν.
Όσον αφορά την αξιοποίηση ανακυκλωμένου νερού, ο Γενικός Διευθυντής ανέφερε ότι σήμερα περίπου το 90% του νερού για άρδευση προέρχεται από αυτή την πηγή. Το 2023, το 20% του αρδευτικού νερού ήταν ανακυκλωμένο, όπως είπε, ποσοστό που ανήλθε σε 30% το 2024, με στόχο να αυξηθεί ακόμη περισσότερο τα επόμενα χρόνια.
Ο Γενικός Διευθυντής του Υπουργείου Γεωργίας ανέφερε επίσης ότι το Υπουργείο προετοιμάζεται για εισοδηματική στήριξη των γεωργών και κτηνοτρόφων, στην περίπτωση που διαπιστωθεί απώλεια εισοδήματος λόγω της έλλειψης νερού.
Όπως σημείωσε, «εργαζόμαστε και διερευνούμε νέες τεχνολογίες αφαλάτωσης και αξιοποίηση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, ώστε να μειώσουμε το κόστος ανά κυβικό μέτρο νερού που διοχετεύεται στον πρωτογενή τομέα».
Παράλληλα, ο κ. Γρηγορίου επισήμανε ότι, αν και τα έργα αυτά απαιτούν χρόνο, έχουν ήδη γίνει σημαντικά βήματα στην επαρχία Πάφου. Συγκεκριμένα, από τις 15 Σεπτεμβρίου αποκαταστάθηκε το φράγμα του Μαυροκολύμπου, το οποίο είναι πλέον έτοιμο να δεχθεί νερό, ενώ η μονάδα αφαλάτωσης στα Κούκλια παράγει ήδη 15 χιλιάδες κυβικά μέτρα ημερησίως, με επιπλέον 5 χιλιάδες κυβικά να έχουν προστεθεί από τις αρχές Σεπτεμβρίου.
Στην Κισσόνεργα, συνέχισε, η μονάδα θα φτάσει δυναμικότητα 12 χιλιάδων κυβικών μέτρων μέχρι το τέλος του χρόνου. Με βάση τους χειρισμούς αυτούς, η Πάφος δεν αναμένεται να αντιμετωπίσει πρόβλημα υδροδότησης ή άρδευσης το 2026, είπε.
Αναφερόμενος στο έργο της Κοιλάδας της Σολιάς, ο κ. Γρηγορίου σημείωσε ότι το φράγμα ολοκληρώθηκε, ενώ υλοποιούνται εργασίες για τους αγωγούς και το αρδευτικό δίκτυο. Ωστόσο, εξήγησε ότι η ολοκλήρωση του έργου έχει καθυστερήσει λόγω των διαθέσιμων ανθρώπινων πόρων του Τμήματος Αναπτύξεως Υδάτων (ΤΑΥ), αλλά και εξαιτίας της άρνησης των κατοίκων να προχωρήσουν σε αναδασμό, γεγονός που επιβάλλει τώρα την ανάγκη να ζητηθούν εγκρίσεις από το Κτηματολόγιο για οδεύσεις.
Όπως ανέφερε, το Υπουργείο βρίσκεται σε διαδικασία πρόσληψης συμβούλου μελετητή, ο οποίος θα αναλάβει την εκπόνηση των σχεδίων για τους αγωγούς και τα έργα υποστήριξης. Στόχος, είπε, είναι το έργο να ολοκληρωθεί το αργότερο μέχρι το 2029 και να παραδοθεί στους αρδευτές, με την επισήμανση ότι εάν το επιτρέψουν οι συνθήκες, θα καταβληθεί προσπάθεια να ολοκληρωθεί νωρίτερα.
Ο Πρόεδρος του Επαρχιακού Οργανισμού Αυτοδιοίκησης (ΕΟΑ) Λάρνακας, Άγγελος Χατζηχαραλάμπους, τόνισε κατά τη συζήτηση στην Επιτροπή, τη σημασία της επικαιροποίησης του αρδευτικού δικτύου, χαρακτηρίζοντάς το «μεγάλο εγχείρημα», που απαιτεί πρόσθετους πόρους. «Εμείς, με τους δικούς μας πόρους, δηλώνουμε παρόντες, αλλά χρειαζόμαστε ενίσχυση», ανέφερε. Πρόσθεσε ότι μέσω των οροφών από το αρμόδιο Υπουργείο πρέπει να δοθούν περισσότερα κονδύλια στην τοπική αυτοδιοίκηση, ώστε να μπορέσουμε να υλοποιήσουμε τα αναγκαία έργα.
Από την πλευρά του, ο Γενικός Διευθυντής του ΕΟΑ Λεμεσού, Σωκράτης Μεταξάς, επεσήμανε ότι οι ανάγκες της Λεμεσού φτάνουν τα 90 χιλιάδες κυβικά μέτρα νερού το καλοκαίρι, γεγονός που καθιστά κρίσιμη τη διασφάλιση της λειτουργίας των μονάδων αφαλάτωσης. Πρόσθεσε ότι χρειάζεται να καλυφθούν οι αρδευτικές ανάγκες της υπαίθρου και ότι κάποιες κοινότητες δεν διαθέτουν πόρους για να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα με το ατιμολόγητο νερό, ενώ απαιτείται άμεση κρατική βοήθεια και παρεμβάσεις για τη συντήρηση των δικτύων.
Ο Εκπρόσωπος του ΕΟΑ Λευκωσίας, Ανδρέας Χριστοδούλου, είπε ότι το ανακτημένο νερό της Μιας Μηλιάς, ύψους 12 εκατ. κυβικών μέτρων ετησίως, αποτελεί σημαντικό πόρο, καθώς το 70% ανήκει στην Κυπριακή Δημοκρατία και αυτή τη στιγμή πάει χαμένο. Πρόσθεσε ότι έγινε αποδεκτό το αίτημά του ΕΟΑ να τοποθετηθεί αγωγός που θα μεταφέρει το νερό στις ελεύθερες περιοχές μέχρι τη βιοτεχνική ζώνη Λευκωσίας και ζήτησε να βρεθεί τρόπος να αξιοποιηθεί το νερό αυτό.
Αναφέρθηκε επίσης στον σταθμό επεξεργασίας Σολέας, ο οποίος αναμένεται να ολοκληρωθεί εντός δύο ετών, με δυνατότητα επεξεργασίας 100 κυβικών μέτρων ημερησίως, τονίζοντας ότι, εφόσον κατασκευαστεί το απαραίτητο δίκτυο, θα μπορεί να αξιοποιηθεί και αυτό το νερό για άρδευση στην περιοχή.
Τέλος, εκπρόσωπος της Ένωσης Κοινοτήτων Κύπρου υπενθύμισε ότι το Υπουργείο Γεωργίας έχει την ευθύνη για την επιδιόρθωση των δικτύων ύδρευσης και άρδευσης, σημειώνοντας ότι είναι αδύνατο να προχωρήσουν μεγάλες αποκαταστάσεις χωρίς τη στήριξη του κράτους.
Αντεγκλήσεις στην Επιτροπή
Απαντώντας σε τοποθέτηση του βουλευτή του ΔΗΣΥ Κυριάκου Χατζηγιάννη στην Επιτροπή ότι το κράτος είναι «ειδικών αναγκών» και δεν έκανε όσα έπρεπε για το υδατικό, ο κ. Γρηγορίου είπε ότι με το να λέμε αυτό «είναι σαν να φτύνουμε πάνω μας». Ανέφερε ακόμα ότι έχει δικαίωμα να υπερασπιστεί τη δουλειά των συναδέλφων του που εργάζονται νυχθημερόν «για να μην μείνουμε χωρίς νερό» και είπε ότι η χώρα «δεν έμεινε χωρίς νερό».
Ο κ. Χατζηγιάννη κατηγόρησε το Υπουργείο για «παραπληροφόρηση» και εγκατάλειψη της χώρας με πληρότητα φραγμάτων στο 11%, δηλώνοντας ότι «εμπιστοσύνη δεν εκχωρείται».
Στην εισαγωγική του τοποθέτηση, ο Πρόεδρος της Επιτροπής Γεωργίας, βουλευτής του ΑΚΕΛ Γιαννάκης Γαβριήλ, τόνισε ότι η κατάσταση σε περιοχές όπως η Αυδήμου, την οποία επισκέφθηκε πρόσφατα η Επιτροπή, είναι δραματική.
«Οι αμπελουργοί μας δεν έχουν να πιούν νερό, όχι να συντηρήσουν τις φυτείες τους», είπε.
Ο βουλευτής του ΔΗΣΥ Κυριάκος Χατζηγιάννη σημείωσε ότι «το κράτος παρουσιάζει μειωμένη ικανότητα να επιλύει προβλήματα», καλώντας για άνοιγμα της αγοράς παραγωγής νερού ώστε να αυξηθεί η δυναμικότητα και να μειωθούν οι καθυστερήσεις. Ο συνάδελφός του από τον ΔΗΣΥ Χαράλαμπος Παζαρός ανέφερε ότι η Κυβέρνηση όφειλε να είχε έτοιμο σχέδιο από τον χειμώνα, ενώ διερωτήθηκε «αν αυτή τη φορά θα υπάρξει οριστική λύση».
Από πλευράς ΕΔΕΚ, ο Ηλίας Μυριάνθους ζήτησε «εθνική στρατηγική για το υδατικό», χαρακτηρίζοντάς το δεύτερο σοβαρότερο πρόβλημα μετά το Κυπριακό και σύγκληση Εθνικού Συμβουλίου για το θέμα.
Η Σάβια Ορφανίδου, βουλευτής ΔΗΣΥ, έθεσε ζητήματα για τις εκροές νερού και τις ενέργειες των ΕΟΑ.
Ο Βαλεντίνος Φακοντής βουλευτής του ΑΚΕΛ προειδοποίησε ότι η έλλειψη νερού για άρδευση δημιουργεί κίνδυνο για την επισιτιστική επάρκεια και αύξηση των εισαγωγών.
