Kathimerini.com.cy
«Κανένας άνθρωπος δεν είναι νησί, ακέριος μοναχός του/
Κάθε άνθρωπος είναι ένα κομμάτι ηπείρου, ένα μέρος στεριάς.
Αν η θάλασσα ξεπλύνει ένα σβόλο χώμα, η Ευρώπη γίνεται μικρότερη/
Όπως κι αν ξεπλύνει ένα ακρωτήρι ή ένα σπίτι φίλων σου ή δικό σου.
Κάθε ανθρώπου ο θάνατος λιγοστεύει εμένα τον ίδιο, γιατί είμαι ένα με την Ανθρωπότητα. Και έτσι ποτέ σου μη στέλλεις να ρωτήσεις για
ποιον χτυπά η καμπάνα. Χτυπάει για σένα.» (Τζον Ντον, «Προσευχές σε περιπτώσεις ανάγκης».)
Στο απόσπασμα από το έργο του Άγγλου θεολόγου και ποιητή Τζον Ντον (1572-1631), το οποίο χρησιμοποίησε ο Αμερικανός συγγραφέας Έρνεστ Χέμινγουεϊ στον πρόλογο του βιβλίου του, «Για ποιον κτυπά η καμπάνα», που έχει βασικό θέμα τον εμφύλιο πόλεμο στην Ισπανία και την πάλη ενάντια στον φασισμό, προβάλλονται έντονα οι μεγάλες ιδέες του ανθρωπισμού και του διεθνισμού. Ιδέες που τόσο πολύ χρειαζόμαστε σήμερα σε όλον τον κόσμο για να αναχαιτίσουμε από κοινού την πανδημία του κορωνοϊού και τις αρνητικές συνέπειές της σε όλα τα επίπεδα της ανθρώπινης δραστηριότητας: στον οικονομικό, κοινωνικό, πολιτικό, εκπαιδευτικό, αθλητικό, πολιτιστικό, θρησκευτικό και άλλους τομείς. Η αλληλοκατανόηση, η ενσυναίσθηση, το φιλότιμο, η αλληλεγγύη, ο αλτρουισμός και η συνεργασία αποτελούν συστατικά στοιχεία του ανθρωπισμού και του διεθνισμού. Είναι αξίες που τροφοδοτούν και προάγουν την αρετή και την τόλμη για να απεγκλωβιστούμε από το μοναχικό εγώ μας, το ατομικό μας συμφέρον και να απελευθερώσουμε το πλεόνασμα της αγάπης και της δοτικότητας, στρέφοντας το πρόσωπό μας και τείνοντας τα χέρια μας προς αυτούς που έχουν ανάγκη, είτε είναι κράτη και λαοί που βρίσκονται σε χαοτική κατάσταση, είτε είναι δυσπραγούντες και ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού, είτε είναι ο ανήμπορος γείτονάς μας.
Αν μέσα σε αυτήν την επέλαση του πολυπολιτισμικού θανάτου, αισθανθούμε έστω για μια στιγμή τον συγκλονιστικό στίχο του Τζον Ντον που ενέπνευσε και τον Χέμινγουεϊ, «Κάθε ανθρώπου ο θάνατος λιγοστεύει εμένα τον ίδιο, γιατί είμαι ένα με την ανθρωπότητα», τότε μπορούμε να ελπίζουμε, άσχετα αν σε διακρατικό επίπεδο, τα πράγματα λειτουργούν ακόμη υπολογιστικά, χρησιμοθηρικά, ανταγωνιστικά, με τον τύπο «ο θάνατός σου η ζωή μου». Πέραν από τον ανταγωνισμό ΗΠΑ-Κίνας, ακόμη και σε αυτήν την Ε.Ε. για άλλη μια φορά, όπως και με την οικονομική κρίση, καταρρακώνεται η αρχή της αλληλεγγύης, τα πάντα κρίνονται με χρηματοπιστωτικούς όρους και ο καθένας τραβά τελικά μοναχός τον δρόμο του, ενισχύοντας τις φωνές που επιθυμούν την αποσύνθεση της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σε αντίθεση όμως με τον διακρατικό ανταγωνισμό, σε διανθρώπινο επίπεδο, αισθανόμαστε να βρίσκεται σε εξέλιξη ένα τοπικό, ευρωπαϊκό και παγκόσμιο κύμα ευαισθησίας, συγκίνησης, συμπόνιας και θέλησης για βοήθεια, βλέπουμε να αναδύεται ένα φωτεινό ουράνιο τόξο ανθρωπιάς και αλληλεγγύης, νιώθουμε μια πανανθρώπινη διαδήλωση των ηθικών αξιών.
Αυτή η πρωτοφανής διεθνής συγκυρία έχει γεννήσει τρία αλληλένδετα πεδία μάχης που απαιτούν τη μέγιστη συνεργασία. Το ένα μέτωπο είναι η πρώτη γραμμή της μάχης. Είναι το μέτωπο που επωμίζεται το πρώτιστο έργο της σωτηρίας της ζωής, της αναχαίτισης της εξάπλωσης του κορωνοϊού και της υπέρβασής του. Οι ηρωικά μαχόμενοι σε αυτό το πεδίο είναι το ιατρικό, νοσηλευτικό, υγειονομικό και ερευνητικό επιστημονικό προσωπικό με επίκεντρο τα δημόσια νοσοκομεία. Είναι οι άμεσα εκτεθειμένοι στον κίνδυνο και σε αυτούς προσβλέπει το κράτος και ο κόσμος, σε αυτούς στηρίζει την ελπίδα και την αισιοδοξία για την απάμβλυνση της κρίσης και την τελική νίκη. Αρωγός σε αυτόν τον αγώνα είναι οι κυβερνήσεις που αποτελούν το δεύτερο, διοικητικό μέτωπο. Ανάλογα με τις αποφάσεις τους ή θα επιταχύνουν ή θα επιβραδύνουν την πορεία προς την ανακοπή και την υπέρβαση της κρίσης ή ακόμη και θα την οξύνουν. Το πιο σημαντικό για τις κυβερνήσεις, είναι να συνδυάσουν την άμεση εξασφάλιση και παροχή στα νοσοκομεία και τα εργαστήρια, τεχνολογικού, προστατευτικού και διαγνωστικού εξοπλισμού και αναλώσιμων, με την έγκαιρη λήψη προστατευτικών μέτρων για τους πολίτες, τη σωστή προβολήγια την κατανόησή τους και τον ορθό έλεγχο για την υλοποίηση αυτών των μέτρων. Σε αυτήν την κρατική μάχη δεν έχουν θέση η ατολμία και η έλλειψη αποφασιστικότητας, ούτε οι αλχημείες για το πού θα βρεθούν τα λεφτά, ούτε οι τραπεζικές μανούβρες, ούτε οι ψηφοθηρικές προσεγγίσεις ανόητων πολιτικών, ούτε οι κομματικές αντιπαραθέσεις. Γιατί είμαστε όλοι στην ίδια βάρκα. Η ορθολογική και κοινωνικά ευαίσθητη πολιτική που αποβλέπει στο κοινό καλό θα διασώσει την αξιοπιστία του κράτους και των πολιτικών δυνάμεων (κυβέρνησης και αντιπολίτευσης) και θα συντείνει καταλυτικά στην εναρμόνιση της κρατικής, συλλογικής και ατομικής ευθύνης.
Υπάρχει όμωςκαι ένα τρίτο μέτωπο. Είναι μια τρίτη γραμμή στα μετόπισθεν, την οποία θεωρώ εξίσου σημαντική και για το παρόν και ιδιαίτερα για ένα πιο ευοίωνο μέλλον. Σε αυτήν θα σωθεί και θα αναγεννηθεί το διαχρονικό πνεύμα, η ηθική και η αισθητική του ανθρώπου.
Σε αυτήν τη μεγάλη μάχη έχουν χρέος να συστρατευθούν οι διανοούμενοι, οι πνευματικοί άνθρωποι, οι λογοτέχνες, οι καλλιτέχνες, οι αθλητές, προσωπικότητες που επηρεάζουν την κοινή γνώμη με το ξεχωριστό έργο τους και τις πολιτικές και κοινωνικές τους παρεμβάσεις. Οφείλουν να κάνουν πιο έντονη την παρουσία τους και οι εκπαιδευτικοί, όχι ως εξειδικευμένοι επιστήμονες σε γνωστικούς κλάδους, αλλά ως παιδαγωγοί που μπορούν να συμβάλουν τα μέγιστα στην ηθικοπνευματική, αισθητική και κοινωνικοπολιτική καλλιέργεια των παιδιών και των νέων. Σε αυτόν τον αγώνα καθοριστικός είναι και ο ρόλος της οικογένειας, που αποτελεί τον πρώτο πυρήνα μέσα στον οποίο συντελείται η διαδικασία διαμόρφωσης του χαρακτήρα των παιδιών, ο εμβολιασμός τους με αξίες και η κοινωνικοποίησή τους.
Σε αυτήν την τραγική στιγμή που χάνονται άδικα ζωές, κλυδωνίζεται η οικονομία και συρρικνώνεται το κατά κεφαλήν εισόδημα, οφείλουμε να σταθούμε όρθιοι και να αυξήσουμε την κατά κεφαλήν καλλιέργεια, την κατά κεφαλήν ηθική και σε τοπικό και σε ευρωπαϊκό και σε παγκόσμιο επίπεδο. Το όμορφο και αγωνιστικό σύνθημα «Σκέφτομαι παγκόσμια, δρω τοπικά» αναγεννάται σήμερα όπως τον Φοίνικα μέσα από τις στάχτες της παγκόσμιας υγειονομικής και οικονομικής πανδημίας.Το ζήτημα λοιπόν τώρα, είναι ότι παράλληλαμε τη μάχη στο πρώτο και δεύτερο μέτωπο για τη σωτηρία ανθρώπινων ζωώνείναι να πετύχουμε και στο τρίτο μέτωπο: να αναδείξουμε τις μεγάλες ηθικές και πνευματικές αξίες, τις ανθρωπιστικές και διεθνιστικές ιδέες και να καταφέρουμε να παγκοσμιοποιήσουμε τον προβληματισμό και τον αναστοχασμό για την πορεία του ανθρώπινου πολιτισμού, να παγκοσμιοποιήσουμε την αντίδρασή μας ενάντια στις πολιτικές που παράγουν την ασχήμια, τον ανελέητο και αδυσώπητο ανταγωνισμό και την ανήθικη φιλοσοφία που θέλει τα κέρδη να είναι πάνω από τη φύση, τον άνθρωπο και τον πολιτισμό. Γι’ αυτό, γνωρίζοντας τώρα «για ποιον κτυπά η καμπάνα» και κτυπά για όλους μας σε όλον τον κόσμο, ορθολογικοί, ευαίσθητοι και ανήσυχοι άνθρωποι όλων των χωρών, ενωθείτε!
Ο κ. Μενέλαος Αβραάμ είναι δρ Φιλοσοφίας.
rodo@primehome.com
