Του Παναγιώτη Ρουγκάλα
Η χθεσινή ημέρα ήταν μια αντικειμενικά καλή για την κυπριακή οικονομία, αφού άντλησε 1 δισεκατομμύριο ευρώ από τις διεθνείς αγορές με επιτόκιο κοντά στο μηδέν. Ωστόσο, η πραγματική πρόκληση για την Κύπρο είναι η διαχείριση του δημόσιου χρέους που, βάσει των επίσημων στοιχείων του Σεπτεμβρίου του 2020, είναι το 4ο υψηλότερο στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η Κύπρος χθες δανείστηκε με το πιο φθηνό επιτόκιο που έχει λάβει ποτέ από 5ετές ομόλογο, όμως το χρέος παραμένει στο 119,5% του ΑΕΠ, ποσοστό που θα πρέπει μεθοδικά να μειωθεί. Άλλωστε, το χρέος σε οποιοδήποτε κράτος δεν είναι και τόσο καταστροφικό για μία συγκεκριμένη περίοδο, ωστόσο, σε αντιστάθμισμα, θα πρέπει να υπάρχει ένα αναπτυξιακό οικονομικό μοντέλο για να μειωθεί. Το χρέος θα ανέβει ακόμα πιο πολύ μετά την έκδοση του 5ετούς ομολόγου της Τρίτης, αλλά θα είναι κάτι προσωρινό, μέχρις ότου το κράτος αποπληρώσει στις εγχώριες τράπεζες το λεγόμενο «t-bill» του 1,25 δισ. ευρώ που είχε δανειστεί τον Απρίλιο του 2020.
Οι πρόσθετοι δανεισμοί, που έχει προβεί το κράτος από το πρώτο τρίμηνο του 2020, έχουν αυξήσει σημαντικά τη ρευστότητα και το 20% πλέον του χρέους αφορά ταμειακά διαθέσιμα. Η δημιουργία ενός αναπτυξιακού μοντέλου της χώρας φαντάζει πλέον απαραίτητη, έπειτα και από την κατάργηση του επενδυτικού προγράμματος, το οποίο πολύ σωστά κρίθηκε να σταματήσει, αφού γινόταν κατάχρησή του. Η πανδημική κρίση έχει πλήξει σε μεγάλο βαθμό τον τομέα των υπηρεσιών, το ίδιο και τον τουρισμό, ενώ ο μόνος τομέας που δεν έχει πληγεί και συνεχίζει ακάθεκτα να στηρίζει την Κύπρο, είναι η ναυτιλία. Μόλις επανέλθει η κανονικότητα, θα επανέλθει και ο τουρισμός. Η Κομισιόν, όμως, όπως και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, διαδραματίζει πρωταγωνιστικό ρόλο για όλες τις χώρες της Ένωσης, παρέχοντάς τους εποπτικές και χρηματικές ευκολίες. Την Τρίτη, είδαμε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να αποδεσμεύει και την δεύτερη δόση των χρημάτων ύψους 229 εκατ. ευρώ προς την Κύπρο, στο πλαίσιο εξασφάλισης χρηματοδότησης από το ευρωπαϊκό μέσο προσωρινής στήριξης για το μετριασμό των κινδύνων ανεργίας σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης (SURE). Η Κομισιόν ικανοποίησε πλήρως το αιτιολογημένο αίτημα τη Κύπρου για την εξασφάλιση δανείου ύψους 479 εκατ. ευρώ με σκοπό τη χρηματοδότηση των κυβερνητικών σχεδίων στήριξης της απασχόλησης, συμπληρώνοντας τα εναπομείναντα λεφτά που είχαν μείνει από την πρώτη δόση του Νοεμβρίου του 2020.
Την ίδια ώρα, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα αγοράζει χρόνο και χρήμα για όλους μέσω ομολόγων. Δημιουργεί συνθήκες άντλησης χρέους από τις χώρες, παρέχοντας την ελπίδα πως θα ξεπεραστεί σύντομα αυτή η κρίση και θα καταφέρουν να ανακάμψουν μόνες τους. Αυτή τη φορά δεν γίνονται λάθη, όπως έγιναν στο παρελθόν το 2010, 2011, 2012, 2013 με τα κράτη (όπως η Κύπρος) για να μπουν σε προγράμματα άλλου τύπου. Ένας αστερίσκος ακόμα. Με τις χαλαρώσεις αυτές και τους δανεισμούς κρατούνται υγιείς και οι τράπεζες, και ακόμα δεν έχουν παρουσιαστεί προβλήματα, τουλάχιστον μη διαχειρίσιμα. Αξίζει να σημειωθεί πως οι αγορές των ομολόγων από την ΕΚΤ συμβάλλουν στη μείωση του κόστους δανεισμού των κρατών μελών και η διαφορά των αποδόσεων που παρατηρήθηκε, ήταν ουσιαστική. Όπως είχε καταγραφεί το τρίτο τρίμηνο του 2020, είχαν ξεπεράσει τα 3,5 δισ. ευρώ οι καθαρές αγορές κυπριακών ομολόγων από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και την Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου μέσω των προγραμμάτων αγοράς περιουσιακών στοιχείων δημοσίου τομέα (PSPP) και του Έκτακτου Προγράμματος Αγοράς Ομολόγων Πανδημίας (PEPP). Το ύψος των κυπριακών ομολόγων που διακρατούσε στον ισολογισμό της η ΕΚΤ ανερχόταν στο 14,7% του χρέους της Κύπρου. Οι συνολικές καθαρές αγορές όσον αφορά στα στοιχεία του PSPP ανέρχονταν στα 2,64 δισ. ευρώ, ενώ από το πρόγραμμα PEEP, είχαν φτάσει τα 936 εκατ. ευρώ.
Τέταρτο υψηλότερο
Το χρέος, ως προς το ΑΕΠ, είναι ένα μεγάλο πρόβλημα όχι μόνο για την Κύπρο, αλλά και για όλες τις χώρες. Από τη στιγμή που τη δεδομένη περίοδο υπάρχουν τα πιο πάνω προγράμματα χαλαρώσεων και δανεισμού, το στοίχημα είναι μόλις παύσουν τα προγράμματα αυτά, τα κράτη να βρεθούν μεν με μεγάλα χρέη, αλλά ταυτόχρονα να μην έχουν διαβρωθεί οι πυλώνες των οικονομιών τους. Εν προκειμένω, τα κράτη θα βρεθούν αντιμέτωπα και με ένα λογαριασμό που θα πρέπει να διαχειριστούν, διότι ναι μεν η ΕΚΤ επιτρέπει να ζητά ένα κράτος 2 δισ. και να του δίνει 20 για παράδειγμα, ή να ζητά 2 δισ. και να το δανείζει με μηδέν επιτόκιο, αλλά τα χρέη δεν πρόκειται να χαριστούν και θα βρεθούν αντιμέτωπα με αυτά. Πόσο είναι όμως το δημόσιο χρέος της Κύπρου σε σχέση με τα άλλα κράτη; Τελευταία επίσημα διαθέσιμα στοιχεία υπάρχουν για το τρίτο τρίμηνο του 2020 από την Eurostat. Το υψηλότερο χρέος λοιπόν από όλα τα κράτη στην Ευρωπαϊκή Ένωση κατέχει η Ελλάδα, που φτάνει το 199,9%, ακολουθεί η Ιταλία με 154,2% και μετά είναι η Πορτογαλία με 130,8%. Τέταρτη, όπως προείπαμε, είναι η Κύπρος, με 119,5% και εδώ αξίζει να σημειωθεί πως έχει αυξηθεί σε σχέση με τα ποσοστά του 2019 που ήταν στο 95,5% κατά 24%. Το καθαρό χρέος υπολογίζεται γύρω στο 100%, λόγω του 20% περίπου που αφορά τα ρευστά διαθέσιμα του κράτους. Πέμπτο υψηλότερο χρέος έχει η Γαλλία με 116,5%, η Ισπανία με 114,1% και το Βέλγιο με 113,2%. Από εκεί και πέρα τα χρέη είναι σε διψήφια ποσοστά, με την Κροατία να έχει 86,4%, η Αυστρία 79,1%, η Σλοβενία 74,3%, η Γερμανία 70%, η Φινλανδία 66,9%, η Ιρλανδία 62%, η Σλοβακία 60,8%, η Πολωνία 56,7%, η Ολλανδία 55,2%, η Μάλτα 53,7%, η Λιθουανία 45,9%, η Λετονία 44,6% και η Ρουμανία 43,1%.
Οκταπλάσιες προσφορές
Οι προσφορές για το ομόλογο 5ετούς διαρκείας που εξέδωσε η Κύπρος ήταν οκταπλάσιες του ζητουμένου και έφτασαν τα 8 δισεκατομμύρια ευρώ. Το επιτόκιο (yield) για το ομόλογο 5ετούς διαρκείας ανήλθε συγκεκριμένα στο 0,053% (mid swap +48 μονάδες βάσης) και είναι το πρώτο ευρωπαϊκό ομόλογο που εκδίδει η Κύπρος για το 2021. Ανέθεσε την έκδοση στις επενδυτικές τράπεζες Barclays, BNP Paribas, JP Morgan, Morgan Stanley και Société Générale και η συναλλαγή έγινε στο Χρηματιστήριο του Λονδίνου. Μετά την ολοκλήρωση της εξόδου της Κύπρου στις αγορές μέσω του 5ετούς ομολόγου ο υπουργός Οικονομικών Κωνσταντίνος Πετρίδης ανέφερε πως οι διεθνείς αγορές εξακολουθούν να δείχνουν την εμπιστοσύνη τους στην κυπριακή οικονομία και στις πολιτικές της. Τόνισε πως «σε μια εποχή που η κρίση έχει επηρεάσει σοβαρά μεγάλο μέρος της οικονομικής δραστηριότητας, η έκδοση αυτού του ομολόγου ενισχύει τη ρευστότητα για την αντιμετώπιση των οικονομικών επιπτώσεων της πανδημίας».
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
