Της Μαρίας Ηρακλέους
Η περίοδος όπου οι highend αναπτύξεις ήταν στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος των ντιβέλοπερ, έχει παρέλθει. Τουλάχιστον προσωρινά. Με αποκορύφωμα τον τερματισμό του προγράμματος πολιτογραφήσεων, το κλείσιμο του οποίου σηματοδότησε και το τέλος της εποχής όπου οι αιτήσεις για αναπτύξεις πύργων έφταναν η μία μετά την άλλη στο τμήμα Πολεοδομίας. Ωστόσο, η κάμψη είχε παρουσιαστεί προ πολλού.
Όπως έγραψε και στο παρελθόν η «Κ» και σύμφωνα με το τμήμα Πολεοδομίας, τους τελευταίους δώδεκα μήνες παρατηρείται μείωση στις αιτήσεις για μεγάλες αναπτύξεις, καιρό πριν τερματιστεί το πρόγραμμα διαβατηρίων. Και μπορεί οι συζητήσεις να συνεχίζονται για το ποιο θα είναι το νέο πρόγραμμα που θα τονώσει τον κλάδο αλλά και γενικότερα τις επενδύσεις στην Κύπρο, εντούτοις τα δεδομένα αυτή την στιγμή έχουν ως εξής: Οι σχεδιασμοί για υπό ανέγερση πύργους είτε μπαίνουν στο συρτάρι, είτε διαφοροποιούνται, υπάρχει αυξητική τάση στις αιτήσεις για μονοκατοικία και διπλοκατοικία ενώ η αγορά της Λευκωσίας η οποία υστερούσε σε προσέλκυση επενδυτών για ψηλά κτήρια, πλέον κερδίζει έδαφος έναντι των υπολοίπων.
Αλλάζουν πλάνα
Είναι γνωστό στην αγορά ακινήτων ότι κάποιες μεγάλες αναπτύξεις, είτε δεν θα προχωρήσουν, είτε το χρονοδιάγραμμα ολοκλήρωσής τους έχει μετατεθεί για αργότερα, λόγω των εξελίξεων στο επενδυτικό πρόγραμμα. Για παράδειγμα υπάρχουν συγκεκριμένες περιπτώσεις εταιρειών που αποφάσισαν να αναπροσαρμόσουν τα σχέδιά τους για μέρος της επένδυσής τους. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι οι πύργοι ΝΕΟ, στη Λεμεσό, με τους δύο εκ των τεσσάρων πύργων να μην βγαίνουν τελικά στην αγορά, αλλά η χρήση τους και το προφίλ τους θα αναθεωρηθεί βάσει των νέων αναγκών της αγοράς. Παράγοντες της αγοράς τονίζουν ότι είναι συνήθης πρακτική ο επαναπρογραμματισμός των σχεδιασμών, ώστε να ανταποκρίνονται καλύτερα στα νέα δεδομένα. Πέραν τούτου, υπάρχει και ο παράγοντας της πανδημίας, που έχει οδηγήσει σε εσωστρέφεια την αγορά ακινήτων. Αυτή την στιγμή οι αιτήσεις για νέες αναπτύξεις, είναι κυρίως οικιστικές.
Οικιστικές αναπτύξεις
Παρατηρείται έντονη δραστηριότητα σε κατοικίες και πολυκατοικίες, κατά κύριο λόγο στη Λευκωσία. Από την 1η Οκτωβρίου του 2020, χρονιά κατά την οποία εφαρμόστηκε το νέο πλαίσιο αδειοδότησης, καταγράφεται μεγάλη αύξηση στην υποβολή αιτήσεων για μονοκατοικίες και διπλοκατοικίες. Βάσει αυτού του πλαισίου, εφόσον η αίτηση υποβληθεί ηλεκτρονικά, τότε η άδεια εκδίδεται εντός δέκα ημερών. Στην πλειοψηφία τους λοιπόν οι αναπτύξεις είναι είτε μικρής είτε μεσαίας κλίμακας, ενώ υπάρχει και ενδιαφέρον για πολυκατοικίες οι οποίες θα εξυπηρετούν στις ανάγκες στέγασης των φοιτητών, κυρίως στη Λευκωσία.
Φοιτητικές κατοικίες
Καταγράφεται επίσης κάποια δραστηριότητα για φοιτητικές κατοικίες. Ωστόσο, μεγάλης κλίμακας φοιτητικές εστίες όπως είχαν γίνει τα προηγούμενα χρόνια είναι απομακρυσμένο να γίνουν. Γνώστες της αγοράς αναφέρουν ότι είναι πιο πιθανό να προχωρήσουν μικρότερης κλίμακας πολυκατοικίες για τις φοιτητικές ανάγκες. Το προϊόν των φοιτητικών εστιών γνώρισε την δόξα τα προηγούμενα χρόνια, λόγω των αυξημένων φοιτητικών ροών κυρίως στη Λευκωσία, ωστόσο η πανδημία άλλαξε τα δεδομένα. Η εξ αποστάσεως εκπαίδευση συνεπεία των περιορισμών της πανδημίας, μείωσε τις ανάγκες στέγασης φοιτητών και ως εκ τούτου μειώθηκε η ζήτηση του συγκεκριμένου προϊόντος στην αγορά ακινήτων.
Πρώτη η Λευκωσία
Με βάση τα στοιχεία πωλήσεων ο Ιανουάριοςδείχνει ξεκάθαρα ότι η Λευκωσία είχε αύξηση σε σχέση με τον αντίστοιχο περσινό σε πωλήσεις και συνολική αξία ακινήτων, ενώ οι άλλες πόλεις είχαν μείωση. Η Λευκωσία είχε τον Ιανουάριο 305 συναλλαγές συνολικής αξίας 44 εκατ. ευρώ σε σύγκριση με την προηγούμενη χρονιά όπου τον Ιανουάριο είχε 233 συναλλαγές συνολικής αξίας 37 εκατ. ευρώ. Το συμπέρασμα που μπορεί να εξαχθεί είναι ότι παρά την αρνητική εικόνα στον κλάδο, η Λευκωσία καταγράφει αύξηση 31% στον αριθμό συναλλαγών και αύξηση 19% στη συνολική αξία. Λιγότερο αρνητικά επηρεασμένη επαρχία ήταν η επαρχία Αμμοχώστου, που φαίνεται να σχετίζεται με την αγορά εξοχικής κατοικίας, κυρίως από Λευκωσιάτες. Σύμφωνα με τον Ανδρέα Ανδρέου CEO της Andreou Property Strategy chartered surveyors οι παραλιακές πόλεις Λεμεσός, Πάφος και Λάρνακα είχαν μεγάλο μερίδιο της αγοράς των ξένων αγοραστών.
Αυτή την στιγμή το μοντέλο της Λευκωσίας -πέραν του 90% της ζήτησης είναι από Κύπριους αγοραστές και το υπόλοιπο προέρχεται από ξένους αγοραστές- της δίνει προβάδισμα έναντι άλλων περιοχών. Στις δε παραλιακές πόλεις το ποσοστό των ξένων αγοραστών φτάνει μέχρι το 50%-60% της ζήτησης. Άρα είναι δεδομένο ότι όταν φύγει η ξένη ζήτηση, οι εγχώριοι αγοραστές δεν μπορούν να συγκρατήσουν την συνολική αξία των συναλλαγών που γίνονται. Αυτό καταδεικνύει ότι οι παραλιακές πόλεις είναι πιο επιρρεπείς σε επιβράδυνση της αγοράς, από την στιγμή που το πρόγραμμα έχει διακοπεί. Ως εκ τούτου η Λεμεσός είχε τον Ιανουάριο μείωση κατά 26,5% στις συναλλαγές και 16% στην συνολική αξία των συναλλαγών σε σχέση με τον Ιανουάριο του 2020. Μεγαλύτερη μείωση, κατά 31% είχε η Λάρνακα στον αριθμό συναλλαγών (36,6% στη συνολική αξία), 29% η Αμμόχωστος (μόλις 6,4 στην αξία των ακινήτων) και 31,6% η Πάφος (47,5% στην συνολική αξία των συναλλαγών).
Σπίτια άνω των 300 χιλ.
Μετά την κατάργηση του ΚΕΠ, στο επίκεντρο του κλάδου έχει τεθεί το πρόγραμμα μόνιμης διαμονής. Το πρόγραμμα προνοεί πως κάποιος από 3η χώρα μπορεί να αιτηθεί έκδοση άδειας παραμονής είτε άδεια διαμονής ταχείας διαδικασίας στην περίπτωση αγοράς σπιτιού ή διαμερίσματος στην Κύπρο άνω των 300 χιλιάδων ευρώ. Γνώστες της αγοράς εκφράζουν πάντως τους φόβους τους για την οικοδομική βιομηχανία και αναφέρουν ότι αν δεν βρεθούν άλλοι τρόποι επενδύσεων από ξένους, κάποια στιγμή η αγορά θα στεγνώσει. Οι ίδιες πηγές αναφέρουν ότι η κατάσταση όπως διαμορφώνεται στην αγορά ακινήτων, θα μπορούσε να προσελκύσει το ενδιαφέρον επενδυτικών ταμείων στην αγορά ακινήτων, αφού μεγάλες αναπτύξεις θεωρητικά είναι διαθέσιμες σε χαμηλότερες τιμές.
Νέες ευκαιρίες στη Λεμεσό
Νέες ευκαιρίες ανάπτυξης αναμένεται να δημιουργήσει στη Λεμεσό το σχέδιο περιοχής κέντρου Λεμεσού, αφού εκτιμάται ότι ένας λόγος στασιμότητας στις νέες αναπτύξεις, είναι και η έλλειψη κατάλληλων τεμαχίων. Σύμφωνα με τον επικεφαλής του τμήματος Πολεοδομίας Κυριάκο Κούνδουρο, η αναθεώρηση του σχεδίου έχει ολοκληρωθεί από το πολεοδομικό συμβούλιο και προωθείται στο τμήμα περιβάλλοντος για εξασφάλιση σχετικής περιβαλλοντικής γνωμοδότησης ώστε να γίνει δυνατή η δημοσίευσή του. Το σχέδιο περιλαμβάνει ειδικά κίνητρα σε περιοχές που μπορούν να απορροφήσουν περισσότερη ανάπτυξη, μεταξύ πυρήνα Λεμεσού και του λιμανιού που είναι μια περιοχή με μεγάλες δυναμικές ανάπτυξης. Μέσα στους επόμενους έξι μήνες αναμένεται να ολοκληρωθεί η περιβαλλοντική μελέτη και να δημοσιευτεί το σχέδιο, το οποίο εκτιμάται ότι θα δώσει κίνητρα για νέες αναπτύξεις στη Λεμεσό.
Από τα αεροδρόμια
Η μεγαλύτερη ανησυχία είναι ο κορωνοϊός, δήλωσε στην «Κ» ο Γιάννης Μισιρλής, αναπληρωτής πρόεδρος του Παγκύπριου Συνδέσμου επιχειρηματιών ανάπτυξης γης. Αν δεν ανοίξουν τα αεροδρόμια δεν θα γνωρίζουμε πώς έχει αλλάξει το προϊόν στην αγορά ακινήτων, επισημαίνει. Σημείωσε ότι αυτό που περιμένουν στον κλάδο είναι να ανοίξουν τα αεροδρόμια και εκτιμούν ότι σε μια τέτοια περίπτωση θα υπάρχει αυξημένη ζήτηση για αγορές ακινήτων από ξένους αγοραστές. Φυσικά σημείωσε ότι το πρόγραμμα των πολιτογραφήσεων έχει επηρεάσει τον κλάδο. Επισήμανε δε ότι όσο μεγαλύτερη έκθεση είχε μια εταιρεία στο πρόγραμμα, τόσο περισσότερο πρόβλημα θα αντιμετωπίσει, καθώς και ανάγκη για αναπροσαρμογή πλάνων και προϊόντων.
