Του Παναγιώτη Ρουγκάλα
Βρισκόμαστε μία ανάσα πριν από την ανακοίνωση νέων πιο αυστηρών μέτρων σε παγκύπρια βάση για την αποτελεσματική αντιμετώπιση αυτού του δεύτερου και μεγαλύτερου κύματος της πανδημίας του κορωνοϊού. Προτεραιότητα σαφώς είναι η προστασία της ανθρώπινης ζωής, ωστόσο από οικονομικής σκοπιάς στο σημείο που έχουν φτάσει τα πράγματα είναι να προστατευθεί όσο περισσότερο γίνεται ο βαφτισμένος και ως «μήνας της κατανάλωσης», ο Δεκέμβριος.
Βαρύνουσας σημασίας και η δήλωση της καγκελαρίου, Άνγκελα Μέρκελ, η οποία έκανε λόγο για έναν «υποφερτό» Δεκέμβριο στη Γερμανία και για «ανεκτές συνθήκες» εάν αναχαιτιστεί η εξάπλωση του ιού με τα μέτρα που εφαρμόζουν τώρα οι χώρες. Η δήλωση της καγκελαρίου ήταν βεβαίως στοχευμένη για τα συστήματα υγείας, δηλώνοντας πως δεν πρέπει η ραγδαία εξάπλωση του ιού να τα νικήσει. Ταυτόχρονα, όμως, μία αναχαίτιση του δευτέρου κύματος και ομαλοποίησης της κατάστασης σχετικά με τα κρούσματα θα λειτουργήσει θετικά στην ψυχολογία των πολιτών, άρα συμπερασματικά και στην κατανάλωση.
Παράγοντες της αγοράς της Κύπρου σχολιάζουν πως μία επιτυχημένη διαχείριση του δευτέρου κύματος του covid-19 θα λειτουργήσει καταλυτικά για την ανάκαμψη της ήδη «πεσμένης» αγοράς. Αντιθέτως, σε μία κατάσταση που θα συνεχίσουν να αυξάνονται εκθετικά τα κρούσματα, εκτός του ότι φυσικά η επιδημιολογική εικόνα της χώρας θα χειροτερεύει, άρα και το σύστημα υγείας θα επιβαρύνεται, η αγορά θα «βυθιστεί» ακόμα περισσότερο στη δίνη της πανδημίας. Τα περιθώρια για λανθασμένες κινήσεις πλέον στενεύουν αρκετά, αφού τα προγράμματα στήριξης της πανδημίας έχουν ολοκληρωθεί και ο Νοέμβριος έχει ήδη μπει.
Οι οικονομικές επιπτώσεις σε Λεμεσό και Πάφο, επαρχίες που κατά τους επιδημιολόγους έχουν «χτυπηθεί» πιο πολύ από τον ιό, είναι σαφώς μεγαλύτερες σε σχέση με τις υπόλοιπες επαρχίες στην Κύπρο που έχουν λιγότερους περιορισμούς. Εντούτοις, η ψυχολογία των πολιτών είναι στο ναδίρ, έχοντας πλέον μία επτάμηνη πίεση με περιορισμούς παντός τύπου. Η ψυχολογία αυτή δείχνει τα δόντια της σε όλους τους τομείς της δραστηριότητας, με τις τελευταίες δύο εβδομάδες του Οκτώβρη να δείχνουν διαφορετική εικόνα συγκριτικά με εκείνη που υπήρχε πριν. Κύκλοι της αγοράς, λοιπόν, αναφέρουν πως ο Νοέμβριος έτσι κι αλλιώς έχει «θυσιαστεί», αφού οι επιπτώσεις από τα κρούσματα στην αγορά είναι μη αναστρέψιμες τουλάχιστον για τον τρέχοντα μήνα. Εξηγούν πως η απόφαση για μερικό «lockdown» σε παγκύπρια βάση δεν θα επηρεάσει την αγορά του Νοεμβρίου, καθώς η αύξηση των κρουσμάτων δεν θα άφηνε έτσι κι αλλιώς την αγορά του Νοεμβρίου να λειτουργήσει σε όρους «κανονικότητας». Εάν δεν υπάρξει μια αναχαίτιση του ιού τώρα, τα σκληρότερα μέτρα που θα αναγκάζονταν να επιβληθούν λίγο αργότερα, θα επηρέαζαν αναπόφευκτα και τον Δεκέμβριο. Τα κρούσματα που καταγράφει η Κύπρος εξάλλου τις τελευταίες ημέρες είναι πάνω από 150, μόλις χθες, Τρίτη 3 Νοεμβρίου, ανήλθαν στα 174. Κατά αντιστοιχία (βάσει του πληθυσμού) είναι όσα παρουσιάζουν πάνω – κάτω άλλες ευρωπαϊκές χώρες και δεν πρέπει να υπάρξει εφησυχασμός.
Ο 13ος μισθός
Το Δεκέμβριο ως γνωστόν καταβάλλεται ο 13ος μισθός στο δημόσιο και στον ιδιωτικό τομέα όπου αυτός έχει συμφωνηθεί να παραχωρείται. Όσον αφορά στο δημόσιο, μπαίνουν στα πορτοφόλια των δημοσίων υπαλλήλων περί τα 130 εκατομμύρια ευρώ. Αν υποθέσουμε πως μπαίνουν άλλα τόσα και στους εργαζόμενους του ιδιωτικού τομέα, τότε στην αγορά μπαίνει χρήμα το οποίο παραδοσιακά ξοδεύεται. Στόχος η ψυχολογία και η επιδημιολογική εικόνα της Κύπρου να επιτρέψει στους πολίτες να ξοδέψουν μέρος του 13ου μισθού τους. Μία «αναγκαστική» αποταμίευση του θα λειτουργήσει αρνητικά για όλη την οικονομία.
Νέα στήριξη;
Σε κράτη που εφάρμοσαν νέα περιοριστικά μέτρα για τον κορωνοϊό όπως η Ελλάδα, παρατηρήθηκε πως εφαρμόστηκαν και νέα μέτρα στήριξης της οικονομίας τους και των κλάδων που πλήττονται, παρά το ότι μπορεί η περίοδος των μέτρων στήριξης των επιχειρήσεων να είχε εκπνεύσει τον Οκτώβριο. Ερωτηματικά προκύπτουν για τα της Κύπρου και πώς θα κινηθεί το Υπουργείο Οικονομικών ενόψει των νέων μερικών «lockdown» και των κλάδων που θα επηρεαστούν, όπως για παράδειγμα νέα πακέτα στήριξης για την εστίαση. Υπενθυμίζεται πως τα μέτρα στήριξης του κλάδου του τουρισμού βρίσκονται ήδη σε ισχύ. Βεβαίως, υπενθυμίζεται επίσης πως θα αρχίσουν να εφαρμόζονται και τα Σχέδια που είχε εξαγγείλει η υπουργός Εργασίας Ζέτα Αιμιλιανίδου και ο υπουργός Οικονομικών Κωνσταντίνος Πετρίδης αρχές Σεπτεμβρίου 2020. Τότε, είχε εξαγγελθεί η υλοποίηση από την Αρχή Ανάπτυξης Ανθρώπινου Δυναμικού (ΑνΑΔ) ειδικών Σχεδίων Κατάρτισης Εργαζομένων 14 εκατομμυρίων ευρώ για την περίοδο μετά το τέλος Οκτωβρίου 2020. Στόχος, 1.000 Μικρές και Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις, οι οποίες λόγω της πανδημίας έχουν υποστεί σημαντική μείωση του κύκλου εργασιών, να καταρτίζουν, κατά μέσο όρο μια βδομάδα του μήνα, τους εργαζομένους τους σε θέματα τεχνολογίας, ασφάλειας και υγείας με την καταβολή από το Σχέδιο του κόστους κατάρτισης (12 ανά ώρα για 200 ώρες σύνολο κατάρτισης). Πρόγραμμα Επαγγελματικής Κατάρτισης Ανέργων με επικέντρωση σε Ανέργους του Ξενοδοχειακού Τομέα, ύψους 7 εκατομμυρίων. Επίσης, έχουν εξαγγελθεί σχέδια που αφορούν στην Επιδότηση Μισθολογικού Κόστους για Πρόσληψη Ανέργων για την περίοδο που αρχίζει μετά το τέλος Οκτωβρίου 2020, μέσω του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου. Τα σχέδια, βάσει των ανακοινώσεων περιλαμβάνουν Σχέδιο Παροχής Κινήτρων για την Εργοδότηση Ανέργων ύψους 17 εκατ. ευρώ, Σχέδιο Παροχής Κινήτρων για Εργασιακή Αποκατάσταση Αποφυλακισμένων 4 εκατ, Σχέδιο Παροχής Κινήτρων για την Απασχόληση Νέων ηλικίας από 15 έως 29 ετών που βρίσκονται εκτός απασχόλησης, εκπαίδευσης ή κατάρτισης (για άμεση πρόσληψη) ύψους 10 εκατ., και Σχέδιο Παροχής Κινήτρων για την Κατάρτιση Νέων ηλικίας από 15 έως 29 ετών που βρίσκονται εκτός απασχόλησης, εκπαίδευσης ή κατάρτισης (για κατάρτιση και πρόσληψη) ύψους 4 εκατ. ευρώ. Το συνολικό κόστος των σχεδίων φτάνει στα 35 εκατ. ευρώ.
Ανεργία και απολύσεις
Κύριες προϋποθέσεις των ειδικών σχεδίων είναι η μη απόλυση εργαζομένων μέχρι και τον Δεκέμβριο 2020, όπου τονίστηκε αρκετά κατά την τότε παρουσίαση των Σχεδίων στήριξης. Από αρχές Ιανουαρίου θα πρέπει οι δανειολήπτες να επιστρέψουν στην καταβολή δόσεων των δανείων τους που έχουν αναστείλει βάσει του δικαιώματος που τους δόθηκε (μορατόριουμ), ενώ ήδη έχει αρχίσει να υπάρχει ο φόβος για πλεονασμούς και απολύσεις εργαζομένων από επιχειρήσεις. Το κλείσιμο μερικών επιχειρήσεων επίσης υπάρχει ως πιθανότητα, καθώς αν το πρώτο «lockdown» χτύπησε τους ισολογισμούς των εταιρειών, το δεύτερο ενδεχομένως να είναι η «χαριστική βολή»
Έντυπη Έκδοση
