Απόστολος Τομαράς
Τα πρώτα σημάδια από τις επιδόσεις που κατέγραψε η συγκέντρωση επιφανειακών υδάτων από τις πρόσφατες βροχοπτώσεις δεν δημιουργούν αισιοδοξία πως το 2026 από υδατικής απόψεως θα κινηθεί σε διαφορετική κατάσταση σε σχέση με το 2025. Το μισό εκατομμύριο κ.μ. που συγκεντρώθηκε στα φράγματα δεν θεωρείται ικανοποιητική ποσότητα για το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων, κάτι που ενδεχομένως να δίνει μια ένδειξη για τη δεινή θέση στην οποία θα συνεχίσει να βρίσκεται η Κύπρος και μέσα στο 2026. Εάν και εφόσον το υδρολογικό έτος (Σεπτέμβριος - Οκτώβριος) δεν διαφοροποιηθεί, το επόμενο διάστημα το βάρος κάλυψης των αναγκών σε ύδρευση θα πέσει και πάλι στις μονάδες αφαλάτωσης. Σε σχέση με την καλοκαιρινή περίοδο του 2025 όπου κυβέρνηση και αρμόδια τμήματα έτρεχαν την τελευταία στιγμή προκειμένου να μην διψάσει η Κύπρος μέσα στην τουριστική σεζόν, ο προγραμματισμός για το 2026 βρίσκεται σε εξέλιξη, με τους αρμοδίους να παραδέχονται πως με τον υφιστάμενο αριθμό αφαλατώσεων δεν μπορεί να καλυφθούν οι ανάγκες κατά τους δύσκολους μήνες του καλοκαιριού. Το ζητούμενο είναι αν μέχρι το ερχόμενο καλοκαίρι τα αρμόδια τμήματα θα έχουν ολοκληρώσει το πλάνο δράσης που έχει ετοιμασθεί και προβλέπει τη λειτουργία 12 μονάδων αφαλάτωσης, οι οποίες με συνδυαστικά μέτρα που έχουν αποφασισθεί μπορούν να δώσουν μια σχετική άνεση στην ύδρευση αστικών κέντρων και κοινοτήτων.
Το πλάνο για το 2026
Το βάρος του υδατικού για την επόμενη χρονιά, αν συνυπολογισθούν και οι εκτιμήσεις των ειδικών πως και το τρέχον υδρολογικό έτος θα είναι φτωχό από πλευράς επιδόσεων, θα πέσει στην αφαλάτωση. Επί του προκειμένου η κυβέρνηση έχει προχωρήσει στην ετοιμασία πλάνου δράσης, η υλοποίηση του οποίου βρίσκεται σε εξέλιξη. Στόχος παραμένει να έχει ολοκληρωθεί μέχρι τον ερχόμενο Μάιο. Το πλάνο προβλέπει πως αρχές του ερχόμενου καλοκαιριού το κομμάτι ύδρευσης θα καλύπτεται από 12 μονάδες αφαλάτωσης, οι πλείστες των οποίων έχουν τεθεί ή θα τεθούν σε λειτουργία αρχές του 2026. Με τα δεδομένα του σήμερα εννιά μονάδες αφαλάτωσης τροφοδοτούν το σύστημα ύδρευσης με νερό. Πρόκειται για πέντε μόνιμες μονάδες που έχουν τοποθετηθεί: Μία στη Δεκέλεια, μία στο αεροδρόμιο Λάρνακας, μία στο Βασιλικό, μία στην Επισκοπή, και μία στα Κούκλια της Πάφου η οποία επιδιορθώθηκε και επέστρεψε στην παραγωγή νερού. Τις πέντε μονάδες συμπληρώνουν άλλες τέσσερις δυναμικότητας 47 χιλιάδων κ.μ. νερού σε ημερήσια βάση. Η μια έχει τοποθετηθεί στην Κισσόνεργα της Πάφου και είναι δυναμικότητας 12 χιλιάδων κ.μ. νερού ημερησίως, μία στη Μονή –πρόκειται για τις κινητές μονάδες που παραχωρήθηκαν από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και λειτουργούν από το περσινό καλοκαίρι– και άλλες δυο στο λιμάνι Λεμεσού και στον ποταμό Γαρύλλη.
Άλλες τρεις
Με τις εννέα μονάδες που λειτουργούν σήμερα γίνεται παραδεχτό ότι οι ανάγκες σε ύδρευση δεν μπορούν να καλυφθούν. Μια ανάσα μπορεί να δώσουν άλλες τρεις μονάδες η προμήθεια των οποίων βρίσκεται στο στάδιο της προκήρυξης. Οι τρεις μονάδες έχει προγραμματιστεί να εγκατασταθούν μία στην Επισκοπή, μία στο Βασιλικό την οποία θα λειτουργήσει η ΑΗΚ και η τρίτη στην Αγία Νάπα.
Οι τρεις μονάδες θα είναι δυναμικότητας 30 χιλιάδων κ.μ. ημερησίως και υπολογίζεται ότι μπορούν να αντιμετωπίσουν τις ανάγκες σε περίπτωση που σημειωθούν τα δυσμενέστερα σενάρια.
Άλλα μέτρα
Ακόμα και να λειτουργήσουν και οι 12 μονάδες αφαλάτωσης το ερχόμενο καλοκαίρι, οι ανάγκες σε νερό δεν μπορούν να καλυφθούν 100%, λένε αρμόδιοι από το υπουργείο Γεωργίας. Διαπίστωση που έχει ωθήσει στη λήψη και άλλων μέτρων που έχουν να κάνουν με το μέγα θέμα της απώλειας νερού, αλλά και αλλαγής κουλτούρας των καταναλωτών στη διαχείριση του νερού. Ενδεικτικό του θέματος με τις απώλειες που καταγράφονται κάθε χρόνο είναι οι εκτιμήσεις που υπάρχουν για τις ποσότητες που χάνονται λόγω κακής κατάστασης των δικτύων ύδρευσης. Οι απώλειες υπολογίζεται ότι ανέρχονται σε ποσοστό 40%, τη στιγμή που η δικαιολογημένη απώλεια κυμαίνεται στο 15%. Το πρόβλημα εντοπίζεται σε κοινότητες όπου τα δίκτυα είναι πεπαλαιωμένα και ο στόχος που έχει τεθεί είναι να μειωθούν οι απώλειες στο 20%. Προς τούτο το Υπουργικό Συμβούλιο έχει αποφασίσει να ενισχύσει τις τοπικές αρχές αλλά και τους ΕΟΑ με το ποσό των €8 εκατ. για βελτίωση των δικτύων ύδρευσης.
Μελέτη για το κόστος του νερού
Η κατάσταση στο υδατικό έτσι όπως έχει διαμορφωθεί τα τελευταία χρόνια ενδεχομένως να οδηγήσει σε αναθεώρηση της τιμολογιακής πολιτικής, πρώτα του Τμήματος Αναπτύξεως Υδάτων και στη συνέχεια των ΕΟΑ και τοπικών αρχών. Με τα υφιστάμενα δεδομένα το ΤΑΥ τιμολογεί το νερό που δίνει στους ΕΟΑ στα €0,82 σεντ το κ.μ., με τους ΕΟΑ να χρεώνουν τους πολίτες με υψηλότερες τιμές προκειμένου να καλύψουν το κόστος διαχείρισης αλλά και συντήρησης του δικτύου ώστε να μειώσουν τις απώλειες. Για σκοπούς άρδευσης οι γεωργοί αγοράζουν νερό από τα κυβερνητικά υδατικά έργα σε χαμηλότερες τιμές από το πραγματικό κόστος, έτσι ώστε να στηριχτεί ο πρωτογενής αγροτικός τομέας. Η κατάσταση που έχει δημιουργηθεί οδήγησε το ΤΑΥ στην αναζήτηση και άλλων λύσεων όπως είναι μια ενδεχόμενη αναθεώρηση της τιμής του νερού. Το κατά πόσο θα αυξηθούν τα τιμολόγια μετά από πολλά χρόνια θα εξαρτηθεί από τα αποτελέσματα μελέτης που πραγματοποιείται και θα ολοκληρωθεί μέσα στο 2026.
