Του Παναγιώτη Ρουγκάλα
Ενόσω ο στόχος για το ύψος του δημόσιου χρέους στα τέλη του 2025 ήταν να φτάσει στο 60%, τελικά διαφαίνεται πως το έτος θα «κλείσει» με καλύτερη επίδοση, στο 55,3%. Όπως υπέδειξε και στην ομιλία του στη Βουλή για τον προϋπολογισμό του 2026 ο υπουργός Οικονομικών, κ. Μάκης Κεραυνός, το δημόσιο χρέος ως προς το ΑΕΠ θα παραμένει σταθερά σε πτωτική πορεία και αναμένεται να περιοριστεί στο 50,9% το 2026. Σε αυτό βέβαια, σίγουρα συνέβαλε το ότι η Κύπρος για το 2025 δεν βγήκε στις αγορές, άρα και δεν αύξησε το δημόσιό της χρέος. Για το 2026 μία έξοδος στις αγορές θα πρέπει να θεωρείται σίγουρη, καθώς πέραν από τις χρηματοδοτικές ανάγκες που θα είναι μεγαλύτερες σε σχέση με αυτές που ήταν το 2025, η Κύπρος θα πρέπει να κρατήσει και μία «επαφή» με την επενδυτική κοινότητα. Για του λόγου το αληθές, οι χρηματοδοτικές ανάγκες του 2026 υπολογίζονται μεν να είναι διαχειρίσιμες, αλλά η λήξη χρέους θα φτάσει τα 2,29 δισ. ευρώ και αντιστοιχεί στο 2,6% του προβλεπόμενου ΑΕΠ. Έχει τεθεί ως στόχος ότι το 75% κατά μέσο όρο των ακαθάριστων χρηματοδοτικών αναγκών για τη χρονική περίοδο 2026-2028 θα προέρχεται από εξωτερικές πηγές, εκ των οποίων η πλειονότητα θα αφορά εκδόσεις ομολόγων ΕΜΟ (ΕΜΤΝ) στη διεθνή αγορά.
To 55,3% που υπολογίζει το κράτος «να κλείσει» το 2025 είναι πολύ καλή επίδοση σε σύγκριση με άλλα ευρωπαϊκά κράτη και τον μέσο ευρωπαϊκό όρο. Βάσει των τελευταίων διαθέσιμων δεδομένων που υπάρχουν στην Ευρωπαϊκή Στατιστική Υπηρεσία και αφορούν στο 2ο τρίμηνο του 2025, εμφανίζεται το χρέος της Κύπρου στο επίσης χαμηλό 61,2%, σε σχέση με το τέλος του δεύτερου τριμήνου του 2025, που ο δείκτης του ακαθάριστου δημόσιου χρέους ως ποσοστό του ΑΕΠ στη ζώνη του ευρώ (EA20) διαμορφώθηκε στο 88,2%, σημειώνοντας αύξηση σε σύγκριση με το 87,7% στο τέλος του πρώτου τριμήνου του 2025. Στην Ε.Ε., ο δείκτης αυξήθηκε επίσης από 81,5%, σε 81,9%. Σε σύγκριση με το δεύτερο τρίμηνο του 2024, ο δείκτης δημόσιου χρέους ως ποσοστό του ΑΕΠ αυξήθηκε τόσο στη ζώνη του ευρώ (από 87,7% σε 88,2%) όσο και στην Ε.Ε. (από 81,2% σε 81,9%).
Σε σύγκριση με το πρώτο τρίμηνο του 2025, δεκαπέντε κράτη μέλη κατέγραψαν αύξηση του δείκτη χρέους προς ΑΕΠ στο τέλος του δεύτερου τριμήνου του 2025 και δώδεκα κατέγραψαν μείωση. Οι μεγαλύτερες αυξήσεις του δείκτη παρατηρήθηκαν στη Φινλανδία (+4,3 εκατοστιαίες μονάδες), τη Λετονία (+2,7), τη Βουλγαρία (+2,6), την Πορτογαλία (+1,8), τη Γαλλία (+1,7) και τη Ρουμανία (+1,4). Οι μεγαλύτερες μειώσεις καταγράφηκαν στη Λιθουανία (-1,4), την Ιρλανδία (-1,2), την Ελλάδα και το Λουξεμβούργο (και οι δύο -1,1).
Το.. μετάνιωσε
Τον Νοέμβριο του 2024, το Γραφείο Διαχείρισης Δημοσίου Χρέους ανακοίνωσε το σχέδιο χρηματοδότησής του για το έτος 2025 με το μέγιστο όριο δανεισμού να καθορίζεται στα 1,46 δισ. ευρώ, εκ των οποίων ποσό ύψους 1 δισ. ευρώ αφορούσε την έκδοση ΕΜΟ αναφοράς, 200 εκατ. ευρώ την άντληση κεφαλαίων μέσω δανείων από Υπερεθνικούς Οργανισμούς και το υπόλοιπο μέρος αφορούσε δανεισμό από εγχώριες πηγές (Γραμμάτια Δημοσίου, Εγχώριο Ομόλογο, Ομόλογα προς φυσικά πρόσωπα). Κατά τη διάρκεια του έτους 2025 και λαμβάνοντας υπόψη τις αναθεωρημένες δημοσιονομικές προβλέψεις του υπουργείου Οικονομικών, οι οποίες ήταν καλύτερες από τις αρχικές προβλέψεις σε συνδυασμό με τα ισχυρά ταμειακά αποθέματα, αποφασίστηκε η αναθεώρηση του Ετήσιου Χρηματοδοτικού Προγράμματος. Το αναθεωρημένο ΕΧΠ, που ανακοινώθηκε τον Μάιο του 2025, προέβλεπε ανώτατο εγκεκριμένο ετήσιο ποσό δανεισμού μέχρι 0,36 δισ. ευρώ, με την πλειονότητα της χρηματοδότησης να προέρχεται μέσω δανεισμού από υπερεθνικούς οργανισμούς.
Κατά την περίοδο Ιανουαρίου - Αυγούστου 2025, το συνολικό ποσό δανεισμού ανήλθε περίπου σε 42 εκατ. ευρώ, ποσό που αντιστοιχεί στο 17,5% του μέγιστου εγκεκριμένου συνολικού ποσού δανεισμού για το έτος 2025, εξαιρουμένου του βραχυπρόθεσμου δανεισμού των Γραμματίων Δημοσίου.
Διαχειρίσιμες ανάγκες
Στη μεσοπρόθεσμη στρατηγική 2026-2028 βρίσκουμε πως, γενικότερα η περίοδος εφαρμογής της στρατηγικής χαρακτηρίζεται από διαχειρίσιμες χρηματοδοτικές ανάγκες, παρά την παγκόσμια αβεβαιότητα. Συγκεκριμένα, η υπό αναφορά περίοδος χαρακτηρίζεται από χαμηλές έως διαχειρίσιμες ακαθάριστες ανάγκες χρηματοδότησης, με το δημοσιονομικό ισοζύγιο να εκτιμάται να διατηρείται σε πολύ ικανοποιητικά επίπεδα κατά την περίοδο αναφοράς. Επίσης, σε σχέση με το μέγεθος της οικονομίας, οι ακαθάριστες χρηματοδοτικές ανάγκες προβλέπεται να κυμανθούν μεταξύ του 2,6% και 4,6% του ΑΕΠ κατά την υπό αναφορά περίοδο. Πιο συγκεκριμένα, οι χρηματοδοτικές ανάγκες ως ποσοστό του ΑΕΠ προβλέπεται να προσεγγίσουν το 2,6% το 2026, 3,2% το 2027 και 4,6% το 2028.
Σύμφωνα με τη στρατηγική 2026-2028, οι κίνδυνοι παραμένουν. Όπως τονίζεται, η συνέχιση του Ρωσο-Ουκρανικού πολέμου και το ρευστό περιβάλλον στη Μέση Ανατολή, παρά την ανακοίνωση για τερματισμό του πολέμου στη Λωρίδα της Γάζας και τη συμφωνία για υλοποίηση των αναγκαίων βημάτων προς αυτό τον σκοπό, βάσει του σχεδίου του Αμερικανικού Προέδρου, καθώς επίσης ενδεχόμενες επιπτώσεις από τη νέα δασμολογική πολιτική των ΗΠΑ στην οικονομική δραστηριότητα της Κύπρου και τυχόν επιβάρυνση των δημόσιων δαπανών λόγω συνεπειών από την κλιματική αλλαγή, δεν αφήνουν περιθώρια εφησυχασμού. Οι οποιεσδήποτε αρνητικές δημοσιονομικές συνθήκες πιθανό να επιφέρουν και επιβράδυνση του ρυθμού μείωσης του δημόσιου χρέους ως προς το ΑΕΠ, με αποτέλεσμα να ανατραπεί το καλό κλίμα για περαιτέρω αναβαθμίσεις της πιστοληπτικής αξιολόγησης της κυπριακής οικονομίας. Αξίζει να σημειωθεί ότι η οποιαδήποτε αρνητική εξέλιξη στην πιστοληπτική αξιολόγηση, αναμένεται να επηρεάσει το κόστος αναχρηματοδότησης νέου δανεισμού και γενικά το μέσο κόστος εξυπηρέτησης του δημόσιου χρέους.
Επιπλέον, υπογραμμίζεται πως, μια αύξηση των ετήσιων ακαθάριστων χρηματοδοτικών αναγκών εξαιτίας μιας δημοσιονομικής επιβάρυνσης, είτε λόγω των επιπτώσεων από τις γεωπολιτικές εξελίξεις και τη νέα δασμολογική πολιτική των ΗΠΑ για την Ευρωπαϊκή Ένωση είτε λόγω φυσικών κινδύνων για το κλίμα, δύναται να έχουν αρνητικό αντίκτυπο στο κόστος δανεισμού. Ωστόσο, η ισχυρή ταμειακή θέση της κυβέρνησης περιορίζει σε πολύ μεγάλο βαθμό αυτούς τους κινδύνους.
«Αν και είναι δύσκολο να εκτιμηθεί, στο παρόν στάδιο, η πιθανότητα αυξημένης μεταβλητότητας στην αγορά λόγω των συνεχιζόμενων γεωπολιτικών εντάσεων, των επίμονων δημοσιονομικών προκλήσεων σε ορισμένα κράτη-μέλη και ο αντίκτυπος των υψηλότερων δαπανών για την άμυνα και τις υποδομές στα δημόσια οικονομικά των κρατών-μελών, κρίνεται ως ένα δυσμενές σενάριο», καταλήγει η έκθεση.
