Φωτοβολταϊκα - Παράγουμε αλλά δεν αποθηκεύουμε ενέργεια

Μόλις οκτώ αιτήσεις έχουν υποβληθεί μέχρι σήμερα για εγκατάσταση συστήματος αποθήκευσης σε οικία, στο πλαίσιο του σχεδίου Εξοικονομώ και Αναβαθμίζω.

Από αυτές καμία δεν προχώρησε στην εγκατάσταση των εν λόγω συστημάτων, ενώ δεν υπάρχει εικόνα για το κατά πόσο οικιακοί καταναλωτές έχουν προχωρήσει σε εγκατάσταση μονάδων αποθήκευσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, χωρίς να αιτηθούν χορηγίας. Είναι δεδομένο σε κάθε περίπτωση ότι, ακόμα και να υπάρχουν τέτοιοι, πρόκειται για μικρό αριθμό, εφόσον πρόκειται για κόστος διόλου αμελητέο για ένα νοικοκυριό.

Κόστος αποθήκευσης

Συγκεκριμένα, το κόστος για ένα σύστημα αποθήκευσης κυμαίνεται γύρω στα 1.000-1.300 ευρώ ανά κιλοβάτ αποθήκευσης. Ένα μέσο κυπριακό σπίτι, με κατανάλωση 800-1.000 κιλοβατώρων τη διμηνία, υπολογίζεται ότι μπορεί να καλύψει τις ανάγκες του με την εγκατάσταση φωτοβολταϊκού συστήματος 5 κιλοβάτ. Το κόστος αυτού του συστήματος είναι γύρω στις 6 χιλιάδες ευρώ και ακόμα τόσα χρειάζονται για την εγκατάσταση του συστήματος αποθήκευσης. Μαζί με αυτό, θα πρέπει να υπολογιστεί και ένα πρόσθετο κόστος από την εγκατάσταση μηχανισμού τηλεχειρισμού και διακόπτη ασφαλείας των φωτοβολταϊκών, το λεγόμενο ripple control, το οποίο καθίσταται πλέον υποχρεωτικό, που ανέρχεται γύρω στα 800-1.000 ευρώ. Το συνολικό κόστος για την εγκατάσταση φωτοβολταϊκού και την εγκατάσταση συστήματος αποθήκευσης και του ripple control υπολογίζεται γύρω στις 13 χιλιάδες ευρώ, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι χορηγίες των σχεδίων που εφαρμόζονται. Σε κάθε περίπτωση, των χορηγιών εξαιρούνται οι νέες κατοικίες, οι οποίες θα πρέπει να κατασκευάζονται ώστε να είναι σχεδόν μηδενικής κατανάλωσης ενέργειας.

Κόστος χρήσης δικτύου

Στο μεταξύ, όσοι έχουν φωτοβολταϊκό στο σπίτι εξακολουθούν να πληρώνουν το κόστος για την χρήση δικτύου, που ανέρχεται στα 2,8 σεντ/κιλοβατώρα. Όπως εξηγεί η εκπρόσωπος Τύπου της ΑΗΚ, τα φωτοβολταϊκά συστήματα παράγουν ρεύμα κατά την περίοδο της ηλιοφάνειας, ως εκ τούτου, το ρεύμα που δεν θα καταναλωθεί, αποθηκεύεται στο δίκτυο της ΑΗΚ, το οποίο λειτουργεί ως μπαταρία αποθήκευσης, και αυτό έχει χρέωση. Υπάρχουν επίσης επιπλέον χρεώσεις, με τις οποίες επιβαρύνονται όλοι οι καταναλωτές, όπως είναι το κόστος για τις επικουρικές υπηρεσίες, κοκ. Βεβαίως, οι καταναλωτές οι οποίοι επιλέξουν την οδό της αποθήκευσης και είναι αυτάρκεις στις ανάγκες ηλεκτρικού ρεύματος που παράγουν, δεν έχουν υποχρέωση να πληρώνουν το κόστος αυτών των υπηρεσιών. Σημειώνεται ότι στο σχέδιο Εξοικονομώ και Αναβαθμίζω είναι ίσως η πρώτη φορά που περιλαμβάνεται το σύστημα αποθήκευσης ενέργειας από τα φωτοβολταϊκά συστήματα στις επιλέξιμες δαπάνες. Εντούτοις, μόλις 8 αιτήσεις έχουν υποβληθεί. Μέχρι τέλος Δεκεμβρίου του 2023 αναμένεται να ανακοινωθεί το σχέδιο Φωτοβολταϊκά για όλους, αν και δεν αναμένεται ότι θα περιλαμβάνει και την κατ’ οίκον αποθήκευση της ενέργειας που παράγεται.

Να μην χρεώνονται

Στη βάση του περιεχομένου σχετικής ευρωπαϊκής οδηγίας, 2018/2001, προκύπτει ότι δεν παρέχεται στους καταναλωτές η δυνατότητα να παράγουν, να καταναλώνουν, να αποθηκεύουν και να πωλούν ηλεκτρική ενέργεια χωρίς δυσανάλογες επιβαρύνσεις. Με βάση την ευρωπαϊκή οδηγία 2018/2001, αναφέρονται τα εξής: οι αυτοκαταναλωτές ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές δεν θα πρέπει να αντιμετωπίζουν μεροληπτικό ή δυσανάλογο φόρτο και κόστος, ούτε αδικαιολόγητες επιβαρύνσεις. Θα πρέπει, αναφέρεται στην οδηγία, να λαμβάνεται υπόψη η συνεισφορά τους στην επίτευξη του στόχου για το κλίμα και την ενέργεια, καθώς και το κόστος και τα οφέλη που επιφέρουν στο ευρύτερο ενεργειακό σύστημα. Στον βαθμό αυτό τα κράτη-μέλη δεν θα πρέπει γενικά να χρεώνουν για ενέργεια που παράγεται και καταναλώνεται μέσα στον ίδιο χώρο από αυτοκαταναλωτές ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, όπως επισημαίνεται στο κείμενο της ευρωπαϊκής οδηγίας.

Διαμερίσματα και κατοικίες

Επιπλέον, προκύπτει το εξής: Οι πολίτες που ζουν σε διαμερίσματα, θα πρέπει να μπορούν να επωφελούνται από την ενίσχυση της θέσης τους ως καταναλωτών, στον ίδιο βαθμό με τα νοικοκυριά σε μονοκατοικίες. Σημειώνεται επίσης ότι μεγάλος αριθμός καταναλωτών είναι ενοικιαστές –σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat του 2021, πρόκειται για το 30% του πληθυσμού. Σε αυτή την περίπτωση προσφέρεται η δυνατότητα του virtual net metering, δηλαδή της τοποθέτησης φωτοβολταϊκού συστήματος σε άλλο μέρος για κάλυψη των αναγκών κατανάλωσης. Δεν διευκολύνεται ωστόσο η δυνατότητα της αποθήκευσης.

Αποθήκευση κεντρικά

Τον Ιούλιο ανακοινώθηκε το πλαίσιο πολιτικής για συστήματα αποθήκευσης ενέργειας και η δημόσια διαβούλευση για σχέδιο ενισχύσεων για υβριδικές εγκαταστάσεις, στη βάση του οποίου θα υλοποιηθεί σχέδιο ενισχύσεων για εγκατάσταση συστημάτων αποθήκευσης σε συνδυασμό με μονάδες ΑΠΕ. Στο περιεχόμενο του γενικού πλαισίου πολιτικής περιλαμβάνεται και η προώθηση, αφού ληφθεί η σχετική έγκριση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, της εγκατάστασης κεντρικών συστημάτων Αποθήκευσης Ενέργειας από το κράτος, με ιδιοκτήτη την Αρχή Ηλεκτρισμού Κύπρου (Επιχειρηματική Μονάδα Δικτύων) και διαχειριστή τον Διαχειριστή Συστήματος Μεταφοράς Κύπρου. Αναμένεται ωστόσο η σχετική έγκριση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Αν εγκριθεί, το συνολικό ποσό που θα διατεθεί για τα συστήματα αυτά θα είναι τουλάχιστον €40 εκατ. Η ολοκλήρωση του έργου, μετά από τη λήψη όλων των απαιτούμενων εγκρίσεων, αναμένεται να πραγματοποιηθεί εντός περιόδου 18 με 24 μηνών για συστήματα μπαταριών, ενώ σε περίπτωση επιλογής άλλης τεχνολογίας αποθήκευσης, ο χρόνος υλοποίησης αναμένεται να είναι μεγαλύτερος από 24 μήνες.