Πυροσβεστικό πλαφόν για τα καύσιμα

Την ώρα που οι τιμές των καυσίμων συνεχίζουν την ξέφρενη πορεία τους με το πετρέλαιο κίνησης στην Κύπρο να αγγίζει τα 2 ευρώ/λίτρο, στην Βουλή, άνοιξαν ξανά θέμα πλαφόν στις τιμές. Πρόκειται συγκεκριμένα για πρόταση νόμου η οποία κατατέθηκε από τον γ.γ. του ΑΚΕΛ Στέφανο Στεφάνου και φαίνεται να εξασφαλίζει και τη σύμφωνο γνώμη του Υπουργού Οικονομικών. Όπως δήλωσε στην «Κ» ο Κωνσταντίνος Πετρίδης το θέμα επιβολής πλαφόν στα καύσιμα αφορά το υπουργείο Ενέργειας. Ανέφερε επίσης ότι αν δικαιολογείται ο ίδιος δεν θα είχε ένσταση, τονίζοντας ωστόσο ότι χρειάζεται μελέτη. Ταυτόχρονα επισήμανε ότι δεν θα είχε ένσταση να περιληφθεί το θέμα των καυσίμων στα βασικά προϊόντα στα οποία ο νόμος μπορεί να δικαιολογήσει πλαφόν. Μέσα στην επιτροπή, εκπρόσωπος του Υπουργείου Οικονομικών ανέφερε ότι το Υπουργείο δεν έχει έντονες απόψεις όσον αφορά την πρόταση νόμου για καθορισμό πλαφόν που ήδη υπάρχει σε υφιστάμενη νομοθεσία, ωστόσο ζήτησε να λαμβάνεται υπόψη και ο τρόπος εφαρμογής.

Η συγκεκριμένη πρόταση νόμου δίνει στην ουσία ένα επιπρόσθετο εργαλείο για τον εκάστοτε Υπουργό Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας να εκδίδει διάταγμα, με το οποίο του δίδεται η δυνατότητα να καθορίζει ανώτατες τιμές πώλησης για όλα ή μερικά από τα πετρελαιοειδή, στις περιπτώσεις που επικρατούν στην αγορά ιδιαίτερα δύσκολες οικονομικές συνθήκες οι οποίες επιβάλλουν συγκράτηση της αύξησης των τιμών σε βασικά καταναλωτικά προϊόντα, καθώς και για την προστασία των καταναλωτών. Η παρούσα τροποποίηση, όπως αναφέρεται στο κείμενο της πρότασης, κρίνεται αναγκαία, καθότι με την υφιστάμενη νομοθεσία η δυνατότητα του Υπουργού Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας να εκδίδει διάταγμα καθορισμού των ανώτατων τιμών πετρελαιοειδών περιορίζεται μόνο στην περίπτωση κατά την οποία το ύψος των τιμών των πετρελαιοειδών στις οποίες διατίθενται τα προϊόντα αυτά στην αγορά είναι σε υπερβολικά πιο υψηλό επίπεδο από ό,τι δικαιολογείται από τις διεθνείς και εγχώριες συνθήκες. Ο εισηγητής της πρότασης Στέφανος Στεφάνου, ανέφερε ενώπιον της αρμόδιας Επιτροπής στη Βουλή, εφόσον έχει εξασφαλιστεί η σύμφωνος γνώμη της εκτελεστικής εξουσίας (Υπ. Οικονομικών), τότε με συνοπτικές διαδικασίες, μπορεί να προχωρήσει και στην Ολομέλεια του σώματος με την μορφή του κατεπείγοντος.

Αυξήσεις μέχρι 180%

Ενδεικτικά του κόστους που έχουν επωμιστεί καταναλωτές και επιχειρήσεις μέσα στους τελευταίους 12 μήνες, είναι τα στοιχεία που έδωσε ο διευθυντής της Υπηρεσίας Προστασίας του Καταναλωτή, σύμφωνα με τα οποία, οι τιμές αγοράς του προϊόντος από τα διυλιστήρια (σε μετρικούς τόνους) έχουν αυξηθεί από τον περασμένο Ιούνιο στο 118% για την βενζίνη 95 οκτανίων, στο 180% για το πετρέλαιο κίνησης και στο 159% για το πετρέλαιο θέρμανσης. Αν και η Υπηρεσία Προστασίας του Καταναλωτή δεν παρέχει τα δεδομένα για τα παρατηρητήρια τιμών του 2021, εντούτοις, από τον Δείκτη Τιμών της Στατιστικής Υπηρεσίας, καταγράφεται μια αύξηση στην τιμή της λιανικής των υγρών καυσίμων, της τάξης του 63%, από το Μάιο του 2021 μέχρι το Μάιο του 2022.

Οι επιφυλάξεις

Η προσπάθεια επιβολής πλαφόν στα καύσιμα προσκρούει σε επιφυλάξεις του ίδιου του Υπουργείου, της ΕΠΑ, και του ΚΕΒΕ. Έγινε λόγος για ενδεχόμενο πρόβλημα στη διαθεσιμότητα των καυσίμων. Για παράδειγμα, η Υπηρεσία Προστασίας Καταναλωτή, όπως είπε, αν μπει ένα πλαφόν για μια συγκεκριμένη περίοδο και συνεχίζει να υπάρχει αύξηση τιμών, το μόνο που θα δημιουργηθεί είναι άμεσο πρόβλημα στη διαθεσιμότητα των καυσίμων. Η Επιτροπή Προστασίας Ανταγωνισμού εξέφρασε προβληματισμό για την πρακτική εφαρμογή του πλαφόν υπό το πρίσμα του ανταγωνισμού. Όπως αναφέρθηκε κατά την συζήτηση, μπορεί βραχυπρόθεσμα να συγκρατηθούν οι τιμές αλλά μακροπρόθεσμα να δημιουργηθούν προβλήματα στην αγορά. «Ενδεχομένως να έχει άμεσο αποτέλεσμα στην δημιουργία ελλείμματος γιατί μπορεί να υπάρχει μείωση ποσότητας ή συγκράτηση προμήθειας, ενώ η ζήτηση θα συνεχίσει». Αναφέρθηκε επίσης στο ενδεχόμενο μικρές εταιρείες μπορεί να οδηγηθούν εκτός αγοράς, ή να δημιουργηθεί φαινόμενο μαύρης αγοράς. Από πλευράς ΚΕΒΕ, ο Μάριος Τσιακκής ανέφερε ότι αν προχωρήσει το θέμα πλαφόν, αυτό θα πρέπει να αφορά το ποσοστό κέρδους των εταιρειών, ενώ επιφυλάξεις εξέφρασε και η ΟΕΒ. Στις τοποθετήσεις τους οι εκπρόσωποι των εταιρειών πετρελαιοειδών δεν εξέφρασαν ιδιαίτερη ένσταση στην πρόταση νόμου.

Δεν έδωσαν στοιχεία

Οι βουλευτές ζήτησαν επανειλημμένα στοιχεία για το περιθώριο κέρδους των εταιρειών, τα οποία δεν δόθηκαν από τους αρμόδιους φορείς. Ζήτησαν επίσης τον τρόπο υπολογισμού του περιθωρίου κέρδους των εταιρειών. Η απάντηση της Υπηρεσίας Εμπορίου ήταν ότι αυτό που υπολογίζεται δεν είναι το περιθώριο κέρδους αλλά μια αναμενόμενη τιμή καυσίμου που συγκρίνεται με την πραγματική τιμή καυσίμου και υπολογίζεται πόση είναι η αποδεκτή απόκλιση. Δεν δόθηκαν επίσης τα στοιχεία για τις διεθνείς τιμές Platt’s, αφού, όπως αναφέρθηκε, κάτι τέτοιο δεν προβλέπεται στην σύμβαση με τον διεθνή οργανισμό. Οι απαντήσεις δεν ικανοποίησαν τα μέλη της Επιτροπής.

Πλαφόν και στα σιτηρά

Παράλληλα με την πρόταση νόμου του ΑΚΕΛ, συζητήθηκε και το τροποποιητικό νομοσχέδιο για καθορισμό ανωτάτων τιμών χονδρικής και λιανικής σε ειδικές περιπτώσεις, ώστε να αποτραπούν φαινόμενα αθέμιτης κερδοφορίας σε δύσκολες οικονομικές συνθήκες. Στην προκειμένη περίπτωση για βασικά αγαθά - γάλα, νερό, ψωμί, καφές, ηλεκτρικό ρεύμα κριθάρι και καλαμπόκι. Σκοπός του νομοσχεδίου είναι να διευρυνθεί το πεδίο εξουσιών του εκάστοτε υπουργού Εμπορίου ώστε να μπορεί να καθορίσει πλαφόν στο περιθώριο μικτού κέρδους στα συγκεκριμένα προϊόντα. Όπως αναφέρεται στην αιτιολογική έκθεση, με την εν λόγω ρύθμιση επιδιώκεται η παρεμπόδιση της αθέμιτης κερδοφορίας οποιουδήποτε εμπλεκόμενου στη χονδρική ή και λιανική πώληση των προϊόντων, σε περιόδους που παρουσιάζονται διαταραχές των συνθηκών της παγκόσμιας οικονομίας και των εφοδιαστικών αλυσίδων συγκεκριμένων προϊόντων ή πρώτων υλών. Και το συγκεκριμένο νομοσχέδιο αναμένεται να τεθεί ενώπιον της Ολομέλειας για ψήφιση πριν το κλείσιμο της Βουλής τον Ιούλιο.

Εξωγενείς οι παράγοντες διαμόρφωσης τιμών

Μια ανάσα πριν τα 2 ευρώ ήταν τις τελευταίες ώρες η λιανική τιμή του πετρελαίου κίνησης, που έφτασε το 1,99 ευρώ/λίτρο ενώ η μέση τιμή κυμάνθηκε στο 1,93. Στο 1,80 η μέση τιμή για την αμόλυβδη 95 οκτανίων και 1,86 ευρώ/λίτρο ήταν η μέση τιμή για την αμόλυβδη 98 οκτανίων. Πρόκειται σαφώς για ψηλό κόστος, το οποίο εν τη απουσία ουσιαστικών εναλλακτικών επιλογών αγγίζουν κάθε νοικοκυριό και επιχείρηση. Μιλώντας ενώπιον της βουλής οι εκπρόσωποι των εταιρειών πετρελαιοειδών έκαναν λόγο για εξωγενείς παράγοντες οι οποίοι διαμορφώνουν το ύψος των τιμών. Τονίζεται δε ότι οι τελικές τιμές δεν βασίζονται μόνο στην τιμή του αργού πετρελαίου.

Ο συγκεκριμένος φαίνεται να είναι μόνο ένας από σειρά παραγόντων που επηρεάζουν την τελική λιανική τιμή των καυσίμων. Την δική τους σημασία έχουν οι διεθνείς τιμές βάσης προϊόντων Πετρελαίου (Βενζίνη, Diesel), η νομισματική Ισοτιμία ευρώ/δολαρίου, οι δασμοί και οι φόροι, η ύπαρξη διυλιστηρίων (στην περίπτωση της Κύπρου δεν υπάρχουν από το 2004). Επίσης στη διαμόρφωση της τιμής συνυπολογίζεται το κόστος μεταφοράς προϊόντων. Οι δυνητικές πηγές εισαγωγών καυσίμων στην Κύπρο είναι από Ελλάδα, Ισραήλ και Ιταλία ή άλλοι έμποροι. Ο χρόνος μεταφοράς του φορτίου διαφέρει ανά αγορά. Για παράδειγμα, το φορτίο από Ελλάδα χρειάζεται 48 ώρες, από το Ισραήλ 12 ώρες ενώ από την Ιταλία 84 ώρες. Η απόσταση, αλλά και το κόστος μεταφοράς του προϊόντος καθορίζουν από τη μια τις πηγές εισαγωγής καυσίμων, και από την άλλη έχουν μερίδιο στη διαμόρφωση της τελικής τιμής.

Βιοκαύσιμα και αποθέματα

Επιπλέον, το κόστος επενδύσεων και λειτουργίας εγκαταστάσεων προϊόντων και η υποχρέωση πρόσμιξης Βιοκαυσίμων στο τελικό προϊόν, κάτι που επιβαρύνει περισσότερο την τιμή, λόγω συγκεκριμένων περιορισμών και αναβαθμισμένης τεχνολογίας που πρέπει να χρησιμοποιείται.

Ένας άλλος παράγοντας είναι το κόστος στρατηγικών αποθεμάτων. Πρόκειται για μια γενική οδηγία που καθορίζει την υποχρέωση των κρατών για διατήρηση αποθεμάτων καυσίμων, διάρκειας 90 ημερών. Στην περίπτωση της Κύπρου το θέμα έχει αναλάβει ο ΚΟΔΑΠ.

Βάσει σχετικού διατάγματος, για το 2019- 2020 τα ελάχιστα αποθέματα πετρελαιοειδών του οργανισμού ανήλθαν στους 575.000 τόνους. Τονίζεται ωστόσο ότι δεν μπορεί να επηρεάζει τις τιμές πετρελαιοειδών, αλλά σκοπός των στρατηγικών αποθεμάτων είναι η χρήση τους σε περίπτωση ελλείψεων ή δυσχέρειας εφοδιασμού, σύμφωνα πάντα με τις οδηγίες του Υπουργού Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας.

Αναφέρεται επιπλέον, ότι η σύγκριση των τιμών θα πρέπει να γίνεται με χώρες που προμηθεύονται καύσιμα από την ίδια πηγή Platt’s, αφού υπάρχουν Platt’s για διάφορες περιοχές της Μεσογείου και της Ευρώπης, όπως FOB East Med, FOB Med Italy και FOB Rotterdam.

Η Κύπρος προμηθεύεται προϊόντα με Platt’s Ιταλίας. Επομένως η σύγκριση θα πρέπει να γίνεται με χώρες οι οποίες χρησιμοποιούν τα ίδια προϊόντα, όπως η Ελλάδα, η Ιταλία και η Μάλτα.

Κάτι που αναφέρθηκε και στην χθεσινή συζήτηση του θέματος στη Βουλή, είναι ο έλεγχος που γίνεται στις τιμές και τις ποσότητες τόσο από το Τμήμα Τελωνείου όσο και από την Υπηρεσία Προστασίας Καταναλωτή. Ως εκ τούτου, το επιχείρημα που προβάλλεται είναι ότι το κράτος γνωρίζει ανά πάσα στιγμή τις ποσότητες και το κόστος προμήθειας των καυσίμων από πλευράς των εταιρειών.

Έντυπη Έκδοση