Σφίξτε τα λουριά για να θωρακιστείτε σε περιόδους αβεβαιότητας

Υψηλού ρίσκου σχεδιασμό εφαρμόζει η κυβέρνηση αναφορικά με την πορεία των καθαρών πρωτογενών της δαπανών. Σύμφωνα με την Ενδιάμεση Έκθεση του 2025, το Δημοσιονομικό Συμβούλιο κτυπάει καμπανάκια για την εκτόξευση των δαπανών και την αύξηση του δημοσίου χρέους μέχρι το 2028. Ο λόγος ουσιαστικά, σημειώνει το Δημοσιονομικό Συμβούλιο, είναι ο σχεδιασμός που εφαρμόζει η κυβέρνηση με την υπέρβαση των δαπανών της κατά το πρώτο ήμισυ της τετραετούς τροχιάς, και δέσμευση για συμμάζεμα των δαπανών της στο τέλος της περιόδου δηλαδή τις χρονιές 2027 και 2028.

Με αυτή την πολιτική προσθέτει το Δημοσιονομικό Συμβούλιο, μένουμε εκτεθειμένοι δημοσιονομικά ενώπιον απρόβλεπτων εξελίξεων και περιστάσεων στην εγχώρια (όπως ήταν η πρόσφατη καταστροφική πυρκαγιά στην ορεινή Λεμεσό) ή τη διεθνή οικονομία.

Ουσιαστικά, για τα έτη 2027 και 2028, και σε λιγότερο βαθμό το 2026, η Δημοκρατία στερείται της ευκαιρίας για την λήψη μέτρων έκτακτης φύσης ή τη λήψη αποφάσεων πολιτικής που να συνεπάγονται υψηλές δαπάνες, χωρίς αυτό να συνεπάγεται αυτόματα σε εκτροχιασμό από την πορεία δαπανών στην οποία έχει δεσμευτεί, επισημαίνει το Δημοσιονομικό Συμβούλιο.

Αναφορικά με τις απρόβλεπτες περιστάσεις και κρίσεις, ο πρόεδρος του Δημοσιονομικού Συμβουλίου Μιχάλης Περσιάνης εισηγείται όπως δημιουργηθεί ένα αποθεματικό (συμπεριλαμβανομένων και πλημμυρών), το οποίο να τεθεί υπό τη διακριτική ευχέρεια του εκάστοτε Προέδρου της Δημοκρατίας και να μπορεί να το διαθέτει αναλόγως απλοποιώντας τις διαδικασίες. Σήμερα εντοπίζεται κατακερματισμός των κονδυλίων σε διάφορα υπουργεία και κάτι τέτοιο ενδεχομένως να δημιουργήσει καθυστερήσεις στις αποζημιώσεις προσθέτει ο πρόεδρος του δημοσιονομικού συμβουλίου. Την ίδια ώρα ο κ. Περσιάνης σημειώνει την ανάγκη δημιουργίας ενός μηχανισμού διαφάνειας για ένα τέτοιου είδους αποθεματικό.

Τα προβληματικά σημεία

Η απουσία οποιουδήποτε πλάνου ή σχεδίου προκειμένου να επιτύχει τη μείωση των δαπανών της η κυβέρνηση το 2027 και το 2028 αποτελεί το μεγαλύτερο αγκάθι για το Δημοσιονομικό Συμβούλιο που κάνει λόγο για κίνδυνο εκτροχιασμού από την πορεία δαπανών στην οποία έχει δεσμευτεί η χώρα. Εξάλλου, το 2027 θεωρείται ως προεκλογική χρονιά και το Δημοσιονομικό Συμβούλιο θέτει υπό αμφισβήτηση την πρόθεση της κυβέρνησης για μείωση των χορηγιών σε σωματεία, επιτροπές και οργανώσεις.

Αστερίσκο μάλιστα βάζει στις εξοικονομήσεις που αφορούν σε λειτουργικές δαπάνες και μεταβιβάσεις σε ημικρατικούς οργανισμούς. Έτσι, η επίτευξη των στόχων περιλαμβάνει βαθμό αβεβαιότητας, καθώς δεν είναι ακόμα σαφές πώς θα επιτευχθεί η μείωση εξόδων σε συγκεκριμένες κατηγορίες δαπανών, αναφέρει το Δημοσιονομικό Συμβούλιο.

Παράλληλα, προβληματισμό σημειώνει για τα δαπανηρά έργα τα οποία εξήγγειλε η κυβέρνηση και δεν έχουν ακόμα συμπεριληφθεί στον ετήσιο Προϋπολογισμό ή στο Μεσοπρόθεσμο Δημοσιονομικό Πλαίσιο (ΜΔΠ). Όπως μας αναφέρθηκε πρόκειται για 162 συνολικά έργα για τα οποία ζητήθηκε το εκτιμώμενο κόστος τα χρονοδιαγράμματα υλοποίησης τους, με τακτική αναθεώρηση ανά τρίμηνο ή και μηνιαία από τα εμπλεκόμενα υπουργεία χωρίς να έχει ληφθεί ακόμα οποιαδήποτε απάντηση.

Επιπλέον, το 2027 θα αποδειχθεί ιδιαίτερα πιεστικό σε σχέση με την εφαρμογή της πράσινης ατζέντας η οποία περιλαμβάνει τις υποχρεώσεις της Κύπρου κάτω από το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ), το επερχόμενο ΣΕΔΕ ΙΙ (ETS II), τον Κανονισμό Επιμερισμού Προσπαθειών (ESR) αλλά και της άμβλυνσης των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής (περιλαμβανομένων των φυσικών καταστροφών). Ως εκ τούτου τονίζεται αναμένεται να προστεθούν στα δημοσιονομικά της χώρας πράσινες δαπάνες τις οποίες θα αναγκαστούμε να εφαρμόσουμε με δημοσιονομική επίπτωση που ενδέχεται να ενδέχεται να ξεπεράσει τα €3,4 δισ. ευρώ τα επόμενα χρόνια.

Η παρακολούθηση

Κρίνεται επιτακτική η παρακολούθηση της πορείας των καθαρών πρωτογενών δαπανών υπογραμμίζει το Δημοσιονομικό Συμβούλιο. Θα κριθούμε ως Δημοκρατία από την Κομισιόν με βάση τις καθαρές πρωτογενείς δαπάνες σημειώνει χαρακτηριστικά το Συμβούλιο επισημαίνοντας ότι είναι αναγκαία η θεσμοθέτηση τακτικής τριμηνιαίας ή μηνιαίας καταγραφής και αναπροσαρμογής της Δημοσιονομικής Τροχιάς, ώστε να αποφεύγονται διορθώσεις εκ των υστέρων. Παράλληλα, ζητεί ρητή ενσωμάτωση των σχετικών προβλέψεων στους ετήσιους προϋπολογισμούς και μεσοπρόθεσμα δημοσιονομικά πλαίσια (ΜΔΠ).

Η αυτοσυγκράτηση

Το Συμβούλιο καλεί σε αυτοσυγκράτηση κατά την περίοδο μεταξύ κατάθεσης και ψήφισης του ετήσιου προϋπολογισμού και ΜΔΠ, ζητώντας να αποφεύγονται πολιτικές αποφάσεις με σημαντικό δημοσιονομικό κόστος που δημιουργούν τετελεσμένα και εκτός σχεδιασμού δεσμεύσεις. Σημειώνει επίσης, ότι οποιασδήποτε πολιτικής πρωτοβουλίας, πρέπει να προηγείται εκτίμηση κόστους και χρονοδιαγράμματος, για να διατηρείται η προβλεψιμότητα και η αξιοπιστία της δημοσιονομικής πολιτικής. Ζητείται παράλληλα, η γραπτή διαβεβαίωση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ότι σε περίπτωση που αποτύχει ο στόχος για συμμόρφωση με την τροχιά δαπανών, αλλά παραμείνει το χρέος κοντά στο 60% του ΑΕΠ δεν πρόκειται να μας επιβληθούν οποιαδήποτε μέτρα.

Η ΑΤΑ

Προσοχή συνιστά το Δημοσιονομικό Συμβούλιο στις αποφάσεις που θα ληφθούν, τόσο για την ΑΤΑ, όσο και για προσλήψεις που επηρεάζουν την αύξηση του κρατικού μισθολογίου. Την ώρα που είναι ακόμα σε εξέλιξη ο διάλογος με τους κοινωνικούς εταίρους, το Συμβούλιο υπογραμμίζει ότι κάτω από τις νέες συνθήκες των Κανόνων Οικονομικής Διακυβέρνησης, αλλά και έχοντας υπόψη το δεδομένο ότι η Δημοκρατία βρίσκεται ήδη σε υπέρβαση δαπανών σε σχέση με τις υποχρεώσεις της, εκτιμάται ως ιδιαίτερα σημαντική την παρακολούθηση της όποιας μη προγραμματισμένης αύξησης στο κόστος του μισθολογίου. Επαναλαμβάνουμε πως επιπλέον αυξήσεις από τις προαναφερθείσες, συνεπάγονται αυτόματα και επιδείνωση της υπέρβασης δαπανών σε σχέση με τις υποχρεώσεις της Δημοκρατίας αναφέρει σχετικά το Δημοσιονομικό Συμβούλιο.