Σταθεροποιείται σε πολύ υψηλά επίπεδα το παγκόσμιο χρέος

Σε ανησυχητικά υψηλά επίπεδα παραμένει το παγκόσμιο χρέος, μολονότι τελευταίως τείνει να σταθεροποιηθεί μετά την επί χρόνια εκτόξευσή του. Οπως υπολογίζει το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, το παγκόσμιο χρέος ανέρχεται πλέον σε 251 τρισ. δολάρια, ποσό αντίστοιχο με το 235% του παγκόσμιου ΑΕΠ, με την Κίνα και τις ΗΠΑ να έχουν καθοριστικό ρόλο στην αύξησή του. Οπως τονίζει το Ταμείο, κύριος μοχλός αύξησής του είναι το παγκόσμιο δημοσιονομικό έλλειμμα που βρίσκεται κατά μέσον όρο στο 5% του ΑΕΠ, σε μεγάλο βαθμό αποτέλεσμα των γενναίων επιδοτήσεων και κοινωνικών δαπανών που χορήγησαν οι κυβερνήσεις ανά τον κόσμο την περίοδο της πανδημίας. Παράλληλα, όμως, αντανακλά και την αύξηση των επιτοκίων που προηγήθηκε τα τελευταία χρόνια και σε πολλές χώρες συνεχίζεται.

Ωστόσο, μια πιο προσεκτική ανάγνωση παρουσιάζει ορισμένες ανησυχητικές πλευρές στη σύνθεση του παγκόσμιου χρέους: ενώ το ιδιωτικό χρέος μειώθηκε στο 143% του ΑΕΠ καταγράφοντας το χαμηλότερο επίπεδο από το 2015, το δημόσιο χρέος εξακολουθεί να αυξάνεται και να εγκυμονεί νέες εστίες κινδύνου για την παγκόσμια οικονομία και ειδικότερα επειδή το μεγαλύτερο φορτίο χρέους φέρουν χώρες που αντιμετωπίζουν σοβαρά πολιτικά προβλήματα στην προσπάθειά τους να εφαρμόσουν την αναγκαία δημοσιονομική προσαρμογή. Ειδικότερα, τα στοιχεία δείχνουν ότι σε παγκόσμιο επίπεδο το δημόσιο χρέος βρίσκεται πλέον στο 93% του παγκόσμιου ΑΕΠ, δηλαδή στα 99,23 τρισ. δολάρια, με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο να σημειώνει ότι τα χρέη και τα ελλείμματα είναι σε υψηλά και ανησυχητικά επίπεδα σε πολλές χώρες.

Στις δύο μεγαλύτερες οικονομίες του κόσμου το δημόσιο χρέος εξακολουθεί να αυξάνεται σε ανησυχητικά επίπεδα. Στις ΗΠΑ έχει αυξηθεί από πέρυσι στο 121% του ΑΕΠ, από το 119% στο οποίο βρισκόταν το 2023, ενώ στην Κίνα αυξήθηκε στο 88% από 82%. Οπως τονίζει το ΔΝΤ, στις ανεπτυγμένες οικονομίες, σε χώρες όπως η Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο, το δημόσιο χρέος εξακολουθεί να αυξάνεται, ενώ μειώνεται σε χώρες όπως η Ιαπωνία, αλλά και σε μικρότερες οικονομίες, όπως η Ελλάδα και η Πορτογαλία που πέρασαν προσφάτως διαδικασία δημοσιονομικής εξυγίανσης. Το επίμονα υψηλό παγκόσμιο δημοσιονομικό έλλειμμα, γύρω στο 5% του ΑΕΠ, αποτελεί τον βασικό παράγοντα πίσω από την αύξηση του δημόσιου χρέους. Από τη διεξοδική ανάλυση του ΔΝΤ προκύπτει πως σε ορισμένες χώρες η αύξηση του κρατικού χρέους προκαλεί ως «παρενέργεια» τη μείωση του ιδιωτικού χρέους, καθώς οι μεγάλες χρηματοδοτικές ανάγκες του κράτους περιορίζουν τις πιστώσεις που βρίσκονται στη διάθεση των επιχειρήσεων του ιδιωτικού τομέα ή ανεβάζουν το κόστος δανεισμού.

Την ίδια στιγμή, ειδικά σε πολλές ανεπτυγμένες οικονομίες, η μείωση του ιδιωτικού χρέους αντανακλά τον χαμηλότερο δανεισμό των επιχειρήσεων, πιθανότατα ως απάντηση στις υποτονικές προοπτικές ανάπτυξης, μια τάση που ξεκίνησε το 2023. Οπως τονίζει το ΔΝΤ, οι κυβερνήσεις θα πρέπει να βοηθήσουν στη διαχείριση αυτών των τάσεων δίνοντας προτεραιότητα σε σταδιακές δημοσιονομικές προσαρμογές, στο πλαίσιο ενός αξιόπιστου μεσοπρόθεσμου σχεδίου για τη μείωση του δημόσιου χρέους. Παράλληλα πρέπει να λάβουν τα μέτρα τους ώστε να μην παραγκωνιστούν ο ιδιωτικός δανεισμός και οι επενδύσεις. Το Ταμείο επαναλαμβάνει την πάγια θέση του ότι η ανάπτυξη ενός περιβάλλοντος που θα δίνει ώθηση στην οικονομική ανάπτυξη και θα περιορίζει την αβεβαιότητα, θα συμβάλει στην ελάφρυνση του δημόσιου χρέους και στην ενθάρρυνση των επενδύσεων του ιδιωτικού τομέα.