Του Παναγιώτη Ρουγκάλα
Από αύριο Πέμπτη, 9 Οκτωβρίου, όλες οι τράπεζες της Ευρωζώνης (άρα και οι κυπριακές) θα υποχρεούνται εκτός από το να περαιώνουν άμεσες πληρωμές, να επαληθεύουν όνομα και IBAN κατά τη διεκπεραίωση εμβασμάτων. Στις 9 Οκτωβρίου βγαίνει η «άνω τελεία» και μπαίνει μία τελεία στο «πρότζεκτ» των άμεσων πληρωμών (instant payments) που ξεκίνησε στις 9 Ιανουαρίου του 2025 και έτσι σηματοδοτείται η έναρξη μίας νέας εποχής για τις παραδοσιακές τράπεζες που αρχίζουν να λαμβάνουν γνωρίσματα «fintech» οργανισμών. Παράλληλα, πέραν της ταχύτητας περαίωσης της πληρωμής, των «instant payments», οι τράπεζες βάζουν μία περαιτέρω δικλείδα ασφαλείας και θα ειδοποιούν τον αποστολέα σε περίπτωση κάποιας «ύποπτης» δραστηριότητας.
Πρακτικά, για να μιλήσουμε με κυπριακά παραδείγματα, από αύριο Πέμπτη ένας πελάτης της Τράπεζας Κύπρου μέσω του «app» του θα μπορεί να μεταφέρει χρήματα σε έναν πελάτη της Eurobank μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα και αντιστρόφως. Για να μην μπερδευτούμε με τις χρεώσεις, αυτό δεν σημαίνει ότι θα μεταφέρει δωρεάν, η χρέωση θα είναι ίδια με αυτή που θα επωμιζόταν ο αποστολέας για παράδειγμα για μία μεταφορά χρημάτων που πριν ένα χρόνο θα περαιωνόταν σε 1 - 2 εργάσιμες ημέρες. Την ίδια ώρα, για εκείνη τη συναλλαγή, θα επαληθεύονται το όνομα και το IBAN κατά τη διεκπεραίωση εκείνου του εμβάσματος, αλλά και θα ειδοποιείται ο αποστολέας σε περίπτωση που το «σύστημα» αντιληφθεί οτιδήποτε ασυνήθιστο. Το σημαντικό εδώ είναι ότι, άμεσα θα μπορεί να στείλει και ένας πελάτης της Τράπεζας Κύπρου και της Eurobank σε οποιαδήποτε τράπεζα είναι στην Ευρωζώνη. Πάλι άμεσα, πάλι με αυξημένες δικλείδες ασφαλείας, πάλι με τις ισχύουσες χρεώσεις που υπήρχαν μέχρι πρότινος.
Τον Φεβρουάριο του 2024 το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο υιοθέτησε τους κανόνες ώστε τα χρήματα ενός αποστολέα να φτάνουν αμέσως στους τραπεζικούς λογαριασμούς πελατών λιανικής και επιχειρήσεων σε όλη την Ένωση. Είχε συμφωνηθεί επίσης από τότε, να υπάρξει έμφαση στην ασφάλεια των συναλλαγών με αξιόπιστους και ενημερωμένους μηχανισμούς εντοπισμού απάτης και επαλήθευσης του αποδέκτη, καθώς και να μην υπάρξει καμία αύξηση σε χρεώσεις για άμεσες πληρωμές.
Καταπολέμηση της απάτης
Σύμφωνα με ενημερωτικό δελτίο του Συνδέσμου Τραπεζών Κύπρου, η υπηρεσία Verification of Payee (VoP) (Επαλήθευση Δικαιούχου) αποτελεί μέρος της ευρωπαϊκής στρατηγικής για την ενοποίηση και την ασφάλεια των πληρωμών εντός της Ευρώπης, ενώ με τον τρόπο αυτό, πολίτες και επιχειρήσεις θα μπορούν να γνωρίζουν με μεγαλύτερη βεβαιότητα ότι το έμβασμα που στέλνουν κατευθύνεται πράγματι στον δικαιούχο που επιθυμούν.
Όπως αναφέρει ο Σύνδεσμος, κατά την εισαγωγή μιας εντολής για μεταφορά χρημάτων μέσω του internet ή mobile banking, ο πελάτης (πληρωτής) θα καταχωρεί, όπως σήμερα, το IBAN και το όνομα του δικαιούχου. Σε αυτό το σημείο θα ενεργοποιείται η υπηρεσία VoP, η οποία πραγματοποιεί έλεγχο αντιστοίχισης μεταξύ των στοιχείων που δήλωσε ο πληρωτής και αυτών που τηρεί η τράπεζα του δικαιούχου. Ανάλογα με το αποτέλεσμα της επαλήθευσης, ο πληρωτής θα λαμβάνει τέσσερις απαντήσεις.
Τα τέσσερα μηνύματα
Πρώτον, πλήρης αντιστοιχία (Match). Το όνομα που καταχώρησε ο πληρωτής ταιριάζει με το όνομα που είναι καταχωρημένο στην τράπεζα του δικαιούχου. Στην περίπτωση αυτή, το έμβασμα μπορεί να προχωρήσει κανονικά, χωρίς επιφύλαξη.
Δεύτερον, μερική ή πιθανή αντιστοιχία (Close Match). Υπάρχει σημαντική ομοιότητα, αλλά όχι απόλυτη ταύτιση, μεταξύ του δηλωθέντος ονόματος του δικαιούχου και αυτού που τηρείται στο τραπεζικό αρχείο της τράπεζάς του (π.χ. λόγω ορθογραφικού λάθους, διαφορετικής σειράς λέξεων, κ.λπ.). Στην περίπτωση αυτή, ο πληρωτής λαμβάνει σχετική προειδοποίηση με εισήγηση για το πιθανό ορθό όνομα, και καλείται να επιβεβαιώσει αν πράγματι επιθυμεί να προχωρήσει στην πληρωμή.
Τρίτον, μη αντιστοιχία (No Match). Το όνομα που εισήγαγε ο πληρωτής, δεν συμφωνεί με τα στοιχεία του IBAN στη βάση δεδομένων της τράπεζας του δικαιούχου. Σε αυτήν την περίπτωση, ο πληρωτής προειδοποιείται έντονα ότι υπάρχει υψηλός κίνδυνος η πληρωμή να μη φτάσει στο σωστό πρόσωπο και θα πρέπει να ελέγξει ξανά τα στοιχεία του πριν συνεχίσει.
Τέταρτον, αντιστοιχία μη εφικτή (VoP Not Possible). Δεν είναι δυνατή η εκτέλεση της διαδικασίας αντιστοίχισης, για τους ακόλουθους λόγους. Είτε για δημιουργία τεχνικού προβλήματος, είτε δεν υπάρχει αντίστοιχος ενεργός λογαριασμός, είτε μη ανταπόκριση της τράπεζας του δικαιούχου. Σε αυτή την περίπτωση, ο πληρωτής ενημερώνεται ότι δεν μπορεί να επιβεβαιωθεί η ορθότητα των στοιχείων του δικαιούχου και καλείται να αξιολογήσει τον κίνδυνο πριν προχωρήσει στην πληρωμή.
«Η εισαγωγή του VoP αυξάνει την εμπιστοσύνη στις ηλεκτρονικές συναλλαγές και περιορίζει τον κίνδυνο σφαλμάτων που μπορεί να οδηγήσουν σε καθυστερήσεις ή απώλειες χρημάτων. Παράλληλα, ενισχύει τη θωράκιση των επιχειρήσεων και των καταναλωτών έναντι απόπειρας απάτης, μέσω παραπλανητικών πρακτικών», καταλήγει.
«Iris» σε ένα εξάμηνο
Για τα κυπριακά δεδομένα στους επόμενους μήνες θα γίνουν ακόμα πιο εύκολες οι άμεσες πληρωμές. Εκτός από τις μεταφορές χρημάτων που κάποιος θα καταχωρεί, όπως σήμερα, το IBAN και το όνομα του δικαιούχου, στους επόμενους μήνες αυτή η μεταφορά χρημάτων θα γίνεται μόνο μέσω τηλεφωνικού αριθμού. Πρακτικά, θα είναι όπως μεταφέρει ένας χρήστης της Τράπεζας Κύπρου σε έναν άλλο χρήστη της Τράπεζας Κύπρου μέσω του λεγόμενου «QuickPay», ή και χρήστης της Eurobank σε άλλο χρήστη της Eurobank μέσω του λεγόμενου «ContactPay».
Το αν θα γίνεται μέσω μίας ενιαίας πλατφόρμας, όπως γίνεται στην Ελλάδα μέσω του «Iris», ή η κάθε τράπεζα μέσω του δικού της «app» δεν είναι ακόμα ξεκάθαρο. Το σίγουρο είναι πάντως πως θα χρειαστούν οι κυπριακές τράπεζες μερικούς μήνες ακόμα για να ολοκληρωθεί αυτό το πρότζεκτ.
