Το οικονομικό έγκλημα δεν έχει θέση στην Κύπρο

Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς Κύπρου (ΕΚΚ) είναι η δημόσια ανεξάρτητη εποπτική Αρχή, υπεύθυνη για την εποπτεία της αγοράς επενδυτικών υπηρεσιών σε κινητές αξίες, των συναλλαγών σε κινητές αξίες που πραγματοποιούνται στην Κυπριακή Δημοκρατία και του τομέα των συλλογικών επενδύσεων. Επίσης, εποπτεύει τις επιχειρήσεις που προσφέρουν διοικητικές υπηρεσίες, οι οποίες δεν εμπίπτουν στην αρμοδιότητα του ΣΕΛΚ και του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου. Αποστολή της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς Κύπρου είναι η άσκηση αποτελεσματικής εποπτείας που να διασφαλίζει την προστασία των επενδυτών και την υγιή ανάπτυξη της κεφαλαιαγοράς.

Σε αυτό το πλαίσιο, η πρόεδρος της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς Κύπρου, Δήμητρα Καλογήρου, τονίζει σε συνέντευξή της στην «Κ» πως μετά την τραπεζική κρίση έγιναν σημαντικές αλλαγές τόσο στο νομοθετικό πλαίσιο όσο και στην ενίσχυση των εποπτικών ελέγχων για να διασφαλιστεί ότι οι υπό εποπτεία οντότητες συμμορφώνονται με τη νομοθεσία για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και χρηματοδότηση της τρομοκρατίας.

Από την αρχή του τρέχοντος έτους έχουν επιβληθεί συνολικά διοικητικές κυρώσεις περίπου 7,5 εκατομμυρίων. Τα τελευταία έξι χρόνια έχουν επιβληθεί πρόστιμα περίπου 25,5 εκατομμυρίων, σημειώνει χαρακτηριστικά.

–Θεωρείτε πως δικαιολογημένα κατηγορούν την Κύπρο ακόμα για πλυντήριο ρωσικών κεφαλαίων τα ξένα ΜΜΕ;

–Πιστεύω ότι είναι υπερβολικές και άδικες οι συνεχόμενες αναφορές από τα ξένα ΜΜΕ, γιατί δεν λαμβάνουν υπόψη τη σημαντική πρόοδο που έχει επιτευχθεί. Ειδικά, τα τελευταία χρόνια, μετά την τραπεζική κρίση, έγιναν πρόσθετες σημαντικές αλλαγές τόσο στο νομοθετικό πλαίσιο, όσο και στην ενίσχυση των εποπτικών ελέγχων για να διασφαλίσουμε ότι οι υπό εποπτεία οντότητες συμμορφώνονται με τη νομοθεσία για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και χρηματοδότηση της τρομοκρατίας. Η νέα νομοθεσία επεκτείνει τις απαιτήσεις σχετικά με την ιδιοκτησία και την αποκάλυψη πληροφοριών για τους πραγματικούς ιδιοκτήτες εταιρικών και άλλων νομικών οντοτήτων και καταπιστευμάτων. Η νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και το οικονομικό έγκλημα δεν έχει θέση στην Κύπρο.

–Από πλευράς της ΕΚΚ σε ποιες ενέργειες προβαίνετε;

–Ως ΕΚΚ πιστεύω ότι επιτελούμε στο έπακρο την αποστολή μας. Με την ένταξη της χώρας μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση το 2004, η ΕΚΚ έχει διασφαλίσει ότι το νομικό της πλαίσιο είναι πλήρως εναρμονισμένο με όλες τις τελευταίες οδηγίες και κανονισμούς της Ε.Ε. Σε αυτές περιλαμβάνεται η 4η Οδηγία της Ε.Ε. που αφορά στην καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και χρηματοδότηση της τρομοκρατίας, ενώ τώρα μελετάται η υιοθέτηση της 5ης Οδηγίας. Επίσης, με την ψήφιση του νόμου Πάροχων Διοικητικών Υπηρεσιών τον Δεκέμβριο του 2012 τέθηκαν υπό την εποπτεία της ΕΚΚ για σκοπούς AML / CFT όλες τις οντότητες που παρέχουν διοικητικές υπηρεσίες και δεν εποπτεύονται από τον ΣΕΛΚ και τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο. Επίσης μέσω του Πλαισίου Εποπτείας με βάση τους κινδύνους (Risk Based Supervision Framework), το οποίο θέσαμε σε εφαρμογή από το 2015, ενισχύθηκε η εποπτεία και υπήρξε επικέντρωση στους τομείς της αγοράς, αλλά και στους εποπτευομένους, που ενέχουν τους σημαντικότερους κινδύνους.

–Πώς γίνεται η εποπτεία με βάση το συγκεκριμένο πλαίσιο;

–Διενεργούνται επιτόπιοι έλεγχοι για να διαπιστωθεί η συμμόρφωση των εποπτευόμενων και έλεγχοι εξ αποστάσεως, δηλαδή επί εγγράφων, τα βασικά ευρήματα των οποίων δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα της ΕΚΚ. Παράλληλα, η Επιτροπή προχώρησε στη δημιουργία εξειδικευμένου Τμήματος, το οποίο παρακολουθεί στενά τη συμμόρφωση των εποπτευόμενων οντοτήτων με τις υποχρεώσεις τους, σε σχέση με την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες. Τα τελευταία έξι χρόνια έγιναν συνολικά 104 επιτόπιοι εποπτικοί έλεγχοι ειδικά για θέματα AML, καθώς επίσης και έλεγχος επί σειρά εγγράφων.

Ελέγχονται εκ νέου

–Τι γίνεται όταν διαπιστώσετε μη συμμόρφωση των εποπτευόμενων;

–Στις περιπτώσεις που μέσα από τους ελέγχους η ΕΚΚ διαπιστώσει μη συμμόρφωση ή εντοπίσει αδυναμίες και/ή παραλείψεις, επιβάλλει διοικητικά πρόστιμα και υποδεικνύει στους εποπτευόμενους τη λήψη σειράς μέτρων για σκοπούς διόρθωσης των εσωτερικών τους διαδικασιών, ρυθμίσεων και πρακτικών, με στόχο την πλήρη συμμόρφωση με τις νομικές τους υποχρεώσεις. Οι εποπτευόμενοι οφείλουν να υιοθετήσουν αυτά τα μέτρα εντός προθεσμίας που τους θέτει η ΕΚΚ, στο τέλος της οποίας ελέγχει εκ νέου τη συμμόρφωσή τους.

Ελκυστικό περιβάλλον

–Είναι ελκυστικός επενδυτικός προορισμός η Κύπρος; Αν ναι, ποια είναι τα προτερήματά της εν έτει 2018;

–Πιστεύω ότι η Κύπρος διαθέτει ένα πακέτο ανταγωνιστικών πλεονεκτημάτων, που την καθιστούν ιδιαίτερα ελκυστικό επενδυτικό προορισμό. Σε αυτά τα πλεονεκτήματα περιλαμβάνεται το νομοθετικό και φορολογικό πλαίσιο, η γεωγραφική θέση, το υψηλού μορφωτικού επιπέδου ανθρώπινο δυναμικό, το χαμηλό επίπεδο εγκληματικότητας, η παραδοσιακή φιλοξενία και οι ήπιες καιρικές συνθήκες καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους. Επίσης, η οικονομία τα τελευταία τρία χρόνια βρίσκεται σε πορεία ανάπτυξης ως αποτέλεσμα της σκληρής δουλειάς των παραγωγικών δυνάμεων της χώρας και της επιβεβαίωσης ότι μέσω δύσκολων αποφάσεων η Κύπρος παραμένει σε πορεία σταθερότητας και θετικών προοπτικών. Το δεύτερο τρίμηνο του έτους ο ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ σε πραγματικούς όρους εκτιμάται σε 3,9%. Η ανεργία μειώθηκε κάτω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, το διαθέσιμο εισόδημα, η ιδιωτική κατανάλωση και οι επενδύσεις αυξάνονται σταδιακά, ενώ οι πρόσφατες κινήσεις στον τραπεζικό τομέα ενίσχυσαν την εμπιστοσύνη, γεγονός που αποτυπώθηκε σε τρεις διαδοχικές αναβαθμίσεις από τους οίκους πιστοληπτικής αξιολόγησης και την επαναφορά της κυπριακής οικονομίας στην επενδυτική βαθμίδα από έναν από αυτούς.

–Υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης και αν ναι, σε ποιους τομείς;

–Πάντοτε υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης, λαμβάνοντας υπόψη το συνεχώς μεταβαλλόμενο διεθνές οικονομικό περιβάλλον και τις συνθήκες έντονου ανταγωνισμού. Γι’ αυτό θα πρέπει να παρακολουθούμε στενά και να αναπροσαρμοζόμαστε έγκαιρα και ευέλικτα στα νέα δεδομένα, προβαίνοντας συλλογικά στις κατάλληλες ρυθμίσεις για την προσέλκυση περαιτέρω ξένων επενδυτικών κεφαλαίων. Ως ΕΚΚ δώσαμε μεγάλη έμφαση τα τελευταία χρόνια στην ανάπτυξη του θεσμικού πλαισίου που διέπει τον τομέα συλλογικών επενδύσεων και διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων, ο οποίος παρουσιάζει αξιόλογη ανάπτυξη, παρά το γεγονός ότι το θεσμικό πλαίσιο ολοκληρώθηκε σχετικά πρόσφατα και παρά τις αντικειμενικές δυσκολίες που επέφερε η κρίση του 2013. Στο παρόν στάδιο, η ΕΚΚ έχει υπό την εποπτεία της 172 Οργανισμούς Συλλογικών Επενδύσεων και Εταιρείες Διαχείρισης, σε σχέση με 102 το 2016, σημειώνοντας αύξηση της τάξης του 69%. Επίσης, τα υπό διαχείριση κεφάλαια το πρώτο εξάμηνο του 2018 πλησίασαν τα €5,4 δισ. σε σύγκριση με €3 δισ. στο τέλος του 2017, μια αύξηση της τάξης του 80%. Επίσης, ως ΕΚΚ συνεχίζουμε τις ενέργειές μας με στόχο την περαιτέρω βελτίωση της εθνικής νομοθεσίας και τη συμπερίληψη νέων επενδυτικών εργαλείων, δημιουργώντας όλες τις απαραίτητες προϋποθέσεις για περαιτέρω διεύρυνση του τομέα των συλλογικών επενδύσεων, ο οποίος αναμένεται να συμβάλει καθοριστικά στην περαιτέρω ανάπτυξη της πραγματικής οικονομίας της χώρας μας, ως εναλλακτική μορφή χρηματοδότησης των εταιρειών, καθώς επίσης και στην περαιτέρω εδραίωση της Κύπρου ως διεθνές κέντρο παροχής υπηρεσιών.

Αυστηροί έλεγχοι και πρόστιμα εκατομμυρίων

–Πόσες κυρώσεις έχουν επιβληθεί εντός του 2018 σε εταιρείες ή σε αξιωματούχους τους;

–Από την αρχή του τρέχοντος έτους έχουν επιβληθεί συνολικά διοικητικές κυρώσεις περίπου €7,5 εκατομμυρίων. Τα τελευταία έξι χρόνια έχουν επιβληθεί πρόστιμα περίπου €25,5 εκατομμυρίων.

–Πόσες έρευνες διεξήγαγε η ΕΚΚ; Πέρα από τα πειθαρχικά πρόστιμα έχουν προκύψει και άλλες ευθύνες που είναι στη δικαιοδοσία του Γενικού Εισαγγελέα;

–Τα τελευταία 6 χρόνια, το Τμήμα Ερευνών διεξήγαγε πέραν των 16 ξεχωριστών ερευνών που είχαν ως αποτέλεσμα την επιβολή διοικητικών προστίμων συνολικού ύψους περίπου €18,5 εκατ., σε εισηγμένες εταιρείες, και σε εκτελεστικά και μη εκτελεστικά μέλη διοικητικών συμβουλίων. Σχεδόν σε όλα τα πορίσματα υπήρχαν και ενδεχόμενα ποινικά αδικήματα, γι’ αυτό παραπέμφθηκαν στο Γενικό Εισαγγελέα για περαιτέρω διερεύνηση. Σύμφωνα με τα ευρήματα της ΕΚΚ, υπήρξαν παραβιάσεις που αφορούσαν ζητήματα κατάχρησης αγοράς, ενημερωτικών δελτίων, διαφάνειας, εσφαλμένες αναφορές και παραπλανητικές πληροφορίες ή οικονομικές καταστάσεις, αδικήματα που επηρέασαν την ευρωστία των εταιρειών. Επίσης, στο πλαίσιο εποπτείας των ΕΠΕΥ και των ΕΠΔΥ, τα τελευταία έξι χρόνια έγιναν συνολικά 264επιτόπιοι εποπτικοί έλεγχοι και επιβλήθηκαν, διοικητικά πρόστιμα και διακανονισμοί συνολικού ύψους πέραν των €7 εκατομμυρίων. Επιπρόσθετα, παραπέμφθηκαν στο Γενικό Εισαγγελέα για περαιτέρω διερεύνηση τρείς περιπτώσεις εποπτευόμενων. Οι πρακτικές της αγοράς, οι διεργασίες διακυβέρνησης και διαχείρισης κινδύνου, η προσέλκυση πελατών, οι προϋποθέσεις καταλληλότητας, καθώς και θέματα καταπολέμησης της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, τίθενται κάτω από αυστηρό έλεγχο. Επίσης, η ΕΚΚ έχει αναστείλει τη λειτουργία πέραν των 20 επενδυτικών εταιρειών και έχει κλείσει περισσότερες από 10 εταιρείες, ενώ απαγορεύθηκε σε 8 φυσικά πρόσωπα η δραστηριοποίηση στον τομέα για περίοδο έως 10 ετών, αναλόγως της κάθε περίπτωσης χωριστά. Φέτος, από τον Ιανουάριο μέχρι σήμερα έχουν πραγματοποιηθεί 73 επιτόπιοι εποπτικοί έλεγχοι σε ΕΠΕΥ, Εταιρείες Παροχής Διοικητικών Υπηρεσιών και Εταιρείες Συλλογικών Επενδύσεων, ενώ προγραμματίζονται περίπου άλλοι 40 μέχρι το τέλος του έτους.

–Η πρόσφατη αθώωση στην περίπτωση της Τρ. Κύπρου και του κ. Ηλιάδη από το Ανώτατο Δικαστήριο, πώς επηρεάζει το έργο σας ως Κεφαλαιαγορά;

–Το έργο της ΕΚΚ δεν επηρεάζεται εν όψει του ότι η Επιτροπή είναι διοικητικό όργανο. Για το θέμα η ΕΚΚ εξέδωσε ανακοίνωση αναφέροντας τη θέση της. Θα ήθελα να σημειώσω ότι οι αποφάσεις των δικαστηρίων τυγχάνουν του απόλυτου σεβασμού της ΕΚΚ.

–Τη δεδομένη περίοδο βρίσκεται σε εξέλιξη η Ερευνητική Επιτροπή για την κατάρρευση του Συνεργατισμού. Πιστεύετε ότι θα μπορέσουν να αποδοθούν ευθύνες;

–Θα πρέπει να περιμένουμε να δούμε το πόρισμα της Ερευνητικής Επιτροπής. Στην περίπτωση που ενδεχομένως να προκύπτουν θέματα διερεύνησης από την ΕΚΚ, δεν θα διστάσουμε να προχωρήσουμε στην περαιτέρω διερεύνησή τους, στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων μας.

–Μπορεί να μην έχει ολοκληρωθεί ακόμα το 2018, αλλά 10 μήνες είναι αρκετοί για να κάνετε ένα μίνι απολογισμό του έργου σας. Ποιος είναι;

–Στη διάρκεια του τρέχοντος έτους, η ΕΚΚ προχώρησε στην ολοκλήρωση έργων που ήταν σε εξέλιξη, ενώ νέα σημαντικά έργα έχουν ήδη ξεκινήσει. Στα πιο σημαντικά περιλαμβάνεται ασφαλώς η μεγάλη βαρύτητα που αποδώσαμε στην παρακολούθηση της εφαρμογής του νέου πλαισίου MIFiDII από τους εποπτευόμενους. Θέσαμε σε λειτουργία με επιτυχία όλα τα συστήματα ανταλλαγής πληροφοριών όσον αφορά στις συναλλαγές. Επίσης, όπως ανέφερα και προηγουμένως έχουν πραγματοποιηθεί 73 επιτόπιοι εποπτικοί έλεγχοι, ενώ προγραμματίζονται περίπου άλλοι 40 μέχρι το τέλος του έτους, καθώς επίσης και έλεγχοι επί σωρείας εγγράφων. Συνολικά δεκατρείς έρευνες που ήταν σε εξέλιξη για εισηγμένες εταιρείες και άλλους εποπτευόμενους, έχουν ολοκληρωθεί. Προχωρήσαμε και στην προκήρυξη προσφορών για την εφαρμογή του GDPR καθώς επίσης και για Cyber Security. Σημαντική εξέλιξη αποτέλεσε επίσης η ψήφιση από τη Βουλή των Αντιπροσώπων, τον Ιούλιο της νέας νομοθεσίας των Οργανισμών Εναλλακτικών Επενδύσεων (ΟΕΕ), με σκοπό, μεταξύ άλλων, την ένταξη των Καταχωρημένων ΟΕΕ στο πεδίο εφαρμογής του εθνικού θεσμικού πλαισίου. Αυτοί οι συγκεκριμένοι ΟΕΕ δεν θα αδειοδοτούνται από την ΕΚΚ, αλλά θα εποπτεύονται δια μέσου του εποπτευόμενου διαχειριστή τους. Επίσης, εντός του έτους αποστάληκε στην Νομική Υπηρεσία για νομοτεχνικό έλεγχο, το νομοσχέδιο για τους Διαχειριστές Οργανισμών Εναλλακτικών Επενδύσεων κάτω από τα όρια, γνωστών ως Mini-Managers, οι οποίοι θα μπορούν να διαχειρίζονται χαρτοφυλάκια ταμείων, με περιουσιακά στοιχεία κάτω από €100 εκατ. με χρήση μόχλευσης ή €500 εκατ. χωρίς τη χρήση μόχλευσης. Προχωρήσαμε, επίσης, στην προκήρυξη προσφορών για τη δημιουργία, διαχείριση και εποπτεία «Μητρώου Εμπιστευμάτων», η οποία απορρέει από τον Νόμο Παρεμπόδισης και Καταπολέμησης της Νομιμοποίησης Εσόδων από Παράνομες Δραστηριότητες.

Πρόσβαση σε εξειδικευμένη εποπτική εμπειρογνωμοσύνη

–Πρόσφατα ανακοινώσατε τη λειτουργία του Κόμβου Καινοτομίας. Τι είναι και πού αποσκοπεί η δημιουργία του;

–Πρόκειται για ένα πάρα πολύ σημαντικό έργο, καθώς θα παρέχεται η δυνατότητα σε εποπτευόμενες και μη οντότητες, που δραστηριοποιούνται στην παροχή καινοτόμων υπηρεσιών ή προϊόντων, να έχουν πρόσβαση στην ΕΚΚ για να υποβοηθούνται στην πληρέστερη κατανόηση της εφαρμογής των ρυθμιστικών απαιτήσεων. Επίσης, οντότητες που δραστηριοποιούνται στον τομέα της Χρηματοοικονομικής και Κανονιστικής Τεχνολογίας, θα έχουν πρόσβαση σε εξειδικευμένη εποπτική εμπειρογνωμοσύνη και σε συζητήσεις στρογγυλής τραπέζης με συμμετέχοντες της αγοράς και εκπροσώπους της ακαδημαϊκής κοινότητας. Ταυτόχρονα, μέσα από τον Κόμβο Καινοτομίας, η ΕΚΚ θα έχει την ευχέρεια να αποκομίσει πληρέστερη εικόνα σε σχέση με τους κινδύνους και τα οφέλη που ενέχουν τα καινοτόμα προϊόντα, οι υπηρεσίες και οι πλατφόρμες που χρησιμοποιούν την τεχνολογία Distributed Ledger Technology (DLT) (π.χ. Blockchain Digital Assets, Cryptocurrencies like Bitcoin, Litecoin, Ethereum, ICO’s), κάτι που θα επιτρέψει τη δημιουργία ενός πιο καλά πληροφορημένου κανονιστικού περιβάλλοντος.