ΠΗΓΗ: CNN
Μπορεί ένα ανενεργό, εδώ και εκατοντάδες χιλιετίες, ηφαίστειο να «αναστηθεί»; Οι επιστήμονες μελετούν την περίπτωση του Ουτουρούνκου (Uturuncu), ενός ηφαιστείου – «ζόμπι», όπως είναι γνωστό, στις Ανδεις, αφού μετά από 250.000 χρόνια ηφαιστειακής αδράνειας, εμφανίζει σημάδια δραστηριότητας, όπως έκλυση αερίων και σεισμούς.
Οι δορυφορικές εικόνες που καταγράφηκαν πριν από δύο και πλέον δεκαετίες από το Ουτουρούνκου, το ψηλότερο βουνό στη νοτιοδυτική Βολιβία, έδειξαν πως οι δυνάμεις στο εσωτερικό του ηφαιστείου είχαν προκαλέσει ανύψωση και στη συνέχεια υποχώρηση μιας περιοχής κοντά στην κορυφή, πλάτους περίπου 150 χιλιομέτρων, δημιουργώντας ένα σχήμα σαν «σομπρέρο».
Οι επιστήμονες προσφάτως μελέτησαν πιο ενδελεχώς το επί χιλιετίες ανενεργό ηφαίστειο για να διαπιστώσουν αν η συνεχιζόμενη παραμόρφωση εδάφους, καθώς και άλλα δείγματα δραστηριότητας αποτελούν σημάδια «αφύπνισης».
Συνδυάζοντας δορυφορικά δεδομένα με την ανάλυση της σεισμικής δραστηριότητας και υπολογιστικά μοντέλα του τρόπου με τον οποίο τα πετρώματα ανταποκρίνονται σε διαφορετικές πιέσεις, οι ερευνητές συνέθεσαν μια σαφέστερη εικόνα της εσωτερικής «ανατομίας» του Ουτουρούνκου, αποκαλύπτοντας τα αίτια της δραστηριότητάς του.
Σύμφωνα με τα ευρήματά τους που δημοσιεύτηκαν στο επιστημονικό περιοδικό Proceedings of the National Academy of Sciences, σε αντίθεση με τις ηφαιστειακές εκρήξεις -που εκδηλώνονται συνήθως όταν το παγιδευμένο σε υπόγειους θύλακες μάγμα εκτοξεύεται στην επιφάνεια με τη μορφή λάβας-, στο Ουτουρούνκου, το μάγμα, τα αέρια και τα λοιπά υγρά αλληλεπιδρούσαν με ένα υδροθερμικό δίκτυο, παράγοντας δραστηριότητα.
Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι, καθώς το σώμα μάγματος θέρμαινε το υπόγειο υγρό και απελευθέρωνε αέρια, το αέριο και το υγρό μετακινούνταν προς τα πάνω και συγκεντρώνονταν σε θαλάμους κάτω από τον ηφαιστειακό κρατήρα. Η κίνηση αυτή προκαλούσε σεισμούς, απελευθέρωνε ατμό και παραμόρφωνε τα πετρώματα του ηφαιστείου, προκαλώντας ανύψωση της επιφάνειας κατά περίπου 1 εκατοστό, ετησίως.
«Αποσυμπίεση αερίων»
Κάτω από το Ουτουρούνκου, σε βάθος περίπου 10 έως 20 χιλιομέτρων, βρίσκεται ένας τεράστιος θάλαμος μάγματος που ονομάζεται Σώμα Μάγματος Altiplano-Puna.
Με έκταση περίπου 200 χιλιόμετρα, θεωρείται το μεγαλύτερο γνωστό ενεργό σώμα μάγματος στο φλοιό του πλανήτη. Προηγούμενες μελέτες υποστήριζαν την ύπαρξη ενός ενεργού υδροθερμικού συστήματος που συνέδεε τον θάλαμο μάγματος με το όρος, αν και παρέμενε άγνωστος ο τρόπος της μεταξύ τους αλληλεπίδρασης.
Με τη χρήση σημάτων από 1.700 και πλέον σεισμικά επεισόδια μεταξύ 2009 και 2012, οι επιστήμονες δημιούργησαν εικόνες υψηλής ανάλυσης του ρηχού φλοιού κάτω από το Ουτουρούνκου.Κατέγραψαν επίσης ηλεκτρικές και βαρυτικές μετατοπίσεις στο υπέδαφος, καθώς και αλλαγές στη χημεία των πετρωμάτων, αποκαλύπτοντας άγνωστες, μέχρι πρότινος, λεπτομέρειες για το σύστημα διαύλων κάτω και μέσα στο ηφαίστειο.
Οι εσωτερικές αυτές γεωθερμικές διεργασίες όχι μόνο ερμηνεύουν τη δραστηριότητα του Ουτουρούνκου, αλλά και υποδηλώνουν πως το ηφαίστειο αυτό δεν πρόκειται να «ξυπνήσει» σύντομα, σημειώνει ο δρ Μάικ Κένταλ, καθηγητής στο τμήμα γεωεπιστημών στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και συνεπικεφαλής της μελέτης.
«Δεν διαβλέπουμε ενίσχυση της σεισμικότητας. Ενα κακό σημάδι θα ήταν η αύξηση της σεισμικότητας και στη συνέχεια η μετακίνησή της από μεγάλα βάθη στα “ρηχά”, κάτι που υποδεικνύει πως το μάγμα βρίσκεται σε κίνηση», εξηγεί ο ίδιος στο CNN.
«Όμως, δεν βλέπουμε κάτι τέτοιο. Φαίνεται ότι πρόκειται απλώς για την απαέρωση του ηφαιστείου, την εκτόνωση του ατμού και την αποσυμπίεσή του, αν μη τι άλλο», προσθέτει.
«Αυτή η έρευνα είναι σημαντική για την κατανόηση των ηφαιστείων, των γρανιτικών πετρωμάτων, των μεταλλευτικών σωμάτων και του σχηματισμού του ηπειρωτικού φλοιού», δήλωσε ο γεωλόγος δρ. Μπέντζαμιν Αντριους, διευθυντής προγράμματος (Global Volcanism Program) στο Ιδρυμα Σμιθσόνιαν. Είναι επίσης σημαντικό να αναγνωρίσουμε ότι ορισμένα ηφαίστεια μπορεί να είναι αρκετά ενεργά «αλλά όχι απαραιτήτως έτοιμα για έκρηξη».
Το συγκεκριμένο πρόγραμμα έχει καταγράψει τις τελευταίες δεκαετίες περίπου 50 ηφαίστεια – «ζόμπι», ηλικίας άνω των 12.000 ετών.
Τα σημάδια δραστηριότητάς τους είναι «κυρίως γεωθερμικά χαρακτηριστικά όπως θερμές πηγές και φουμαρόλες (ανοίγματα απ’όπου εκλύονται υδρατμοί και άλλα ηφαιστειακά αέρια)», δήλωσε ο συν-επικεφαλής της μελέτης δρ Μάθιου Πρίτσαρντ, καθηγητής γεωφυσικής στο Πανεπιστήμιο Κορνέλ της Νέας Υόρκης.
Καθώς το Ουτουρούνκου είναι ένα από τα δεκάδες ηφαίστεια – «ζόμπι» που παρακολουθούν οι επιστήμονες παγκοσμίως, τα νέα ευρήματα θα μπορούσαν να βοηθήσουν στον εντοπισμό των «ζόμπι» που είναι πιθανότερο να εκδηλώσουν εκρήξεις.
