Γράφει ο Ορέστης Δαβίας
H κατανάλωση των γινωμένων σύκων που μόλις κόπηκαν από το δέντρο αποτελεί την επιτομή του ελληνικού καλοκαιριού
Ολημερίς καταγίνομαι επαγγελματικώς με σουσάμια, ξηρούς καρπούς και αποξηραμένα φρούτα. Ένα σημαντικό μέρος της παραγωγής μας εξάγεται, καθώς φαίνεται ότι στο εξωτερικό εκτιμούν ιδιαίτερα πολλά από τα κεράσματα που στη χώρα μας θεωρούνται παραδοσιακά. Δεν είναι όλα ασφαλώς εύκολα, υπάρχουν φορές που, παρά τις επίμονες προσπάθειες, πέφτουμε σε αδιαπέραστο τοίχο. Τα θυμήθηκα αυτές τις μέρες καθώς ανέβηκα στη συκιά που μοιραζόμαστε με έναν γείτονα για να μαζέψω τους μελιστάλαχτους καρπούς της. Φαντάζομαι ότι για τους περισσότερους από σας θα είναι γνώριμη η ευφραντική εμπειρία της κατανάλωσης των γινωμένων σύκων που μόλις κόπηκαν από το δέντρο. Και θα συμφωνείτε μάλλον πως τούτη η συνθήκη αποτελεί την επιτομή της θερινής γενναιοδωρίας του τόπου μας, αντίδοτο ίσως για τις πίκρες που συχνά πυκνά μάς κερνά τον υπόλοιπο χρόνο. Θα τα εκτιμάτε επίσης μάλλον και στην εκδοχή που συμπυκνώνει τη γλυκύτητά τους. Για μένα τουλάχιστον η προσφορά μιας τσαπέλας σύκων είναι ένα δώρο που πάντοτε δέχομαι ασμένως.
Με τους ξένους όμως, και εννοώ βεβαίως όσους δεν έχουν μεσογειακές καταβολές, τα πράγματα εδώ κάπως μπλέκουν. Όσα επιχειρήματα περί της φυσικότητας και των σπουδαίων ιδιοτήτων και αν μεταχειριστώ, είναι πολλές οι περιπτώσεις που δεν μπορώ να κάμψω τις αντιστάσεις που αφορούν τα προϊόντα που στη σύνθεσή τους περιλαμβάνουν ξερά σύκα. Κατά κανόνα οι επιφυλάξεις τους σχετίζονται με τους μικροσκοπικούς μεν, αλλά εμφανείς και πολυάριθμους σπόρους τους – ίσως και να επιδέχεται ψυχαναλυτικής ερμηνείας η αποστροφή που νιώθουν κάποιοι λαοί για όλα τα κουκούτσια, ασχέτως μεγέθους. Εδώ και λίγα χρόνια πάντως αντιμετωπίζω ακόμα ένα πρόβλημα, επειδή για πολλούς από τους ακoλούθους του βιγκανισμού τα σύκα είναι απαγορευμένη τροφή. Δεν υιοθετούν ευτυχώς άπαντες την άποψη των δογματικών που απεφάνθησαν ότι τα σύκα είναι ζωικό προϊόν, αφού η γονιμοποίησή τους επιτυγχάνεται χάρη στον ψήνα, ένα είδος μικρής σφήκας που εναποθέτει τα αυγά της εντός τους και εκεί, συνήθως, πεθαίνει. Είμαι σαράντα χρόνια ακρεοφάγος (δεν μου αρέσει καθόλου ο όρος «χορτοφάγος», δεν είμαστε δα και μηρυκαστικά), γνωρίζω λοιπόν τη θεωρία και την πρακτική του ρεύματος νεράκι, όμως, όταν η κουβέντα πάει προς τα εκεί, σηκώνω τα χέρια ψηλά, καμιά κουβέντα δεν αποδίδει.
Σκαρφαλωμένος πάνω στη συκιά –μην ανησυχείτε, χαμηλή είναι– θυμήθηκα κάτι ακόμα. Γυρίζοντας σπίτι, το επιβεβαίωσα. Μία από τις αγαπημένες ποιήτριες των νεανικών μου χρόνων, η αντισυμβατική, βασανισμένη και πεισιθάνατη Σύλβια Πλαθ, μας άφησε ένα δυνατό ποίημα για τη συκιά. Περιγράφει πως κάθεται πάνω της και πρέπει να διαλέξει από τα σύκα που βρίσκονται ενώπιόν της· καθένα συμβολίζει και μια διαφορετική πορεία ζωής, κάποια σηματοδοτούν την καριέρα, άλλα αντιπροσωπεύουν την οικογένεια και άλλα ερωτικούς συντρόφους. Μένει δυστυχώς άπραγη και λιμοκτονεί, καθώς δεν δύναται να αποφασίσει, μέχρι που τα σύκα αρχίζουν να ζαρώνουν και χαλασμένα πέφτουν πια στο χώμα. Αλληγορικό μεν το ποίημα, η επιλογή της συκιάς δεν πρέπει πάντως να είναι τυχαία. Κανονικά ομιλώ μόνο εξ ονόματός μου, αλλά θα αποτολμήσω την υπόθεση ότι πλείστοι εξ ημών στη θέση της δεν θα διστάζαμε να καταβροχθίσουμε όσο το δυνατόν περισσότερα σύκα. Θα μας έπεφταν τελικώς λίγο βαριά ίσως.
Όμως, από την άλλη, ποιος προτιμά τον δρόμο της θυσίας και των στερήσεων; Συνοψίζοντας όλα τα παραπάνω, δεν θα δίσταζα να προτείνω τη συκιά ως σύμβολο μιας στάσης κατάφασης απέναντι στη ζωή. Με πρόλαβαν άλλοι όμως· σε πολλούς αρχαίους πολιτισμούς της Δυτικής Ασίας και της Ανατολικής Μεσογείου τέτοιον ακριβώς ρόλο παίζει. Επειδή εδώ γεννήθηκε και εδώ ανέκαθεν εμπράκτως λατρεύεται. Αν μπορείτε να ικανοποιήσετε την ανάγκη της για άπλετη ηλιοφάνεια και πολύμηνη ζέστη, χαρίστε της μια θέση στον κήπο σας. Ως πολύδωρη θεά, κάθε καλοκαίρι θα ανταμείβει πλουσιοπάροχα εσάς αλλά και τις επερχόμενες γενεές για την αδάπανη αφοσίωσή μας.
