ΠΗΓΗ: skai.gr
Πέρασαν 40 χρόνια από τότε που η πρωτοποριακή έρευνα ανακοίνωσε την ανακάλυψη της τρύπας του όζοντος — μια αποκάλυψη που οδήγησε σε μια γρήγορη και επιτυχημένη παγκόσμια προσπάθεια απαγόρευσης χημικών ουσιών σε λακ μαλλιών, αποσμητικά και ψυγεία, οι οποίες απειλούσαν τον πλανήτη.
Η ανακάλυψη του 1985 από επιστήμονες του Βρετανικού Ανταρκτικού Ινστιτούτου (British Antarctic Survey) αποκάλυψε μια δραματική αραίωση του στρώματος του όζοντος πάνω από την Ανταρκτική, προκαλώντας άμεση παγκόσμια ανησυχία για τις πιθανές συνέπειες στην ανθρώπινη υγεία και τα οικοσυστήματα.
Το στρώμα του όζοντος, που βρίσκεται στη στρατόσφαιρα, λειτουργεί σαν αντηλιακό, μπλοκάροντας την επιβλαβή υπεριώδη ακτινοβολία από το να φτάσει στην επιφάνεια της Γης. Χωρίς αυτό, οι άνθρωποι και τα ζώα θα μπορούσαν να εμφανίσουν αυξημένα ποσοστά καρκίνου του δέρματος, γενετικές βλάβες, καταρράκτη και άλλα προβλήματα. Επηρεάζει επίσης τη φυσιολογία και την ανάπτυξη των φυτών.
«Η ανακάλυψη της τρύπας του όζοντος είναι μία από τις σημαντικότερες περιβαλλοντικές ανακαλύψεις του 20ού αιώνα και αποδεικνύει πως η ισχυρή επιστήμη, η καθαρή επικοινωνία και η διεθνής συνεργασία μπορούν να αντιμετωπίσουν απειλές παγκόσμιας κλίμακας», δήλωσε ο Ντόμινικ Χόντσον, προσωρινός διευθυντής επιστήμης στο British Antarctic Survey, σε ανακοίνωση στις 13 Μαΐου.
Ο Τζον Σάνκλιν, σήμερα επίτιμος ερευνητής του British Antarctic Survey, πρόσθεσε: «Όταν δημοσιεύσαμε τα ευρήματά μας στο Nature πριν από 40 χρόνια, δεν μπορούσαμε να φανταστούμε την παγκόσμια αντίδραση που θα ακολουθούσε».
Τι προκάλεσε την τρύπα του όζοντος;
Οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι την ευθύνη φέρουν οι χλωροφθοράνθρακες (CFCs), χημικά που χρησιμοποιούνταν ευρέως σε ψυγεία, αεροζόλ, διαλύτες και πυροσβεστήρες.
Όταν άτομα χλωρίου και βρωμίου από τα CFCs φτάνουν στη στρατόσφαιρα και έρχονται σε επαφή με το όζον, καταστρέφουν τα μόριά του. Σύμφωνα με τον Οργανισμό Προστασίας Περιβάλλοντος των ΗΠΑ (EPA), το όζον μπορεί να καταστραφεί ταχύτερα απ’ ό,τι δημιουργείται φυσικά.
Ποια είναι η σημερινή κατάσταση της τρύπας του όζοντος; Αναρρώνει;
Μια μεγάλη και βαθιά τρύπα στο όζον συνεχίζει να σχηματίζεται κάθε άνοιξη στην Ανταρκτική, φτάνοντας στο μέγιστο βάθος και μέγεθος προς το τέλος Σεπτεμβρίου, σύμφωνα με τον Σάνκλιν, σε email του στις 15 Μαΐου προς την USA TODAY. «Υπάρχει μια πολύ αργή ανάκαμψη, αλλά θα έχουμε ακόμα τρύπες στο όζον για άλλα 50 χρόνια ή και περισσότερο».
Πράγματι, αν και υπάρχουν ενδείξεις αποκατάστασης, η διαδικασία είναι εξαιρετικά αργή. Οι CFCs έχουν χρόνο ζωής στην ατμόσφαιρα που ξεπερνά τα 50 χρόνια, επομένως, ακόμα και χωρίς νέες εκπομπές, μια πλήρης ανάρρωση ενδέχεται να μη συμβεί πριν το 2070, αναφέρει το British Antarctic Survey.
«Ο τρέχων ρυθμός ανάκαμψης είναι κάπως πιο αργός απ’ όσο θα αναμενόταν, οπότε μπορεί να υπάρχουν αλληλεπιδράσεις με την κλιματική αλλαγή», σημείωσε ο Σάνκλιν.
Τι είναι το Πρωτόκολλο του Μόντρεαλ;
Η ανακάλυψη της τρύπας του όζοντος οδήγησε άμεσα στη σύναψη του Πρωτοκόλλου του Μόντρεαλ, μόλις δύο χρόνια αργότερα – μιας διεθνούς συμφωνίας που πάγωσε την παραγωγή και χρήση ουσιών που καταστρέφουν το όζον στα επίπεδα του 1986 και έθεσε τις βάσεις για την πλήρη κατάργησή τους.
Τι γίνεται με την κλιματική αλλαγή;
Η USA TODAY ρώτησε τον Σάνκλιν αν υπάρχει απογοήτευση για το ότι δεν έχει σημειωθεί παρόμοια πρόοδος στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου που προκαλούν την κλιματική αλλαγή.
«Πολύ μεγάλη», απάντησε. «Το Πρωτόκολλο του Μόντρεαλ δείχνει τι μπορεί να γίνει, αλλά στα περισσότερα άλλα περιβαλλοντικά ζητήματα (κλίμα, απώλεια βιοποικιλότητας, ρύπανση από λύματα, υποβάθμιση εδαφών κ.ά.) υπάρχει κυρίως συζήτηση και δράσεις μικρής κλίμακας».
«Αυτό συμβαίνει κυρίως επειδή το οικονομικό μοντέλο είναι εσφαλμένο και διεστραμμένο – υποθέτει ότι οι πόροι είναι άπειροι και ότι δεν υπάρχει κόστος στη χρήση τους», εξήγησε ο Σάνκλιν. «Αυτή η διαστρέβλωση δημιουργεί όλες τις κρίσεις που θα μπορούσαμε να αποφύγουμε».
