Του Απόστολου Τομαρά
Σε νέα φάση έχει εισέλθει η ηλεκτρική διασύνδεση Κύπρου-Κρήτης μετά και τις τελευταίες εντάσεις που προκλήθηκαν και απειλούσαν να ρίξουν σκιές στις σχέσεις Αθηνών-Λευκωσίας. Με ορατές τις πολιτικές προεκτάσεις που δόθηκαν από τη σκληρή αντίδραση του Προέδρου της Δημοκρατίας Νίκου Χριστοδουλίδη για τον Φορέα Υλοποίησης του GSI, ΑΔΜΗΕ, οι δυο πλευρές δείχνουν σημάδια να διαχωρίσουν τις διαφωνίες που υπάρχουν στην υλοποίηση του ενεργειακού έργου από το επίπεδο σχέσεων των δυο πλευρών. Ζήτημα που, όπως γίνεται ευδιάκριτο τώρα, φαίνεται να συμφωνήθηκε στη συνάντηση της Νέας Υόρκης και συντονισμένα εκδηλώθηκε στις δυο πρωτεύουσες μετά την ασυνήθιστα σκληρή γλώσσα που χρησιμοποίησε ο Νίκος Χριστοδουλίδης για τον ΑΔΜΗΕ την περασμένη Κυριακή. Αν επιβεβαιωθούν οι εκτιμήσεις που υπάρχουν, αυτό σημαίνει πως η κυπριακή πλευρά απογαλακτίζεται από την ελληνική σε θέματα όπως το καλώδιο χωρίς να δημιουργούνται σκιές στον άξονα Αθηνών-Λευκωσίας, που όπως διαβεβαιώνουν κυβερνητικά στελέχη στις δυο πρωτεύουσες παραμένει ισχυρός. Το νέο πλαίσιο, το οποίο όπως φαίνεται προσλαμβάνει επίσημο χαρακτήρα, θα επιτρέψει στο κάθε μέρος να κινηθεί χωρίς έξωθεν πιέσεις λαμβάνοντας υπόψη τα συμφέροντα του καθενός τα οποία σε κάποιες περιπτώσεις δεν ταυτίζονται. Στην προκειμένη περίπτωση οι εκ διαμέτρου αντίθετες απόψεις που εκφράζονται σε Κύπρο και Ελλάδα μπορούν να εκληφθούν και ως μια προετοιμασία διαχείρισης ενός πιθανού ναυαγίου του καλωδίου στο εσωτερικό της κάθε πλευράς, αλλά και οικονομικών επιβαρύνσεων από την ακύρωση του έργου.
Τα θέλω
Το ενδεχόμενο ναυαγίου του καλωδίου ήταν ένα ζήτημα που ανησυχούσε τη Λευκωσία πριν από τις δημόσιες αντεγκλήσεις. Η ευφορία που σκόρπισε την άνοιξη του 2024 η ανάληψη του έργου από τον ΑΔΜΗΕ κράτησε μόνο μερικούς μήνες. Η πρώτη κρίση οδήγησε στη σύσκεψη της Λευκωσίας τον Σεπτέμβριο του ιδίου έτους. Το Μνημόνιο Κατανόησης που υπογράφηκε από τις κυβερνήσεις Κύπρου και Ελλάδας, όπως αποδείχθηκε, καταλάγιασε το κλίμα έντασης χωρίς να αντιμετωπίσει στη ρίζα τους τα αίτια που ήταν οι δεύτερες σκέψεις που γίνονταν στην κυπριακή πρωτεύουσα για το ενδεχόμενο το έργο να μην ολοκληρωθεί ποτέ και η Κυπριακή Δημοκρατία να βρεθεί εγκλωβισμένη σε οικονομικές περιπέτειες. Η «Κ» εγκαίρως είχε εντοπίσει τις δεύτερες σκέψεις που γίνονταν και είχαν ως αποτέλεσμα η κυβέρνηση να τρενάρει τη λήψη απόφασης για συμμετοχή της Δημοκρατίας στο μετοχικό κεφάλαιο του GSI. Απόφαση που σήμερα εκκρεμεί και είναι απίθανο να ληφθεί με τα δεδομένα που υπάρχουν. Μπροστά στην κατάσταση που δημιουργήθηκε, η ελληνική πλευρά μέσω του ΑΔΜΗΕ πίεζε αφόρητα και σε κάποιες περιπτώσεις με τον άκομψο τρόπο ρυθμιστικές αρχές της Κύπρου προκειμένου η κυπριακή πλευρά να εκπληρώσει οικονομικές της υποχρεώσεις για ένα έργο το οποίο δεν είχε εισέλθει σε φάση υλοποίησης. Πίσω από τις πιέσεις του ΑΔΜΗΕ, όπως επισημαίνουν έγκυρες πηγές στην ελληνική πρωτεύουσα, βρίσκονται οι ανησυχίες της ελληνικής κυβέρνησης να βρεθεί ο ΑΔΜΗΕ, ελεγχόμενη οντότητα από το ελληνικό δημόσιο, εκτεθειμένος σε υποχρεώσεις του έργου που θα αδυνατεί να εκπληρώσει. Μια τέτοια γνωστή περίπτωση είναι το συμβόλαιο που έχει υπογραφεί με τη γαλλική εταιρεία NEXANS που κατασκευάζει το καλώδιο και θα πραγματοποιήσει τις έρευνες για πόντιση του καλωδίου μήκους 890 χιλιομέτρων. Η τελευταία περίπτωση αφορά περίπου €251 εκατ. τα οποία δαπανήθηκαν από τον ΑΔΜΗΕ για το έργο και προκάλεσαν την τελευταία κρίση. Η Λευκωσία πλέον έχει σχηματοποιήσει την άποψη ότι το έργο όπως εξελίσσεται είναι μη βιώσιμο, κάτι που δημιουργεί εκνευρισμό στην Αθήνα, που φάνηκε στην πρώτη επίσημη αντίδραση της ελληνικής κυβέρνησης μετά την έκτακτη σύσκεψη στου Μαξίμου την περασμένη Κυριακή.
Κόκκινο πανί
Η κυπριακή πλευρά στο αφήγημα που προτάσσει έχει στο κέντρο του τον πρόεδρο και διευθύνοντα σύμβουλο του οργανισμού Μανούσο Μανουσάκη, αγνοώντας παντελώς πως ο ΑΔΜΗΕ είναι κρατική εταιρεία και πως η ηγεσία του διορίζεται από την εκάστοτε κυβέρνηση. Οι αναφορές του Προέδρου της Δημοκρατίας ότι ο ΑΔΜΗΕ εκβιάζει την κυπριακή κυβέρνηση, επιβαρύνουν το τοπίο καθιστώντας αβέβαιο το μέλλον και τη συνεργασία με την κυπριακή πλευρά στο ενδεχόμενο που τα εμπόδια υπερπηδηθούν. Αλλά και στην Αθήνα το κλίμα δεν περιγραφόταν διαφορετικό για τον πρόεδρο του ΑΔΜΗΕ. Πληροφορίες από την ελληνική πρωτεύουσα ήθελαν τον κ. Μανουσάκη να έχει πέσει στη δυσμένεια του Μαξίμου. Πληροφορίες που ωστόσο δεν επιβεβαιώθηκαν. Η ελληνική κυβέρνηση προχώρησε σε ανανέωση της θητείας του έως το 2029.
Σχέση με αγκάθια
Η Αθήνα μπροστά στο ενδεχόμενο η κόντρα για το καλώδιο να συμπαρασύρει τις σχέσεις με την Κύπρο έσπευσε να ξεκαθαρίσει πως οι σχέσεις είναι αδιάρρηκτες και είναι υπεράνω οποιουδήποτε έργου, κάτι που επανέλαβε στη Λευκωσία ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Από εκεί και πέρα η ελληνική πλευρά με εύσχημο τρόπο εξέφρασε την ενόχλησή της για την προεδρική αναφορά σε εκβιασμούς, στήριξε τον ΑΔΜΗΕ σημειώνοντας:
-Έχουμε διαρκώς αλληλοσυγκρουόμενα μηνύματα από την κυπριακή πλευρά.
-Το έργο έχει κοστίσει μέχρι τώρα 300 εκατ. που τα έχει αναλάβει ο ΑΔΜΗΕ.
-Η ιστορία κολλάει σε μια διαρκή αμφισβήτηση της βιωσιμότητας αυτού του έργου.
-Η Ελληνική Δημοκρατία δεν εκβιάζει, μιλάει μόνο θεσμικά.
-Ο υπουργός Οικονομικών της Κύπρου έρχεται και λέει ότι δεν έχει βάλει την υπογραφή του στο έργο και διαμηνύει ότι δεν θα τηρήσει τις αποφάσεις της ρυθμιστικής αρχής της Κύπρου. Όλο αυτό δημιουργεί εμπόδια.
-Χρειάζεται ένα ξεκαθάρισμα στην επιθυμία και των δύο πλευρών.
-Το έργο αγοράστηκε από τον ΑΔΜΗΕ πριν από δύο χρόνια. Η άδεια αυτού που έχει αγοράσει ο ΑΔΜΗΕ δεν έχει μεταβιβαστεί εδώ και δύο χρόνια.
-Για να προχωρήσει το έργο πρέπει να αρθούν οι επιφυλάξεις για τη βιωσιμότητά του.
