Ένας ινφλουένσερ στην υπηρεσία του Πούτιν;

Όταν ένα μήνα πριν από τις Ευρωεκλογές του 2024, όπου ο viral YouTuber, Φειδίας Παναγιώτου, θα εξέπληττε το κυπριακό, αλλά και πανευρωπαϊκό πολιτικό σκηνικό, με την τρίτη θέση που κατέλαβε και τις 73.000 ψήφους που έλαβε, στο κανάλι του παρουσιάζονταν ο «Λουκάνικος» (παρατσούκλι του Νίκου Λουκά, καθηγητή του Φειδία στο σχολείο και πλέον βασικού του κοινοβουλευτικού συνεργάτη στις Βρυξέλλες) σε ένα τρίωρο πόντκαστ για την ιστορία της Ουκρανίας, το φανατικό του κοινό ξένιζε. Πώς ο δημοφιλής YouTuber που πήδαγε μπάρες στο μετρό της Ιαπωνίας χωρίς να πληρώσει εισιτήριο, που συμμετείχε σε challenge στο κανάλι του Νο.1 YouTuber, παγκοσμίως, Mr. Beast, για να κερδίσει ένα supercar και «ξεροστάλιαζε» για μήνες έξω από τα γραφεία του Ελον Μασκ προκειμένου να τον αγκαλιάσει, ξαφνικά, ενδιαφέρονταν για ένα τόσο σοβαρό γεωπολιτικό ζήτημα; Για την ακρίβεια για τον μεγαλύτερο πόλεμο επί ευρωπαϊκού εδάφους, μετά το πέρας του Β΄ Π.Π., μετά τη ρωσική εισβολή το 2022 στην Ουκρανία.

Παρακολουθώντας το σχεδόν τρίωρο πόντκαστ κάποιοι φυσικά προσπέρασαν, ταυτίζοντας τον Φειδία είτε με το ανάλαφρο, «γιουτιουμπικό», περιεχόμενο είτε γιατί το θέμα «καθόταν» βαρύ. Ωστόσο όποιος το άκουγε, προσεκτικά, θα διέκρινε αμέσως μια εκδοχή της ουκρανικής σύγχρονης Ιστορίας, που με έμφαση μετά τα γεγονότα του 2013, τον πόλεμο στην ανατολική Ουκρανία και την παράνομη απόσχιση της Κριμαίας, το 2014, διανθίζονταν από όλα τα στοιχεία της ρωσικής προπαγάνδας και στοχευμένης παραπληροφόρησης, που στόχευε τη χώρα πολύ πριν από την εισβολή του Φεβρουαρίου.

Το σημείο εστίασης

Η εκλογή Φειδία, με 73.000 ψήφους, δημιούργησε μια δημόσια συζήτηση που εστίασε αμιγώς στην ανάλυση του φαινομένου από πλευράς εκλογικής συμπεριφοράς. Ο viral δημιουργός περιεχομένου, χωρίς προγραμματικές δηλώσεις, ιδεολογικό πρόσημο και γνώση πολιτικής ή σχετική εμπειρία, που θριάμβευσε. Η εν λόγω συζήτηση για τη μεταπολιτική στην Κύπρο με focal point στον Φειδία, ωστόσο, έκρυβε ένα ενδιαφέρον συγκείμενο: Όσο η πολιτική θητεία του Παναγιώτου στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο προχωρούσε το περιεχόμενο εναλλάσσονταν. Μεταξύ του παραδοσιακού του content, lifestyle ή φιλοξενίας στις εκπομπές του αμφιλεγόμενων προσωπικοτήτων, από τον υπόδικο Andrew Tate μέχρι πρωταγωνιστές των γεγονότων στην Κύπρο της περιόδου του 1974 και του πολιτικού του περιεχομένου, με αφηγήματα ευρωσκεπτικισμού, πληθώρα βίντεο αναπαραγωγής φιλορωσικών αφηγημάτων για το Ουκρανικό ή τις πολιτικές εξελίξεις στη Γεωργία ή τη Ρουμανία. Πτυχή που δεν άφηνε περιθώριο για αναστοχασμό επί του δεύτερου σκέλους. Ο προοδευτικός κόσμος αγκάλιασε τον Φειδία επειδή φιλοξένησε έναν Τουρκοκύπριο YouTuber και μίλησε θετικά για τη λύση στο Κυπριακό, αρκετοί δικαιολόγησαν τον Φειδία ως «μικρό που θα μάθει» για την πολιτική του ένδεια και η πλειοψηφία αδιαφόρησε, όταν σε πάνω από μια ντουζίνα βίντεο επανέλαβε με φόντο το Ουκρανικό ξεκάθαρα αφηγήματα ρωσικής προπαγάνδας. Το υπόλοιπο διάστημα ο σχολιασμός αφορούσε για το αν η σύντροφός του θα μπει ή όχι σε reality τηλεπαιχνίδι και πόσα χρήματα βγάζει από το… YouTube η «Σούπερ Κική».

Το ταξίδι στη Ρωσία

Στις 9 Μαΐου ο Φειδίας Παναγιώτου ταξίδεψε στη Μόσχα με αφορμή τη «ρωσική μέρα της Νίκης» με άλλους ευρωβουλευτές, από τη Γερμανία και τη Σλοβακία, προκαλώντας αρχικά την αντίδραση της δημοφιλούς δημοσιογραφικής διαδικτυακής έκδοσης «Politico» κι ακολούθως δημοσίευσε δύο μικρά βίντεο επαναλαμβάνοντας τη φιλορωσική θέση για «αδερφό λαό των Ρώσων» και ψέγοντας την Ε.Ε. για «την αποστολή οπλισμού στην Ουκρανία». Ωστόσο, αυτό που προβληματίζει έμπειρους παρατηρητές που μίλησαν με την «Κ» είναι πώς ο κ. Παναγιώτου συναντήθηκε με τον επικεφαλής της Ρωσικής Δούμας (το κοινοβούλιο της χώρας), Βίατσεσλαβ Βολοντίν. Ο Βολοντίν, για όσους παρακολουθούν τη ρωσική κακόβουλη επιρροή, είναι μια ιδιαίτερα αμφιλεγόμενη περίπτωση Ρώσου, του πολύ στενού περιβάλλοντος του Ρώσου προέδρου, Πούτιν που διετέλεσε και αρχισύμβουλός του. Εκτός του ότι τελεί σε ονομαστικό κατάλογο κυρώσεων της Ε.Ε. (ο Φειδίας καθίσταται αυτόματα ο πρώτος Κύπριος ευρωβουλευτής που σπάει αυτό το εμπάργκο), ο Βολοντίν ταυτίστηκε τα τελευταία χρόνια (2013-2023) ως ο ενορχηστρωτής μιας εταιρείας (με τον διαβόητο μισθοφόρο, και ιδρυτή της Wagner, και κατόπιν επίδοξο πραξικοπηματία, Γιεβγκένι Πριγκόζιν) που οργάνωσε τον στρατό των ρωσικών τρολς στο Διαδίκτυο («Russian bots» ή «τρολς του Όλγκινο») μετά τα γεγονότα του Κιέβου, το 2013, για διαδικτυακή προπαγάνδα και στοχευμένη ρωσική παραπληροφόρηση. Πηγές που γνωρίζουν θεωρούν τον Βολοντίν τον βασικό, σε στρατηγικό επίπεδο, όλων των καμπανιών παραπληροφόρησης για το Ουκρανικό αλλά και εν γένει τη Δύση, με τα κυριότερα φιλορωσικά αφηγήματα περί «νεοναζί του Κιέβου», «πραξικοπήματος της Νούλαντ στην Ουκρανία το 2013», «κοκάκια Ζελένσκι», «Τρίτο Παγκόσμιο Πόλεμο αν η Δύση δώσει αεροσκάφη του Κιέβου» και «πυρηνικό ολοκαύτωμα αν η Δύση δώσει όπλα μακράς ακτίνας στο Κίεβο», κ.λπ. να αποτελούν δική του έμπνευση. Καθόλου παράδοξο, ανέφερε στην «Κ» κοινοτική πηγή με έδρα τις Βρυξέλλες, που η πλειονότητα αυτών των αφηγημάτων αναπαράγονται στο πολιτικό έργο του Φειδία στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είτε αυτά αφορούν τη στάση του σε ψηφοφορίες (ο Παναγιώτου ψήφισε πρόσφατα εναντίον της καταδίκης του εγκλήματος πολέμου της απαγωγής παιδιών από την Ουκρανία από Ρώσους και ακολούθως άλλαξε την ψήφο του), είτε το περιεχόμενο που παράγει σε σύντομα βίντεο (reels) πολιτικού περιεχομένου. Η επίσκεψη πάντως Φειδία στη Μόσχα εκτιμάται από ανεξάρτητους παρατηρητές πως έχει όλα τα ποιοτικά χαρακτηριστικά αυτής των «πρακτόρων επιρροής» (influenceagents) που είτε επί Σοβιετικής Ένωσης με τα διαβόητα «ενεργά μέτρα», είτε στη σύγχρονη Ρωσία του Πούτιν εργαλειοποιούνταν από το Κρεμλίνο για σκοπούς διάδοσης προπαγάνδας, διάχυσης παραπληροφόρησης και επηρεασμού, σε επίπεδο πολιτικού lobbying, την Ευρωπαϊκή Ένωση ή τα επιμέρους εθνικά κράτη.

Πού το πάει ο Φειδίας;

Η μεγάλη εικόνα της μέχρι στιγμής κοινοβουλευτικής πορείας του Φειδία Παναγιώτου στο Ευρωκοινοβούλιο δείχνει από τη μία να λαμβάνει όλα τα χαρακτηριστικά ενός δημιουργού περιεχομένου, παντελώς απολίτικ, που εξακολουθεί να προσανατολίζεται γύρω από την εικόνα έναντι της ουσίας, μια τάση που κυριαρχεί στη μεταπολιτική περίοδο της πολιτικής συμμετοχής και παραγωγής πολιτικής, που διανύουμε. Από την άλλη ωστόσο –εκούσια ή ακούσια– ο influencer/YouTuber δείχνει να αποκτά και χαρακτηριστικά δρώντα ρωσικής παραπληροφόρησης, όπου στο Χ (του Ελον Μασκ που συνάντησε και που τον έκανε endorse πάρα πολλές φορές) τον «αποθέωσαν» διάσημοι χρήστες, όπως ο Ian Miles Chong, που εδώ και χρόνια επιδίδονται στη διάδοση ψευδών ειδήσεων, ρωσικής και «ρωσικού τύπου» παραπληροφόρησης. Το πώς θα εξελιχθεί ο Φειδίας φυσικά μένει να διαφανεί και θα κριθεί γι’ αυτό πολιτικά. Το μόνο σίγουρο ωστόσο είναι πως με το ταξίδι του στη Ρωσία, και με τη στάση του στο Ουκρανικό, δεν κάνει καλό στην εικόνα της Κύπρου διεθνώς, σε μια εποχή που η Κύπρος πασχίζει να αποτινάξει την εικόνα του «παράδεισου του ρωσικού μαύρου χρήματος» και παράλληλα γίνεται σε μια περίοδο που όλο και σε περισσότερους, πλέον, γίνεται κατανοητό, μετά από δεκαετίες αγκυλώσεων, εκ δεξιών ή αριστερών, πως η Ρωσία δεν θα σπεύσει να μας αποτινάξει από τα δεινά μισού αιώνα τουρκικής κατοχής. Και πως παραμένει μια χώρα, όπως και η Σοβιετική Ένωση παλιότερα, με εξίσου ηγεμονικές τάσεις με τη Δύση.

Ποιος είναι ο «Λουκάνικος»;

O Νίκος Λουκά, καθηγητής Φυσικής στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση και πλέον κοινοβουλευτικός συνεργάτης του Φειδία Παναγιώτου, αποτελεί κατά τον ίδιο τον Φειδία βασική του πολιτική επιρροή, μιας και υπήρξε και ο ίδιος μαθητής του στο σχολείο. Από ανοικτές πηγές τεκμαίρεται πως ο κ. Λουκά σπούδασε στη Σοβιετική Ένωση και πως για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα δραστηριοποιούνταν σε Κύπρο και Ελλάδα σε ένα «σύλλογο φίλων της Γκαγκαουζίας», με τον ίδιο να αρθρογραφεί σε ιστοσελίδες Ορθόδοξου περιεχομένου για θέματα που άπτονται της ιστορίας των Τουρκόφωνων, χριστιανών, Γκαγκαούζων στη Μολδαβία. Φαίνεται μάλιστα πως ταξίδευε για αρκετά χρόνια στο πλαίσιο του εν λόγω συλλόγου σε περιοχές της Γκαγκαουζίας, σε αποστολές από την Ελλάδα με έντονο το θρησκευτικό συγκείμενο και τη διασφάλιση των δικαιωμάτων της εν λόγω εθνοθρησκευτικής κοινότητας. Συνομιλητής της «Κ» πάντως με γνώση της περιοχής, μας αναφέρει πως η Ρουμανία και η Μολδαβία (όπως διαφάνηκε πρόσφατα και από τις εκλογές στις δύο χώρες) και η κοινότητα των Γκαγκαούζων αποτελούν, παραδοσιακά, στόχους της κακόβουλης ρωσικής επιρροής και πληροφοριακής διείσδυσης λόγω της Υπερδνειστερίας (του πρώτου μετασοβιετικού χώρου, που κατέλαβε η Ρωσία στρατιωτικά το 1991, διαμελίζοντας ένα μέρος της Μολδαβίας).