Του Γιάννη Ιωάννου
Μέχρι την στιγμή που γράφονταν αυτές εδώ οι γραμμές, το γεωτρύπανο «Stena Forth» της κοινοπραξίας Exxon-Qatar Petroleum είχε σταθεροποιηθεί στην δεσμευμένη περιοχή του γεωτρητικού στόχου «Γλαύκου», στο τεμάχιο «10» της κυπριακής Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης, σηματοδοτώντας την αρχή της επιβεβαιωτικής γεώτρησης προκειμένου να διαφανεί αν το εν λόγω κοίτασμα (σ.σ. ανακαλύφθηκε τον Φεβρουάριο του 2019) διαθέτει όντως κάποια ποσότητα φυσικού αερίου στο εύρος των εκτιμήσεων που δόθηκαν – μεταξύ 5 και 8 tcf (τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια).
Εκτός συγκλονιστικού απροόπτου, η Exxon θα εργαστεί στο τεμάχιο «10», απρόσκοπτα, έως τις 30 Ιανουαρίου ενώ την προσεχή άνοιξη αναμένονται από την αμερικανοκαταρινή κοινοπραξία και οι επίσημες ανακοινώσεις για την επιβεβαίωση του κοιτάσματος. Την ίδια στιγμή, η επανέναρξη του γεωτρητικού προγράμματος, εκ μέρους της Κυπριακής Δημοκρατίας, κάνει τόσο την Άγκυρα όσο και την λεγόμενη κυβέρνηση στα Κατεχόμενα να αντιδρούν, με το αποτύπωμα αυτών των αντιδράσεων να διαφαίνεται ήδη σε επίπεδο «κινήσεων επί του πεδίου». Παράλληλα, η ανατολική Μεσόγειος αποκτά ξαφνικά, με επίκεντρο την Κύπρο, «κίνηση» επί του θαλάσσιου χώρου με το «Nautical Geo» (συνδέεται με το πρότζεκτ του αγωγού EastMed)
Η γεώτρηση
Η πλατφόρμα «Stena Forth» αφίχθη επί του γεωτρητικού στόχου «Γλαύκος» από το λιμάνι της Λεμεσού κι άρχισε τις εργασίες σταθεροποίησης, προκειμένου να πιάσει δουλειά, το περασμένο Σάββατο. Συνοδεύεται από δύο πλοία υποστήριξης (σ.σ. «Lundstrom Tide» και «Demarest Tide») κι αναμένεται να παραμείνει επί της κυπριακής ΑΟΖ μέχρι τα τέλη Ιανουαρίου. Το «Stena Forth» είναι σύγχρονο γεωτρύπανο σκληρού περιβάλλοντος, 6ης γενιάς, με δυνατότητες γεωτρήσεων, δυναμικής τοποθέτησης, σε υπερβάθη μέχρι τα 35.000 πόδια (περίπου 10χλμ). Αποτελεί μάλιστα «γνώριμο» του υποθαλάσσιου ανάγλυφου της περιοχής μιας και χρησιμοποιήθηκε κατά κόρον στην ανάπτυξη του κοιτάσματος Leviathan στην ισραηλινή ΑΟΖ. Τον περασμένο Ιούλιο μάλιστα εργάστηκε επί του ταμιευτήρα παραγωγής (σ.σ. «άνοιξε το πηγάδι») «Leviathan 8» στο βόρειο τμήμα του ισραηλινού κοιτάσματος εργαζόμενο τόσο στα 5.300 όσο και στα 17.000 πόδια (1.600 και 5.300 μέτρα αντίστοιχα).
Η Exxon αν και αρχικά προσανατολίστηκε και σε δεύτερη γεώτρηση τύπου «wildcat» (σ.σ. γεωτρήσεις υψηλού ρίσκου σε περιοχές που δεν υπάρχουν ενδείξεις) προκειμένου να διαφανεί η χαρτογράφηση της περιοχής και κυρίως αν υπάρχουν προοπτικές αβεστολιθικών στόχων «τύπου Ζορ» σύμφωνα με τις σεισμογραφικές έρευνες του τεμαχίου «10» -άρα και προοπτικές ανακάλυψης μεγάλου κοιτάσματος- προς το παρόν κρατάει τον προγραμματισμό της στο επίπεδο των επιλογών αμέσως μετά το πέρας της επιβεβαιωτικής γεώτρησης στον «Γλαύκο». Να υπενθυμίσουμε πως η έκταση που καλύπτει το τεμάχιο «10» είναι ίση με 2.572 τετραγωνικά χιλιόμετρα ενώ καλά ενημερωμένες πηγές δείχνουν συγκρατημένη αισιοδοξία σε σχέση με την επιβεβαίωση των ποσοτήτων επί του στόχου «Glaucus-2».
Σε σχέση με την ασφάλεια της γεώτρησης, η ΚΔ έχει ορίσει το Κέντρο Συντονισμού Έρευνας και Διάσωσης (ΚΣΕΔ) ως κόμβο ασφάλειας σε σχέση με τις εργασίες του γεωτρύπανου στην κυπριακή ΑΟΖ με την Αστυνομία Κύπρου, την ΕΦ και την Πυροσβεστική Υπηρεσία να έχουν ήδη προβεί σε όλα τα απαραίτητα μέτρα καθώς και σε ασκήσεις ετοιμότητας/προσομοίωσης.
Πώς θα κινηθεί η Τουρκία
Η Τουρκία δεν παρέλειψε να αντιδράσει επί του πεδίου αμέσως μετά τον απόπλου του «Stena Forth» από την Λεμεσό προς την κυπριακή ΑΟΖ, με το γεωτρύπανο να δέχεται κλήση μέσω ασυρμάτου για να δώσει διευκρινίσεις για τη ρότα και τον τελικό του προορισμό. Η Άγκυρα στην παρούσα φάση φαίνεται να κινείται σε τρία επίπεδα:
Ένα «τουρκοκυπριακό» προκειμένου να συντηρεί το αφήγημα των μονομερών ενεργειών εκ μέρους της ΚΔ κι αποκλεισμού των Τουρκοκυπρίων από τους υδρογονάνθρακες. Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσονται τόσο οι ανακοινώσεις του λεγόμενου ΥΠΕΞ της «ΤΔΒΚ» περί μονομερών ενεργειών όσο και ο πόλεμος των NAVTEX–με τα ερευνητικά πλοία Oruc Reis, Atamanκαι Cengiz Hanνα ξεκινούν από το λιμάνι του Τασουκού για νέες έρευνες επί των «αδειδοτημένων» τεμαχίων της λεγόμενης ΤΔΒΚ –και δη στα λεγόμενα τεμάχια D, E και F (σ.σ. ταυτίζεται με το τεμάχιο «2» της κυπριακής ΑΟΖ).
Ένα επί της ανατολικής Μεσογείου, ολιστικά, με τον ίδιο τον Τούρκο ΥΠΕΞ, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, να προϊδεάζει μέσω δηλώσεων πως μέρος του τεμαχίου «5» που η ΚΔ αδειοδότησε στην αμερικανοκαταρινή κοινοπραξία ανήκει στην τουρκική υφαλοκρηπίδα και πως υπάρχουν συνεννοήσεις της Τουρκίας με την Exxon-Qatar Petroleum. Μια τέτοια προσέγγιση ουσιαστικά αποστέλλει το σινιάλο στο σύνολο των χωρών της περιοχής αλλά κι επί του Κυπριακού στην λογική πως και η αλληλοεπικάλυψη «των τεμαχίων της ΤΔΒΚ» (Α έως F αλφαβητικά) δημιουργούν δικαιώματα στο ψευδοκράτος αλλά και μέρος της δυτικής ΑΟΖ της ΚΔ (π.χ. το «5») χωρίζεται μεταξύ Τουρκίας και Κύπρου.
Στο επίπεδο των τετελεσμένων το οποίο δεν μεταφράζεται απαραίτητα σε άμεση κάθοδο πλατφόρμας της ΤΡΑΟ για γεώτρηση επί αδειοδοτημένου τεμαχίου της ΚΔ ή σε παρεμπόδιση της Exxon, αλλά στην λογική της τήρησης στάσης αναμονής (wait & see) προκειμένου η Άγκυρα και α. να σχηματίσει εικόνα για το κοίτασμα «10» και β. να προχωρήσει αμέσως μετά το πέρας των ενεργειών της αμερικανοκαταρινής κοινοπραξίας σε γεώτρηση-ισοφάριση (retaliation) –ενδεχόμενο με πιθανότητες επαλήθευσης στο πρώτο εξάμηνο του 2022
Η μεγάλη εικόνα για το 2022 και οι εκτιμήσεις των Κυπρίων
Όπως κατέδειξε και η δημοσκόπηση της «Κ» της περασμένης εβδομάδας, με το συντριπτικό 44% των πολιτών να θεωρεί πως δεν θα υπάρξουν άμεσα οικονομικά οφέλη από τις εξορύξεις υδρογονανθράκων και με το 39% και 46% να θεωρεί πως οι αδειοδοτήσεις επί της ΑΟΖ ή δυσκόλεψαν ή δεν είχαν ουσιαστικό αντίκτυπο, αντίστοιχα, στο Κυπριακό η μεγάλη εικόνα της γεωπολιτικής της ενέργειας στην περιοχή, μέσα στο 2022 δείχνει να βρίσκεται σε διαδικασία μετάβασης. Ήδη η νέα κυβέρνηση στο Ισραήλ ανακοίνωσε πως εντός του 2022 δεν θα υπάρξει νέα γεώτρηση επί των ισραηλινών κοιτασμάτων προκειμένου η χώρα να εστιάσει στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Η διαπραγμάτευση με το Ισραήλ για το τεμάχιο «12» («Αφροδίτη») χρονίζει και καθυστερεί περαιτέρω την εμπορική αξιοποίηση των επιβεβαιωμένων κοιτασμάτων της ΚΔ από όπου θα μπορούσαν να υπάρξουν οφέλη ενώ και το φιλόδοξο πρότζεκτ του αγωγού EastMed δείχνει να εγκαταλείπεται από τους άμεσα ενδιαφερόμενους, με τόσο το Ισραήλ όσο και την Ελλάδα να εστιάζουν σε άλλες πτυχές ως προς την ενεργειακή τους στρατηγική (ΑΠΕ, επιπλοκές στα κόστη ενέργειας από την πανδημία, κοκ).
Για το 2022 επίσης μένει να φανεί και πώς θα κινηθεί η γεωπολιτική στην περιοχή. Η εναρμόνιση των σχέσεων ΗΑΕ-Τουρκίας φωτογραφίζει, εντός του 2022, και μια αντίστοιχη πιθανότητα μεταξύ Τουρκίας με Αίγυπτο και Ισραήλ –δύο χωρών με ειδικό εκτόπισμα ως προς την διάσταση της ενέργειας με τις οποίες η Κύπρος στο υποσύστημά της επένδυσε διπλωματικά σε διμερές και πολυμερές επίπεδο αλλά και σε σχέση με την προοπτική εξαγωγών φυσικού αερίου και, θεωρητικά, οδεύσεων αγωγών ενέργειας. Eπιπλέον, η μη προοπτική επανόδου της κοινοπραξίας TOTAL-Eni (είχε αναβάλει λόγω πανδημίας όλες τις γεωτρήσεις της για το 2021 επί κυπριακής ΑΟΖ) κι εντός του 2022 δείχνει να «ολοκληρώνει» -μετά κι από τα αποτελέσματα της Exxon- εντός της νέας χρονιάς την εικόνα των πραγματικών αποθεμάτων, που βρίσκονται στο κυπριακό βυθό κλείνοντας έτσι τον κύκλο ως προς τις ρεαλιστικές προοπτικές αξιοποίησης του φυσικού αερίου από την Κύπρο, ως προς τις εμπορικά βιώσιμες επιλογές και, αναπόφευκτα, σε σχέση με την προβολή ισχύος στην ανατολική Μεσόγειο. Επί τούτου, το προηγούμενο που υπάρχει αυτή την στιγμή με τα δεδομένα ενώπιόν μας, είναι πως την περίοδο 2019-2022 η ΚΔ θα έχει προβεί σε τρεις γεωτρήσεις επί της κυπριακής ΑΟΖ (όλες στο «10») και η Τουρκία σε τρεις –επί συνόλου έξι πέριξ της Κύπρου. Ενδεικτικό του πως η στρατηγική της Άγκυρας επιχειρεί –και δείχνει να έχει πετύχει χωρίς ιδιαίτερο κόστος σε πολιτικό επίπεδο- τετελεσμένα ισοφάρισης κι επί της θαλάσσης.
