Του Παύλου Ξανθούλη
Τρεις φορές, κατ’ επανάληψη και σε διαδοχικές συνεδρίες της Επιτροπής Πολιτικής και Ασφάλειας (ΕΠΑ), της Επιτροπής Μονίμων Αντιπροσώπων (COREPER), ως επίσης και του Συμβουλίου Εξωτερικών Υποθέσεων (ΣΕΥ), το υπουργείο Εξωτερικών της Κυπριακής Δημοκρατίας τοποθετήθηκε, ρητώς και απεριφράστως, εναντίον της πρότασης της Ολλανδίας για αναθεώρηση της Συμφωνίας Σύνδεσης Ε.Ε.-Ισραήλ. Παρακάμπτοντας την τραγική κατάσταση στην οποία περιήλθε η Γάζα εξαιτίας των καταστροφικών ισραηλινών επιθέσεων και της «επιβολής πείνας», ως μέσου πολέμου. Όπως προκύπτει αβίαστα από τις τοποθετήσεις του υπουργείου Εξωτερικών, σε όλα τα στάδια των συζητήσεων εντός Ε.Ε., η υποστηρικτική θέση της Λευκωσίας προς το καθεστώς Νετανιάχου ήταν προετοιμασμένη και δομημένη, σε διπλωματικό και πολιτικό επίπεδο, στοχεύοντας στη χρήση «όλων των εργαλείων» για «διαφύλαξη» της Συμφωνίας Σύνδεσης Ε.Ε.-Ισραήλ.
Η «Κ» έλαβε γνώση και μεταφέρει αυτούσιες τις θέσεις της Λευκωσίας, διά των οποίων το υπουργείο Εξωτερικών απέρριψε την ολλανδική πρόταση, οριζοντίως, σε όλα τα επίπεδα των συζητήσεων εντός της Ε.Ε., που έλαβαν χώρα από τις 13 μέχρι και τις 20 Μαΐου. Με κεντρική κατεύθυνση, μια «υποδεικτική θέση» που όπως είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε, μετέφερε ο ίδιος ο ΥΠΕΞ Κωνσταντίνος Κόμπος, στο ΣΕΥ, για την «ανάγκη χρήσης όλων των υφιστάμενων εργαλείων, για διατήρηση του διαλόγου Ε.Ε.-Ισραήλ», ώστε δηλαδή η σχέση Ε.Ε.-Ισραήλ να διαφυλαχθεί ως κόρη οφθαλμού. Παρά την επιδείνωση της κατάστασης στη Γάζα και την ισοπέδωσή της, ως επίσης και τις απαγορεύσεις διανομής τροφίμων που συνέχιζε να επιβάλλει το καθεστώς Νετανιάχου, φέρνοντας χιλιάδες ανθρώπους και παιδιά, σε ποσοστό 93%, στα πρόθυρα της λιμοκτονίας (έκθεση του «Integrated Food Security Phase Classification», που στηρίζεται από τον ΟΗΕ).
Στο διάστημα αυτών των ημερών, από τις 13 μέχρι και τις 20 Μαΐου, η Ολλανδία, σύμμαχος του Ισραήλ και μόνιμος υποστηρικτής του, επιχειρούσε να εξασφαλίσει την απαραίτητη στήριξη εντός της Ε.Ε., ώστε να νουθετήσει τον Νετανιάχου, προτείνοντας διά επιστολής την αναθεώρηση της Συμφωνίας Σύνδεσης Ε.Ε.-Ισραήλ. Ωστόσο, η κυβέρνηση Χριστοδουλίδη, με εντολές του ΥΠΕΞ, προέβαλλε την ακριβώς αντίθετη γραμμή, «διατήρησης» και διαφύλαξης της Συμφωνίας Σύνδεσης Ε.Ε.-Ισραήλ. Με πρόσχημα τη συνέχιση του ευρωισραηλινού διάλογου και χωρίς καμιά διάθεση όχι μόνο σκλήρυνσης των κοινοτικών θέσεων έναντι του καθεστώτος Νετανιάχου, αλλά ούτε καν αποστολής ενός μηνύματος ένδειξης δυσφορίας. Με τον ΥΠΕΞ Κωνσταντίνο Κόμπο να κλείνει, όπως πληροφορούμαστε, την παρέμβασή του στο κεκλεισμένων των θυρών Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων, με την εξής φράση: «Η Κύπρος δεν δύναται να στηρίξει πιο πάνω εισήγηση Ολλανδίας στο παρόν στάδιο».
Αιχμές Vs Κύπρου
Ξένος διπλωμάτης χώρας που στήριξε την ολλανδική πρόταση και μίλησε στην «Κ», έλεγε σε αντίθεση με τη θέση που διατύπωσε ο Κωνσταντίνος Κόμπος, ότι: «Το παρόν στάδιο, υπό το φως της κατάστασης της Γάζας, ως επίσης και της χρήσης της πείνας ως μέσου πολέμου, ήταν ακριβώς αυτό που υπαγόρευσε τη λήψη άμεσης απόφασης για αναθεώρηση της Συμφωνίας Σύνδεσης Ε.Ε.-Ισραήλ. Αν όχι σε αυτό, το “παρόν στάδιο”, τότε πότε πρέπει να ληφθεί μια τέτοια απόφαση και τι θα πρέπει άλλο να γίνει για να ευαισθητοποιηθούμε», διερωτήθηκε ο ίδιος ξένος διπλωμάτης, με σκωπτική διάθεση, παραπέμποντας στην κατάσταση που επέβαλε ο Νετανιάχου στη Γάζα.
Σε κάθε περίπτωση, η θέση της Λευκωσίας, επί του χρονικού «σταδίου» λήψης μιας τέτοιας απόφασης, «μπάζει» εκ των πραγμάτων. Άλλωστε, αν δούμε το σύνολο των τριών τοποθετήσεων που έκανε η κυπριακή κυβέρνηση στις Βρυξέλλες, τόσο σε πολιτικό, όσο και σε διπλωματικό επίπεδο, η μόνη βέβαιη διαπίστωση, στην οποία θα μπορούσε κάποιος να καταλήξει, είναι ότι σε όλες τις περιπτώσεις, η Λευκωσία, στοχευμένα και δομημένα, επέμεινε στη διαφύλαξη της Συμφωνίας Σύνδεσης Ε.Ε.-Ισραήλ, ανεξαρτήτως τιμήματος. Παρακάμπτοντας τη στοιχειώδη υποχρέωση διαφύλαξης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, κάτι που φέρνει την κυβέρνηση Χριστοδουλίδη σε αντίφαση με τον ίδιο της τον εαυτό, δεδομένων των επιδιώξεων και στοχεύσεών της, αντίστοιχα, στις περιπτώσεις καταδίκης της Τουρκίας για την κατάσταση στην οποία υπέβαλλε και συνεχίζει να υποβάλλει τα ανθρώπινα δικαιώματα, τόσο στην Κύπρο, όσο και στην ίδια την Τουρκία.
Τρεις τοποθετήσεις
Ας δούμε, λοιπόν, πώς τοποθετήθηκε η Κύπρος, κατά τις συζητήσεις που έλαβαν χώρα, τόσο σε διπλωματικό, όσο και σε πολιτικό επίπεδο:
• ΕΠΑ 13 Μαΐου: Ο πρέσβης της Κύπρου, ακολουθώντας καθηκόντως τη γραμμή που χάραξε το υπουργείο Εξωτερικών της Κυπριακής Δημοκρατίας, ανέφερε, όπως πληροφορείται η «Κ», ότι θα πρέπει να υπάρξει «άμεση πρόσβαση ανθρωπιστικής βοήθειας, καθώς και απελευθέρωση ομήρων», στη Γάζα. Επί της ουσίας όμως της ολλανδικής πρότασης, υπογράμμισε τη σημασία της Συμφωνίας Σύνδεσης Ε.Ε.-Ισραήλ, τονίζοντας ότι «το Συμβούλιο Συνεργασίας μεταξύ των δύο αποτελεί τη ραχοκοκαλιά της επικοινωνίας και του διαλόγου» και ότι «πρέπει να διαφυλαχθεί», καταλήγοντας στη θέση ότι πρέπει να συνεχιστεί ο διάλογος με το Ισραήλ.
• COREPER 14 Μαΐου: Μια μέρα αργότερα, στην Επιτροπή Μονίμων Αντιπροσώπων COREPER, η μόνιμη αντιπρόσωπος της Κύπρου κινήθηκε στην ίδια ακριβώς γραμμή. Γενικώς, αναφέρθηκε στην εντατικοποίηση των προσπαθειών για κατάπαυση του πυρός στη Γάζα και στο ζήτημα παροχής ανθρωπιστικής βοήθειας, καθώς και στην απελευθέρωση των ομήρων. Αναφορικά με την αξιολόγηση της συμμόρφωσης του Ισραήλ με το άρθρο 2 της Συμφωνίας Σύνδεσης μεταξύ Ε.Ε.-Ισραήλ και την πρόταση της Ολλανδίας, υποστήριξε ότι ο πλήρης σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του διεθνούς δικαίου αποτελεί θεμέλιο των σχέσεων με στρατηγικούς εταίρους. Ωστόσο, επί τους ουσίας, υπογράμμισε, όπως πληροφορούμαστε, ότι «η συμφωνία σύνδεσης είναι κρίσιμη και πρέπει να διατηρηθεί ως μέσο διαλόγου με το Ισραήλ».
• ΣΕΥ 20 Μαΐου: Οι πιο πάνω θέσεις της Λευκωσίας αποτελούσαν και εξακολουθούν να αποτελούν την πολιτική γραμμή της κυβέρνησης Χριστοδουλίδη, η οποία διαβιβάστηκε στη διπλωματική υπηρεσία. Συνεπώς, επαναλήφθηκαν καρμπόν και στο πολιτικό επίπεδο του Συμβουλίου Εξωτερικών Υποθέσεων, από τον ίδιο τον ΥΠΕΞ Κωνσταντίνο Κόμπο. Όπως είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε, ο κ. Κόμπος ανέφερε τα εξής σε σχέση με την πρόταση της Ολλανδίας για αναθεώρηση της Συμφωνίας Σύνδεσης Ε.Ε.-Ισραήλ: Τόνισε την ανάγκη όπως το Ισραήλ συμμορφωθεί με τη Συμφωνία Σύνδεσης με την Ε.Ε., κάνοντας ειδική αναφορά στη «σημασία του ανθρωπιστικού δικαίου». Ανθρωπιστικό δίκαιο, που προφανώς δεν ήταν όμως αρκετό για να διαφοροποιήσει τη θέση της Λευκωσίας, με αποτέλεσμα ο υπουργός Εξωτερικών να καταλήξει τονίζοντας «την ανάγκη χρήσης όλων των υφιστάμενων εργαλείων για διατήρηση του διαλόγου Ε.Ε.-Ισραήλ». Σημείωσε «τη σημασία της Συμφωνίας Σύνδεσης» και παρέπεμψε στη διαφύλαξή της. Επί του προκειμένου, ο Κωνσταντίνος Κόμπος υπογράμμισε ότι το εν λόγω «εργαλείο θα πρέπει να διατηρηθεί», με στόχο όπως υποστήριξε, να υπάρχει δυνατότητα μεταφοράς θέσεων για εκεχειρία, ως επίσης και για τη διεξαγωγή συζητήσεων για την ανθρωπιστική βοήθεια. Αφού ο ΥΠΕΞ αναφέρθηκε στον πρόσφατο «μη συγκρουσιακό διάλογο Ε.Ε.-Ισραήλ», κατέληξε εν τέλει στη θέση ότι «η Κύπρος δεν δύναται να στηρίξει πιο πάνω εισήγηση Ολλανδίας στο παρόν στάδιο».
Υπό τύπο ψήφου
Όπως επανειλημμένα δημοσίευσε η «Κ», ψηφοφορία με τη στενή έννοια του όρου, δεν έγινε αναφορικά με την ολλανδική πρόταση για αναθεώρηση της Συμφωνίας Σύνδεσης Ε.Ε.-Ισραήλ. Ωστόσο, οι τοποθετήσεις των κρατών-μελών, περιλαμβανομένης και αυτής του ΥΠΕΞ Κωνσταντίνου Κόμπου, ήταν αρκούντως διαφωτιστικές και κατά συνέπεια καταγράφηκαν από την ύπατη εκπρόσωπο της Ε.Ε. Κάγια Κάλας, χωρίς να απαιτηθεί ψηφοφορία με τη γνωστή πρακτική μορφή ανατάσεως χειρών. Έτσι ακριβώς, λοιπόν, διά των τοποθετήσεων των κρατών-μελών, υπέρ ή κατά της ολλανδικής πρότασης, έγινε η καταγραφή και διαμορφώθηκε και το τελικό αποτέλεσμα εξασφάλισης της απαραίτητης πλειοψηφίας. Υπενθυμίζουμε ότι οι 17 χώρες που ψήφισαν υπέρ της ολλανδικής πρότασης είναι: Βέλγιο, Φινλανδία, Γαλλία, Ιρλανδία, Λουξεμβούργο, Πορτογαλία, Σλοβενία, Ισπανία, Σουηδία, Αυστρία, Δανία, Εσθονία, Μάλτα, Πολωνία, Ρουμανία και Σλοβακία. Αποχή τήρησε η Λετονία. Και εναντίον της πρότασης της Ολλανδίας, τοποθετήθηκαν οι εννέα λοιπές χώρες της Ε.Ε., περιλαμβανομένης και της Κυπριακής Δημοκρατίας.
