Το όνομα του νυν υπουργού Υγείας, ως του υποψηφίου του ΑΚΕΛ για τις προεδρικές εκλογές, προκάλεσε έκπληξη στους πάντες. Η «Κ» συνομιλεί με τον Σταύρο Μαλά, ο οποίος εξηγεί πώς ένας γενετιστής βρέθηκε στο επίκεντρο της πολιτικής ζωής του τόπου, ενώ τονίζει ότι στην περίπτωση που βρεθούμε προ της λύσης του Κυπριακού, είναι έτοιμος να αποσυρθεί, «αν αυτό βοηθάει τη χωρά μας». Παράλληλα, δηλώνει πως η κοινωνία στην Κύπρο σήμερα είναι δικαιότερη απ’ ό,τι το 2008, και ότι παρά τα όσα λέγονται το κράτος μας διατηρεί την αξιοπιστία του έναντι των ξένων δανειστών. Σημειώνει, ακόμη, πως η λιτότητα από μόνη της δεν πρόκειται να φέρει ανάπτυξη και πως «τα μέτρα κάποτε θα αγγίξουν κόκαλο». Ο Σταύρος Μαλάς μιλάει ακόμη για τους ΕΔΗ, το 2004 και τις βουλευτικές του 2011, όταν ήταν υποψήφιος στο ψηφοδέλτιο του ΑΚΕΛ, Νέες Δυνάμεις.
–Κύριε Μαλά, το όνομά σας επιλέχθηκε από το ΑΚΕΛ για υποψηφιότητα στις προεδρικές εκλογές…
Είναι εξαιρετικά τιμητικό για μένα το ότι το ΑΚΕΛ συζητά το όνομά μου ως μία πιθανή υποψηφιότητα. Πρόκειται για μια πολιτική δύναμη με την πιο πλούσια ιστορία στον τόπο, κάτι που νομίζω όλοι μας αναγνωρίζουμε. Γι’ αυτό με τιμά ιδιαίτερα, οποιαδήποτε και να είναι η τελική εξέλιξη. Με αυτή την επιλογή το ΑΚΕΛ στέλνει πρωτίστως το μήνυμα ότι αφουγκράζεται τους κοινωνικούς προβληματισμούς και ανταποκρίνεται, δίνοντας στη κοινωνία επιλογές προοπτικής.
–Γιατί ένας γενετιστής, με όχι και τόσο τεράστια πείρα στα της πολιτικής και δη στα του Κυπριακού αλλά και στα της οικονομίας, να αποδέχεται, έστω την τιμητική κατά τα άλλα, πρόταση του ΑΚΕΛ για υποψηφιότητα;
Κάθε άτομο που διαθέτει κριτική και αναλυτική σκέψη μπορεί να συμμετέχει στη διαχείριση της χώρας. Οι ερευνητές έχουν ένα συγκεκριμένο τρόπο σκέψης. Εστιάζουν και προσπαθούν να βρουν τη ρίζα του προβλήματος. Μέσα από μία αναλυτική διαδικασία εντοπίζουν την εστία του προβλήματος αλλά και τη θεραπεία του. Με την ίδια λογική ένα τέτοιο πρόβλημα μπορεί να είναι το Κυπριακό όπως και τα θέματα οικονομίας. Η ενασχόληση με την πολιτική για πολλά χρόνια θα έλεγα ότι δεν είναι κατ’ ανάγκη εχέγγυο επιτυχίας, γιατί μπορεί να δημιουργεί ακόμα και συνθήκες εξάρτησης και να περιορίζει ένα πολιτικό πρόσωπο από τολμηρές επιλογές. Για να επιλύσεις κάποιο πρόβλημα πρέπει να το προσδιορίσεις. Όποιο πρόβλημα κι αν είναι αυτό. Στην Κύπρο η πολιτική μας σκέψη είναι ένα συνονθύλευμα από συνειρμούς, οι οποίοι πολλές φορές ξεφεύγουν από την ουσία του προβλήματος με αποτέλεσμα να επικεντρωνόμαστε στην περιφέρεια του προβλήματος και όχι στην ουσία. Αυτό είναι κύριο χαρακτηριστικό της πολιτικής μας συμπεριφοράς.
–Ο γ.γ. του ΑΚΕΛ με δημόσιες δηλώσεις του, σε συνεντεύξεις κ.λπ., τόνιζε ότι ο υποψήφιος θα πρέπει να δεσμεύεται με την πολιτική του κόμματος αλλά και του Προέδρου Χριστόφια. Σας έχουν τεθεί κάποιοι όροι;
Δεν έχουμε συζητήσει οτιδήποτε επ’ αυτού, διότι δεν έχουμε ακόμη εισέλθει σε αυτή τη φάση της συζήτησης. Σίγουρα, η όποια συνεργασία πρέπει να βασίζεται σε αρχές. Και οι αρχές μιας σύγχρονης κεντροαριστερής κυβέρνησης είναι απόλυτα συμβατές με την πολιτική φιλοσοφία του ΑΚΕΛ.
–Για παράδειγμα, όμως οι χειρισμοί του Προέδρου Χριστόφια στο Κυπριακό σας βρίσκουν σύμφωνο;
Ο Πρόεδρος έχει ακολουθήσει μια πολιτική που διαχρονικά ακολούθησαν όλοι οι Πρόεδροι της Δημοκρατίας. Τόσο σε θέματα αρχών όσο και σε θέματα ουσίας. Έχει καταβάλει απέλπιδες προσπάθειες να πείσει την τ/κ κοινότητα να αντιληφθεί τα οφέλη από μία λύση. Αυτή του η προσπάθεια είχε και πολιτικό κόστος. Δυστυχώς, η τ/κ κοινότητα, την οποία ποδηγετεί η Τουρκία, δεν έχει δείξει καμιά διάθεση για λύση.
–Υιοθετείτε τις προτάσεις του Προέδρου για εκ περιτροπής προεδρία και σταθμισμένη ψήφο;
Αυτές οι προτάσεις είχαν μία συγκεκριμένη λογική. Να δημιουργήσουν συνθήκες πολιτικών συμμαχιών μεταξύ ε/κ και τ/κ κομμάτων σε περίπτωση λύσης του Κυπριακού. Αυτή η προσέγγιση είναι ορθή. Η τ/κ ηγεσία τις απέρριψε και τις πολεμά, ακριβώς γιατί εμπεριείχαν αυτό το στοιχείο. Και αυτό είναι που πρέπει να μας προβληματίσει για να δούμε πώς να πετύχουμε μετά τη λύση του Κυπριακού όσο περισσότερες πολιτικές συμμαχίες μεταξύ πολιτικών και από τις δύο κοινότητες.
–Ως Σταύρος Μαλάς, όμως, δεσμεύεστε ότι θα συνεχίσετε τις συνομιλίες στο Κυπριακό απ’ εκεί όπου θα τις αφήσει ο Πρόεδρος Χριστόφιας;
Όπως είπα διαχρονικά οι συνομιλίες στο Κυπριακό κινήθηκαν πάνω σε μια σταθερή βάση και στη βάση αρχών. Με κάποιες διαφορετικές τακτικές αναλόγως ποιος είναι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Γι’ αυτό ο βασικός άξονας της πολιτικής μας, ως ελληνοκυπριακή πλευρά, είναι προκαθορισμένος. Οι οποιοιδήποτε χειρισμοί σε μία συγκεκριμένη στιγμή θα κριθούν, όταν βρεθούμε ενώπιον μιας διαδικασίας. Ο Πρόεδρος χειρίστηκε το Κυπριακό σε αυτή τη βάση που ήταν και η ορθή. Άλλωστε, έτυχε και της στήριξης της πλειοψηφίας της πολιτικής ηγεσίας. Αυτή τη στιγμή έχουμε ενώπιόν μας μία άκρως αδιάλλακτη τ/κ πλευρά και μία αλαζονική Τουρκία που απλώς δεν ενδιαφέρεται για λύση του Κυπριακού. Γιατί εμείς να διχαζόμαστε, όταν η άλλη πλευρά είναι απολύτως υπεύθυνη για τη στασιμότητα στο Κυπριακό;
–Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας δήλωσε πως στην περίπτωση που υπάρξουν ουσιαστικές εξελίξεις στο Κυπριακό, θα είναι ξανά υποψήφιος. Αυτό συνεπάγεται ότι εσείς θα πρέπει να αποσυρθείτε; Είστε διατεθειμένος να μπείτε σε αυτό το παιχνίδι;
Καταρχήν δεν είμαι υποψήφιος και σας απαντώ σαν πολιτικό πρόσωπο. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας είπε επί λέξει: «Εμείς επιθυμούμε να διασφαλίσουμε πρόοδο, όμως δυστυχώς είμαστε μακριά. Εγώ λέω στον Ντερβίς Έρογλου έλα να πετύχουμε πρόοδο στις συνομιλίες, να συζητήσουμε επί της ουσίας και αν φτάσουμε σε αχτίνα λύσης τότε είμαι έτοιμος να είμαι ξανά υποψήφιος». Το έχει πει αυτό ο Πρόεδρος για να δώσει το μήνυμα ότι εάν η τ/κ πλευρά πράγματι θέλει τη λύση του Κυπριακού, τότε είναι έτοιμος να βοηθήσει προς αυτή την κατεύθυνση. Γι’ αυτό αν κινηθούμε προς μια τέτοια κατεύθυνση, αντιλαμβάνεστε ότι το πολιτικό σκηνικό στη χώρα μας θα είναι εντελώς διαφορετικό για τον οποιοδήποτε βρίσκεται στην εκλογική διαδικασία γιατί θα είμαστε πολύ κοντά σε λύση…
–Συνεπώς, αν βρεθούμε κοντά σε λύση, εσείς είστε έτοιμος να αποσυρθείτε…
Η λύση του Κυπριακού είναι και δικό μου όνειρο και θα βοηθήσω προς αυτόν τον στόχο με κάθε μου ενέργεια.
–Ναι, αλλά έστω και απομακρυσμένο υπάρχει αυτό το ενδεχόμενο κι εσείς είστε διατεθειμένος να μπείτε σε αυτή τη διαδικασία της υποψηφιότητας, συνεπώς θα πρέπει να είστε και διατεθειμένος να αποσυρθείτε αν όντως προκύψει…
Αν αυτό βοηθά τη χώρα μας, γιατί όχι.
Έντονο το κοινωνικό κράτος στη διακυβέρνηση Χριστόφια
–Ο Πρόεδρος Χριστόφιας είχε ως βασικό προεκλογικό μότο «πιο δίκαιη κοινωνία». Εσείς πιστεύετε ότι, σήμερα, το 2012 η κοινωνία έγινε δικαιότερη απ’ ό,τι το 2008, μετά και τη διακυβέρνηση του ΑΚΕΛ και του Δημήτρη Χριστόφια;
Την κοινωνική δικαιοσύνη κάποιος μπορεί να τη μετρήσει με διαφορετικούς τρόπους. Το γεγονός για παράδειγμα ότι ενισχύθηκε έντονα το κοινωνικό κράτος από την παρούσα διακυβέρνηση, ήταν απόλυτα σωστό. Από την άλλη όμως, αυτή η οικονομική κρίση, εξ αντικειμένου έχει δημιουργήσει σοβαρά κοινωνικά προβλήματα, λόγω του ότι η κοινωνική δικαιοσύνη δεν εξαρτάται μόνο από τη θέληση του κράτους και από τις κοινωνικές παροχές που δίνεις. Η κοινωνική δικαιοσύνη εξασφαλίζεται και μέσα από την ανάπτυξη μιας χώρας. Όταν βρίσκεσαι σε οικονομική ύφεση, η οποία δεν είναι δική υπαιτιότητα, σίγουρα οι αδικημένοι από αυτή την κρίση, που προέκυψε επαναλαμβάνω από εξωγενείς παράγοντες, είναι τα ευάλωτα κοινωνικά στρώματα. Άρα ναι, έχουν γίνει σοβαρότατες παρεμβάσεις, ειδικά από αυτή την κυβέρνηση, για να υπάρξει περισσότερη κοινωνική δικαιοσύνη μέσα από τις κοινωνικές παροχές.
–Συνεπώς, πιστεύετε ότι η κοινωνία είναι πιο δίκαιη από το 2008;
Οπωσδήποτε το κοινωνικό κράτος είναι πολύ πιο έντονο επί αυτής της διακυβέρνησης. Πολύ πιο έντονο.
Με μέτρα κάποτε θα κτυπήσεις κόκαλο
–Θα ήθελα να μας πείτε κάτι άλλο. Αυτό που συζητά όλος ο κόσμος. Για τα μέτρα για την οικονομία. Τι πιστεύει ο Σταύρος Μαλάς; Καθυστέρησε η κυβέρνηση να πάρει μέτρα; Έκανε καλές κινήσεις;
Θα σας απαντήσω κάπως διαφορετικά. Και θα πάω πίσω στην αρχική μου τοποθέτηση ότι ασχολούμαστε με την περιφέρεια και όχι με την ουσία του όποιου προβλήματος. Η κυπριακή οικονομία είναι μία μικρή οικονομία και τη οποία αιμοδοτούν τρεις αρτηρίες. Η μία είναι οι υπηρεσίες χρηματοπιστωτικού χαρακτήρα. Ο δεύτερος τομέας είναι ο τουρισμός και ο τρίτος τομέας είναι η κατασκευαστική βιομηχανία. Η κυπριακή οικονομία έχει δεχθεί μία απότομη απώλεια εσόδων συνεπεία της κρίσης στην Ευρώπη και το κράτος έχει απολέσει ξαφνικά τεράστια έσοδα. Τα άμεσα μέτρα έχουν ένα στόχο. Να μειωθούν τα έξοδα για να είσαι αξιόχρεος. Όχι για να φέρουν ανάπτυξη. Το πρόβλημα είναι ότι αφού η κυπριακή οικονομία είναι άμεσα εξαρτώμενη με την κρίση στην Ευρώπη που επηρεάζει τα έσοδα από τον τουρισμό και την κατασκευαστική βιομηχανία τα έσοδα του κράτους συνεχώς θα μειώνονται. Και όσα μέτρα και να πάρεις κάποτε θα κτυπήσεις κόκαλο. Άρα η ουσία του προβλήματος είναι πώς διανοίγουμε ειδικά αυτές τις «οικονομικές αρτηρίες» που λέγονται τουρισμός και κατασκευαστική βιομηχανία για να αρχίσει η εξωτερική εισροή εσόδων και να ανακάμψει η κυπριακή οικονομία. Αυτή είναι η μεγάλη πρόκληση και όχι τα μέτρα αυτά καθαυτά, τα οποία πρέπει να έχουν βραχυπρόθεσμο χαρακτήρα, για να μπορείς απλώς να δανείζεσαι. Και κάτι άλλο.
–Για πείτε μας…
Η Κύπρος είναι μία μικρή χώρα και συνεπώς μικρή οικονομία σε απόλυτους αριθμούς, η οποία μπορεί να ανακάμψει σχετικά γρήγορα. Αυτό που χρειάζεται είναι να βρούμε άλλες αγορές για τον τουρισμό και την κατασκευαστική βιομηχανία άμεσα. Αυτό θα είναι η μεγάλη και άμεση πρόκληση για την επόμενη κυβέρνηση.
Τα μέτρα λιτότητας είναι ένα πράγμα, αλλά τα μέτρα αυτά δεν σε οδηγούν σε ανάπτυξη. Διότι δεν βάζεις χρήματα μέσα στη μεγάλη δεξαμενή που λέγεται κυπριακή οικονομία με μέτρα λιτότητας. Αφαιρείς. Τα μέτρα αυτά έχουν βραχυπρόθεσμο χαρακτήρα και βραχυπρόθεσμο αποτέλεσμα όσον αφορά τη λεγόμενη αξιοπιστία. Αλλά δεν έχουν μακροπρόθεσμο αναπτυξιακό χαρακτήρα.
–Συνεπώς τι πρέπει να κάνουμε;
Ναι μεν να κρατήσουμε την αξιοπιστία μας όσο πιο ψηλά γίνεται, και νομίζω ότι αυτό σε μεγάλο βαθμό γίνεται ασχέτως με το τι λέγεται, αλλά θα πρέπει να ρίξουμε δύο-τρεις κουβάδες νερό μέσα σε αυτή τη δεξαμενή που λέγεται κυπριακή οικονομία για να πάει η στάθμη της πάνω. Όπως έχω πει οι μικρές οικονομίες μπορούν να ανακάμψουν γρήγορα με μία ένεση εσόδων. Άρα ναι, να προσπαθήσουμε να μειώσουμε όσο το δυνατόν το έλλειμμα, χωρίς όμως να αναιρούμε τις κοινωνικές παροχές, και από την άλλη να επικεντρωθούμε, να κάνουμε μία σταυροφορία θα έλεγα εγώ, για να φέρουμε έσοδα. Μπορούμε να το κάνουμε και υπάρχουν συγκεκριμένες εισηγήσεις που είναι άμεσα υλοποιήσιμες, οι οποίες θα αποτελέσουν αντικείμενο συζήτησης σε κατοπινό στάδιο.
Οι ΕΔΗ, οι σταυροί του ’11 και στο Σχέδιο Ανάν
–Είστε μέλος των ΕΔΗ;
Όταν εξελέγη ο Δημήτρης Χριστόφιας ήμουν από εκείνους που υποστήριξαν στους Ενωμένους Δημοκράτες ότι οι ΕΔΗ έπαψαν πλέον να έχουν ρόλο στα πολιτικά δρώμενα της Κύπρου. Και αποστασιοποιήθηκα πλήρως…
–Και ο λόγος;
Θεωρούσα ότι οι ΕΔΗ είχαν ένα συγκεκριμένο πολιτικό ρόλο. Να στηρίξουν έναν Πρόεδρο ο οποίος θα εργαζόταν άοκνα για τη λύση του Κυπριακού. Θεωρώ ότι η εκλογή του Δημήτρη Χριστόφια έδωσε αυτή την ευκαιρία και οι ΕΔΗ επειδή είχαν αυτό το στενό, αν θέλετε, πολιτικό μήνυμα, είχαν πλέον παύσει να έχουν οποιοδήποτε ρόλο. Και δήλωσα και στους ΕΔΗ ότι η άποψή μου ήταν πως το κόμμα έπρεπε να είχε διαλυθεί. Το είχα δηλώσει αυτό και αποστασιοποιήθηκα.
–Ή να κάνει συγχώνευση με το ΑΚΕΛ;
Δεν είχαμε συζητήσει κάτι τέτοιο. Εγώ δήλωσα ότι είχε λήξει η πολιτική αποστολή των ΕΔΗ.
–Οπότε το 2011 στις βουλευτικές εκλογές ήσαστε υποψήφιος του ΑΚΕΛ…
Ήμουν υποψήφιος στο ψηφοδέλτιο του ΑΚΕΛ – Νέες Δυνάμεις.
–Τότε δεν είχατε κάνει προεκλογική εκστρατεία;
Οπωσδήποτε έκανα. Ως υποψήφιος του ΑΚΕΛ – Νέες Δυνάμεις…
–Από το κόμμα όμως, το ΑΚΕΛ εννοώ, δεν φάνηκε ότι είχατε την ανάλογη βοήθεια, γιατί οι ψήφοι σας κυμάνθηκαν σε κάπως χαμηλά ποσοστά…
Δεν θα έλεγα ότι δεν είχα τη βοήθεια του ΑΚΕΛ. Εισέπραξα μία τεράστια εκτίμηση από τον κόσμο της Αριστεράς και όχι μόνο. Το εκλογικό μας σύστημα στις βουλευτικές εκλογές δύσκολα μπορεί να δημιουργήσει ανατροπές, ειδικά σε μικρές επαρχίες. Είχα συμμετάσχει στο ψηφοδέλτιο του ΑΚΕΛ, γιατί ακριβώς ήθελα να εκφράσω αυτόν τον πολιτικό πλουραλισμό, που είχε αυτό το ψηφοδέλτιο. Και αυτό νομίζω εκτιμήθηκε πολύ περισσότερο απ’ ό,τι αποτυπώνεται στο εκλογικό αποτέλεσμα. Εξού και οι μετέπειτα εξελίξεις.
–Το 2004 ήσαστε ενεργά πολιτικά αναμεμειγμένος…
Όχι ήμουν πολίτης…
–Ήσαστε υπέρ ή εναντίον του Σχεδίου Ανάν; Δεν θέλω να θεωρηθεί παρελθοντολογία, διότι όπως και να το κάνουμε πρόκειται για ένα στίγμα στη σύγχρονη πολιτική ιστορία του τόπου…
Ήμουν ένας πολύ προβληματισμένος πολίτης το 2004. Και δεν παίζει ρόλο τι υποστήριξε ο ένας και τι άλλος το 2004. Εκείνη η περίοδος μάς υποδεικνύει δύο πράγματα: πρώτον, ότι η λύση του Κυπριακού μπορεί να επέλθει μόνο όταν οι κοινωνίες είναι έτοιμες να το αποδεχτούν και κυρίως όταν η τ/κ κοινωνία νιώσει πρωτίστως την ανάγκη να κινηθεί προς λύση του Κυπριακού. Το 2004 είδαμε μία τουρκοκυπριακή κοινότητα που ένιωθε αυτή την πίεση. Το δεύτερο είναι ότι εκείνη η περίοδος ήταν, δυστυχώς, τραυματική. Δεν θα πρέπει να κάνουμε ξανά το λάθος να τραυματίσουμε το πολιτικό σκηνικό, διότι θα αποτελέσει την ταφόπλακα σε οποιαδήποτε προσπάθεια επίλυσης του Κυπριακού.
Και κάτι τελευταίο… Σ’ εκείνη την περίοδο καταφέραμε να στιγματίσουμε και πολιτικά πρόσωπα και πολιτικούς χώρους. Πιστεύω ότι αυτό είναι εις βάρος της προσπάθειας για επίλυση του Κυπριακού και συμπαρασύρουμε μαζί μας και τους πολίτες. Οι πολιτικοί της Κύπρου, οι οποίοι πρέπει να εκφράζουν ένα όραμα, πρέπει πάντοτε να μπαίνουν μπροστά και όχι πίσω από τον λαό. Αυτό είναι σημαντικό.
