ΚΥΠΕ
Το ενδεχόμενο διεξαγωγής ποινικής διερεύνησης, για παραλείψεις που βαραίνουν συγκεκριμένα πρόσωπα ή για πολιτικές αποφάσεις, καθώς και για τη διαχρονική διαχείριση του θέματος των Αγνοουμένων συζητήθηκε τη Δευτέρα στην Κοινοβουλευτική Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
Κατά τη διάρκεια της συνεδρίας της Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων συζητήθηκαν οι δικαστικές υποθέσεις των πεσόντων Χριστοφή Βασιλείου Ππασιά και Χαράλαµπου Πάλµα, με τα μέλη της Επιτροπής να ζητούν από τους εμπλεκόμενους φορείς τακτική ενημέρωση για τους μηχανισμούς, που θα αναπτύξει η πολιτεία, μέσω της Νομικής Υπηρεσίας, για προσφορά θεραπείας στις υπόλοιπες περιπτώσεις πεσόντων, που δηλώθηκαν ως αγνοούμενοι για παραλήψεις του κράτους.
Υπενθυμίζεται ότι για την υπόθεση Ππασιά η απόφαση του ΕΔΑΔ υποχρεώνει την Κυπριακή Δημοκρατία να καταβάλει αποζημιώσεις στην οικογένεια του πεσόντος κατά την τουρκική εισβολή και να εξηγήσει γιατί δεν έδωσε πληροφόρηση στην οικογένεια ότι ο Ππασιάς είχε σκοτωθεί τον Αύγουστο του 1974 στην περιοχή Αγίου Παύλου στη Λευκωσία και ήταν θαμμένος στο στρατιωτικό κοιμητήριο Λακατάμειας.
Σχετικά με την υπόθεση του Χαράλαμπου Πάλμα υπενθυμίζεται ότι εκκρεμούσε στο δικαστήριο για 11 χρόνια, ενώ η καθυστέρηση της εκδίκασης της υπόθεσης ήταν αυτή που οδήγησε την σύζυγό του Ανδριανή Πάλµα να πάει στο κοιμητήριο Λακατάµειας και να ανοίξει μόνη της τον τάφο του.
Το Ανώτατο Δικαστήριο στην έφεση δεν απέρριψε την απόφαση του πρωτόδικου δικαστηρίου, όπως έγινε στην υπόθεση Ππασιά, αλλά αφαίρεσε όλα όσα προνοούσαν αποζημιώσεις.
Λάθη, παραλείψεις και η συγγνώμη της πολιτείας
Παρών στη συνεδρία ήταν και Επίτροπος Προεδρίας, Φώτης Φωτίου, ο οποίος μίλησε για «παραλείψεις» και «λάθη» που έγιναν εκείνη την περίοδο και προκάλεσαν πόνο και δυστυχία στην οικογένεια.
Εξέφρασε εκ νέου τη συγγνώμη της Πολιτείας, για να σημειώσει πως η κυβέρνηση Νίκου Αναστασιάδη προσπάθησε τα τελευταία χρόνια να λύσει όλες τις εκκρεμότητες που υπήρχαν.
Σε δηλώσεις του ο κ. Φωτίου είπε ότι «είναι γνωστό ότι τον Ιούλιο και τον Αύγουστο του ’74, όταν πραγματοποιήθηκαν οι μαζικές ταφές πεσόντων και δολοφονηθέντων από τον τουρκικό στρατό στα κοιμητήρια Κωνσταντίνου και Ελένης και Λακατάμιας, οι πλείστες από αυτές τις ταφές έγιναν πρόχειρα δυστυχώς και με ανορθόδοξο τρόπο, πιθανόν και λόγω του χάους και των συνθηκών, που επικρατούσαν ένεκα της τουρκικής εισβολής».
Δυστυχώς, σημείωσε, «αυτά τα λάθη, αυτές οι παραλείψεις, έχουν προκαλέσει τεράστιο πόνο σε αρκετούς συγγενείς αγνοουμένων και πεσόντων. Δυο από αυτές τις περιπτώσεις ήταν και οι υποθέσεις Ππασιά και Πάλμα, που είχαμε την ευκαιρία σήμερα στην Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων να συζητήσουμε, καθώς και τη διάσταση που βγαίνει από αυτές τις υποθέσεις».
Όπως είπε ο κ. Φωτίου «είπα πολλές φορές αυτή τη συγγνώμη, το ίδιο και ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας για λάθη και παραλείψεις, που έγιναν εκείνη την περίοδο», για να προσθέσει πως «εμείς προσπαθήσαμε τα τελευταία χρόνια να λύσουμε όλες αυτές τις εκκρεμότητες που υπήρχαν, όπως οι δύο μεγάλοι μαζικοί τάφοι στο Κοιμητήριο Κωνσταντίνου και Ελένης, η εκταφή του Noratlas, οι εκταφές των πεσόντων της ακταιωρού «Φαέθων», η εκταφή στο Νοσοκομείο Αθαλάσσας, οι εκταφές που έχουν γίνει για το ’63 – 64’ στον Παχύαμμο».
Όλα αυτά, σημείωσε, «να μην ξεχνούμε πως ήταν λάθη και παραλείψεις του παρελθόντος, τα οποία προσπαθήσαμε μέσα από τις εκταφές να δώσουμε απαντήσεις στους συγγενείς. Δυστυχώς η πολιτεία καθυστέρησε. Και αν θυμάστε καλά και με το Noratlas εκεί στον Τύμβο της Μακεδονίτισσας για 40 χρόνια καταθέταμε στεφάνια, ενώ κάτω από τον Τύμβο υπήρχαν δεκαπέντε νεκρά παλληκάρια».
Συνέχισε λέγοντας ότι «εκείνο που έχει σημασία είναι να δούμε πόσες άλλες υποθέσεις υπάρχουν», για να δηλώσει κατηγορηματικά είναι ότι «στα κοιμητήρια Κωνσταντίνου και Ελένης και Λακατάμιας δεν υπάρχουν άλλοι πεσόντες, που δεν έχουν εκταφεί και δεν έχουν δοθεί τα οστά στους συγγενείς τους».
Είπε πως «οι εκταφές σε αυτά τα δύο κοιμητήρια έχουν ολοκληρωθεί το 2000», ωστόσο, σημείωσε ότι παραμένουν ακόμα κάποιες εκκρεμότητες όπως τα ψεκασμένα οστά, που μπορεί να ανήκουν σε πέραν των 50 πεσόντων.
Εξήγησε πως τα «οστά αυτά έχουν εκταφεί το ’79 με ’81, είχαν τοποθετηθεί σε οστεοφυλάκιο στον Τύμβο της Μακεδονίτισσας και όλα αυτά τα χρόνια ποτίζονταν ραντίζονταν από χημικές ουσίες, για να συμπληρώσει ότι αυτή τη στιγμή δεν μπορούν να απομονώσουμε το γενετικό υλικό σε αυτά τα οστά.
Επιπλέον, είπε πως έχουν απευθυνθεί σε πολλά διεθνή εργαστήρια και έχουν επίσης απευθυνθεί και σε ένα εργαστήριο στην Ισπανία και αναμένουν τα αποτελέσματα.
Και άλλα λάθη
Σύμφωνα με τον κ. Φωτίου «εκείνη την περίοδο ασφαλώς έγινα και άλλα λάθη», για να σημειώσει πως «έχουν σταλεί στην Ελλάδα το 79 με ’81 οστά, που δεν ανήκαν στις οικογένειες των Ελλαδιτών».
Με τις προσπάθειες, ανέφερε, «που κάναμε έχουν επιστραφεί τα πλείστα. Ακόμα περιμένουν 7 οικογένειες και γίνεται ότι είναι δυνατόν σε συνεργασία με την κυβέρνηση της Ελλάδας για να επιστραφούν και αυτά».
Διαβεβαίωσε πως η Κυβέρνηση θα συνεχίσει και θα εντατικοποιήσει τις προσπάθειες της, ώστε να απαλύνει τον πόνο των οικογενειών και να μην υπάρξουν άλλες οικογένειες ηρώων, που να βιώσουν τα προβλήματα και τις δυσκολίες και την αναστάτωση, που βίωσαν οι οικογένειες Ππασιά και Πάλμα.
Ευρεία σύσκεψη για ποινική έρευνα
Σε ερώτηση αν τίθεται θέμα ποινικής έρευνας για τη διαχρονική διαχείριση του θέματος των αγνοημένων, ο κ. Φωτίου απάντησε: «Τόσο αυτό το θέμα, όσο και το θέμα που έχει τεθεί από την Επιτροπή, κατά πόσο στην ίδια βάση θα αποζημιωθούν και άλλες περιπτώσεις που πέρασαν αυτή τη διαδικασία του πόνου και τη δυστυχίας και έχω πει ότι μόλις παραλάβουμε από τη Νομική Υπηρεσία την έκθεση που είθισται να στέλνουν στην κυβέρνηση θα γίνει μια ευρεία σύσκεψη όλων των εμπλεκομένων και των συγγενών».
Ασφαλώς, συμπλήρωσε, «και η Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων θα ενημερώνεται και έχω υποσχεθεί στην Πρόεδρο ότι θα απαντήσω και θα επανέλθω γραπτώς για όλα όσα θα γίνουν τις επόμενες εβδομάδες γι’ αυτό το θέμα».
«Ένα κράτος που δεν επέδειξε καμιά ευαισθησία», λέει η Χαραλαμπίδου
Η Πρόεδρος της Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, Ειρήνη Χαραλαμπίδου, είπε ότι «μετά από 25 χρόνια σιωπής, μετά από 25 χρόνια που δεν ήξεραν που βρίσκονταν οι δικοί τους, που ήταν θαμμένοι, δηλωμένοι αγνοούμενοι, ενώ βρίσκονταν στις ελεύθερες περιοχές, στο κοιμητήριο Λακατάμιας έχουμε και άλλα 19 χρόνια δικαστικής διαμάχης με ένα κράτος που δεν επέδειξε καμιά ευαισθησία σε αυτές τις οικογένειες που πλήρωσαν με αίμα την προδοσία αυτού του τόπου».
«Παιδιά μεγάλωσαν ορφανά και είχαν το θράσος να τους στήσουν ως μάρτυρες και να τους εξευτελίζουν μέσα από διαδικασίες η Νομική Υπηρεσία της Κύπρου για να κυνηγήσει με ζήλο μία δικαίωση σε τι; Σε βάρος των ορφανών και των συζύγων αυτών που χάθηκαν και εκτελέστηκαν από τα τουρκικά στρατεύματα και τους έθαψαν στο κοιμητήριο της Λακατάμιας κάτω από την επιγραφή άγνωστος; Ενώ στις σωρούς τους βρίσκονταν οι βέρες τους, τα φύλλα πορείας τους και ουδείς ενδιαφέρθηκε να διερευνήσει αυτό το αυτονόητο ζήτημα για 25 ολόκληρα χρόνια;», διερωτήθηκε.
Ανέφερε πως «ορθώς καταδικάστηκε η Κύπρος από το ΕΔΑΔ», για να σημειώσει ότι «τώρα απομένει να δούμε τι θα γίνει με όλες τις άλλες οικογένειες, που βρίσκονται στην ίδια μοίρα και οι οποίες είτε δεν είχαν τη δυνατότητα, είτε δεν μπόρεσαν να μπουν σε μια διαδικαστική διαμάχη χρονοβόρα».
Εξέφρασε την άποψη ότι «δεν έπρεπε η Νομική Υπηρεσία να εφεσιβάλει καμιά από αυτές τις υποθέσεις», συμπληρώνοντας πως «έπρεπε να πει μια συγγνώμη για τις παραλείψεις του κράτους και την αδιαφορία του, για την εξακρίβωση της τύχης των αγνοουμένων, που δεν ήταν αγνοούμενοι».
«Ήταν ηρωικά πεσόντες, εκτελέστηκαν. Η Αγγελική Κυπριανίδου έσκαψε μόνη της να βρει το πτώμα του άντρα της. Με το φύλλο πορείας του πάνω του. Ως μάνα δεν θέλω να σκεφτώ τι πέρασαν αυτές οι γυναίκες. Είτε αναζητούσαν τα παιδιά τους, είτε τους συζυγούς τους. Καλώ να διαβάσουν όλοι τη δικαστική απόφαση στην υπόθεση Ππασιά, για να συνειδητοποιήσουν στην κάθε πρόταση εκείνης της απόφασης το τεράστιο δράμα που έζησαν αυτές οι οικογένειες. Εγκλωβίστηκαν μια ολόκληρη ζωή στην άγνοια για την τύχη των αγαπημένων τους προσώπων», είπε.
Κάποιοι γνώριζαν και δεν μίλησαν
Ανέφερε ακόμα πως «κάποιοι γνώριζαν και δεν μίλησαν», συμπληρώνοντας πως «το τραγικό είναι ότι ο κατάλογος των αγνοουμένων μέχρι το 2000 ήταν απόρρητος».
«Αν είναι δυνατόν. Οι αγνοούμενοι σε όλο τον κόσμο αναρτώνται τα ονόματα, ζητούνται πληροφορίες. Στην Κύπρο ήταν ο κατάλογος με τους αγνοούμενους απόρρητος», ανέφερε.
Η κ. Χαραλαμπίδου είπε πως η Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων αποφάσισε πως πέραν του ότι θα αναμένει ενημέρωση για τους μηχανισμούς, που θα αναπτύξει αυτή η πολιτεία μέσω της Νομικής Υπηρεσίας, για προσφορά θεραπείας στις υπόλοιπες περιπτώσεις πεσόντων, που δηλώθηκαν ως αγνοούμενοι για παραλήψεις του κράτους, θα ζητήσει ενημέρωση ανά τριμηνία για αποφάσεις που εκδικάζονται εναντίον της Κυπριακής Δημοκρατίας για παραβάσεις από το ΕΔΑΔ.
Όπως είπε τα μέλη της Επιτροπής θα ζητούν ενημέρωση για το σχέδιο δράσης, ώστε να βεβαιώνονται ότι θα συμβάλλουν θετικά να αναπτύσσονται και νομοθετικά οι μηχανισμοί που απαιτούνται, για να προλαβαίνουν τα θέματα για τα οποία καταδικάστηκε η ΚΔ.
Επίσης, η κ. Χαραλαμπίδου δεν θα ήταν αντίθετη σε μια ποινική διερεύνηση για παραλείψεις που βαραίνουν συγκεκριμένα πρόσωπα ή για πολιτικές αποφάσεις.
«Έγιναν πολλά εγκλήματα στην Κύπρο, τα οποία ούτε τιμωρήθηκαν, ούτε δικάστηκε κανένας. Αυτό είναι το μεγαλύτερο όλων. Γι’ αυτό δεν θα ήμουν αντίθετη σε μια ποινική διερεύνηση για παραλείψεις που βαραίνουν συγκεκριμένα πρόσωπα ή για πολιτικές αποφάσεις. Και οι πολιτικές αποφάσεις υπάρχουν ως αναφορά και στην απόφαση του ΕΔΑΔ», είπε.
Καταληκτικά ανέφερε ότι «για πολιτικές σκοπιμότητες δεν θυματοποιούμε πρόσωπα, ανθρώπους, παιδιά, γυναίκες, άλλωστε αυτοί υπηρετήσαν την πατρίδα τους και έδωσαν το αίμα και την ψυχή τους, ενώ κάποιοι άλλοι την πρόδιδαν».
Τους άφηναν εσκεμμένα στον κατάλογο των αγνοουμένων, λέει η Ατταλίδου
Η Βουλευτής του Κινήματος Οικολόγων - Συνεργασία Πολιτών, Αλεξάνδρα Ατταλίδου, είπε ότι ως κράτος, ως υπηρεσίες και ως αξιωματούχοι είχαμε δείξει μια αναλγησία απέναντι στον πόνο αυτών των ανθρώπων και στο δικαίωμα τους να γνωρίζουν πραγματικά τι έγιναν οι άνθρωποί τους.
Έκανε λόγο για «εργαλειοποίηση» του θέματος των αγνοουμένων, γι’ αυτό όπως συμπλήρωσε «κρατούσαμε μυστικό τον κατάλογο και δεν δίναμε πληροφορίες στους συγγενείς των αγνοουμένων».
«Ήρθε ώρα οι συγγενείς των αγνοουμένων να ενημερωθούν ένας προς έναν για τις πληροφορίες που κατέχει το κράτος. Ήρθε η ώρα να γίνει μια πραγματική έρευνα. Υπάρχουν πολλά στοιχεία. Πρέπει τα στοιχεία αυτά να κατατεθούν, πρέπει να γίνουν εξετάσεις και ενδεχομένως να πρέπει να ξεκινήσει μια ποινική έρευνα γι΄ αυτούς που έδιναν οδηγίες να μην ενημερώνονται οι συγγενείς των ανθρώπων που έπεσαν για την ελευθέρια αυτού του τόπου και τους άφηναν εσκεμμένα στον κατάλογο των αγνοουμένων», είπε.
