Του Γιώργου Κακούρη
Ένα άτομο μεταξύ πολιτικής και τεχνοκρατικής προσωπικότητας επέλεξε ως απεσταλμένο της για το Κυπριακό η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, δίνοντας τέλος σε μήνες εικασιών για το κατά πόσο κάτι τέτοιο θα μπορούσε να γίνει πριν από μια επανέναρξη επίσημων διαπραγματεύσεων.
Ο διορισμός δεν αποτελεί διορισμό ειδικού απεσταλμένου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, κάτι που αποτελεί πολιτική απόφαση που πρέπει να εγκριθεί από τα κράτη μέλη σε συντονισμό με την Κομισιόν, και που συνήθως αφορά την εκπροσώπηση και την άσκηση της πολιτικής της ΕΕ σε συγκεκριμένες περιοχές και συγκρούσεις ανά το παγκόσμιο.
Αν και προεκλογικά ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης επιζητούσε τον διορισμό απεσταλμένου από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, και στη συνέχεια έκανε λόγο σε non-paper για «καλά γνωστής και σεβαστής, υψηλού επιπέδου πολιτικής προσωπικότητας» της οποίας ο διορισμός μπορεί να γίνει «πιθανώς μέσω μιας εντολής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή» (όπως έγραφε η «Κ» τον Απρίλιο του 2023), ο διορισμός Χαν ήταν τελικά το πιο εφικτό σενάριο το οποίο από την αρχή θεωρούσαν πιο πιθανό πηγές στις Βρυξέλλες.
Ως πρώην Επίτροπος, ο κ. Χαν έχει εμπειρία τόσο σε θέματα περιφερειακής πολιτικής (όπου εντάσσονταν παλαιότερα και εντάσσονται ξανά σήμερα τα μέτρα στήριξης των προσπαθειών επανένωσης επί του εδάφους και ο Κανονισμός της Πράσινης Γραμμής), όσο και σε θέματα σχέσεων της ΕΕ με τις γειτονικές χώρες και ενταξιακών διαπραγματεύσεων (δηλαδή και των σχέσεων ΕΕ - Τουρκίας και πως επηρεάζονται από το Κυπριακό).
Από την πρώτη ημέρα της ανάληψης των καθηκόντων της η κυβέρνηση είχε θέσει ως στόχο την ενισχυμένη παρουσία της ΕΕ στο Κυπριακό μέσω ενός ειδικού απεσταλμένου, ωστόσο θεωρείτο δύσκολο να υπάρξει κάτι πέρα από μια τεχνοκρατική παρουσία σε περίπτωση επανέναρξης των συνομιλιών και παρουσία Επιτρόπου σε πιθανές συνόδους (όπως έγινε και στις διαπραγματεύσεις της περιόδου 2014 - 2017).
Τον Οκτώβριο του 2024, μετά τις ευρωεκλογές αλλά πριν την έναρξη της νέας θητείας Φον ντερ Λάιεν (που αναμενόταν τον Νοέμβριο και τελικά κατέστη δυνατή τον Δεκέμβριο), ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης έσπευδε να προαναγγείλει ανακοινώσεις για τον ρόλο της ΕΕ, οι οποίες ωστόσο εκ του αποτελέσματος καθυστερούσαν λόγω της καθυστέρησης της ανάληψης καθηκόντων από το νέο Κολέγιο των Επιτρόπων. Αυτό το οποίο φέρεται να είχε αναφέρει τότε η κ. Φον ντερ Λάιεν στον ΠτΔ ήταν πως ήθελε να ξεκαθαρίσει το τοπίο στις Βρυξέλλες προτού μπορέσει να προχωρήσει.
Από τότε μέχρι σήμερα μεσολάβησε η μετακίνηση τον Δεκέμβριο της μονάδας που εμπλέκεται με τη στήριξη επίλυσης του Κυπριακού (στήριξη στην τ/κ κοινότητα και Κανονισμός Πράσινης Γραμμής) στη Γενική Διεύθυνση Περιφερειακής και Αστικής Πολιτικής, από τη Γενική Διεύθυνση για τις Μεταρρυθμίσεις. Κάτι που έγινε μετά τη διάλυση της δεύτερης και τη μεταφορά των μονάδων που ασχολούνται με το Ταμείο Ανάκαμψης υπό την εποπτεία της ίδιας της Προέδρου Φον ντερ Λάιεν και της γενικής διεύθυνσης της Κομισιόν. Έκτοτε φυσικά μεσολάβησε και η άτυπη πενταμερής για το Κυπριακό στη Γενεύη, στην οποία η Κομισιόν μπόρεσε να έχει μόνο τεχνοκρατική παρουσία, στην οποία όμως ωστόσο στάληκε και το πολιτικό μήνυμα της επιστολής Κόστα - Φον ντερ Λάιεν για το Κυπριακό.
Από εκεί και πέρα η αποστολή του κ. Χαν, όπως καταγράφεται στην ανακοίνωση της Κομισιόν, αφορά τη συνεισφορά στη διαδικασία σε «στενή συνεργασία» με την πρόσφατα επαναδιορισθείσα προσωπική απεσταλμένη του ΓΓ του ΟΗΕ, Μαρία Άνχελα Ολγκίν Κουέγιαρ, χωρίς να διευκρινίζεται η φύση του συντονισμού. Από εκεί και πέρα πάντως σημειώνεται πάντως πως ο κ. Χαν «θα συνεργαστεί με όλους τους σχετικούς φορείς και συνομιλητές» (χωρίς να διευκρινίζεται αν οι επαφές αυτές θα είναι διεθνείς ή ενδοκυπριακές) «για να προετοιμάσει το έδαφος για την επανέναρξη των διαπραγματεύσεων για μια συνολική και βιώσιμη λύση, μεταξύ άλλων μέσω της οικοδόμησης εμπιστοσύνης» (κάτι που ήθελε η κυβέρνηση ώστε η εμπλοκή της ΕΕ να έχει πρόσωπο και πριν την επανέναρξη συνομιλιών).
Ο κ. Χαν διετέλεσε Επίτροπος για την Περιφερειακή Πολιτική (2010 - 2014) στην δεύτερη Επιτροπή Μπαρόζο, και επικεφαλής της πολιτικής της Κομισιόν για την πολιτική γειτονίας και τη διεύρυνση επί Επιτροπής Γιούνκερ (2014 - 2019).
Στην πρώτη θητεία της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν (2019 - 2024) οι αρμοδιότητες του βρίσκονταν στα θέματα προϋπολογισμού και διοίκησης.
Πριν αναλάβει καθήκοντα στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή ο κ. Χαν βρισκόταν στην αυστριακή πολιτική, τα περισσότερα χρόνια στην τοπική κυβέρνηση της Βιένης προτού διετελέσει Υπουργός Επιστήμης και Έρευνας για τρία χρόνια (2007 - 2010).
