Kathimerini.gr
ΤΗΣ ΜΑΡΙΑΛΕΝΑΣ ΣΠΥΡΟΠΟΥΛΟΥ
DIANE KEATON
Brother & Sister - A memoir
εκδ. Alfred A. Knopf, σελ. 160
Η σημασία του να είσαι αδελφός/αδελφή έχει απασχολήσει επισταμένως την ψυχαναλυτική θεωρία, πολύ πιο αργά και με άλλα εργαλεία φυσικά, μετά την αρχαία ελληνική γραμματεία, που έχει αναδείξει τα ανθρώπινα δράματα πριν από όλους. Η Αντιγόνη, η Ηλέκτρα, ο Ορέστης ως τραγικοί ήρωες παθών που ανέβλυζαν από την οικογένειά τους, υπήρξαν πολύ πριν από τη φροϋδική θεωρία. Τι σημαίνει να είσαι αδελφός; Να είσαι αδελφός μιας διάσημης αδελφής, που τη γνωρίζει το παγκόσμιο κοινό; Τι σημαίνει να μην είσαι αντάξιος αδελφός μιας τέτοιας αδελφής; Να είσαι αυτός για τον οποίο το «φως» της επικαιρότητας θα καταβρόχθιζε, θαμπώνοντας τη λάμψη του αμερικανικού ονείρου μέσα στο οποίο είχε ζήσει μιαν ολόκληρη εποχή, γενιές όχι μόνον αστέρων αλλά και κανονικών ανθρώπων σε όλο τον πλανήτη. Τι σημαίνει να είσαι «μη κανονικός»; Και πώς θα απαντηθούν ποικίλα ερωτήματα που αφορούν ζωές ολόκληρες που έζησαν και συνεχίζουν να ζουν, άλλοι στον «αφρό» και άλλοι στον πάτο της θάλασσας.
Η Νταϊάν Κίτον με τον αδελφό της Ράντι σε ευτυχισμένες στιγμές των παιδικών χρόνων. Φωτογραφία από το βιβλίο.
Το βιβλίο «Brother & Sister» (αδελφός και αδελφή) είναι το προσωπικό αυτοβιογραφικό αφήγημα της σπουδαίας ηθοποιού, συντρόφου του Γούντι Αλεν, του Ουόρεν Μπίτι και άλλων, Νταϊάν Κίτον. Η ίδια δεν θέλησε να παντρευτεί ποτέ και έχει υιοθετήσει δύο παιδιά. Το βιβλίο της κυκλοφόρησε στην Αμερική πριν από δύο μήνες. Η «Κ» πρώτη διάβασε το συγκινητικό και απελευθερωτικό εσωτερικό της ταξίδι και σκιαγραφεί την επιθυμία της να καταλάβει «ποιος είναι τελικά ο αδελφός της»;
Αμερικανικό όνειρο
Η οικογένεια Χολ (αυτό είναι το πραγματικό επίθετο της Νταϊάν Κίτον. Κίτον είναι το πατρικό της μαμάς της, το οποίο και υιοθέτησε) είναι η τυπική μεσοαστική αμερικανική οικογένεια. Ξεκίνησε τη σύνθεσή της στα μέσα του ’40, με την Νταϊάν να είναι η πρωτότοκη κόρη του Ιρλανδοαμερικανού Τζακ και της Ντόροθι. Ο πατέρας ήταν μηχανικός στον τομέα των δημοσίων έργων και πολύ γρήγορα εισχώρησε στον τομέα των δημοσίων σχέσεων μεγάλης εταιρείας, με μεγάλη επιτυχία και πολύ καλές απολαβές. Η αλλαγή των σπιτιών και η βελτίωση των περιοχών όπου έζησε η μικρή Νταϊάν τής έδωσαν τα εφόδια για τη δική της αίσθηση ελευθερίας και κατόπιν χειραφέτησης. Γεννημένη εκείνη το 1946, υποδέχθηκε τον μικρό Ράντι δύο χρόνια αργότερα στη ζωή και μετά, σε διάστημα πέντε χρόνων, άλλα δύο κορίτσια, τη Ρόμπιν και την Ντόρι.
Η μητέρα τους περιγράφεται ως ευαίσθητη, ρομαντική μητέρα, η οποία καταγράφει τις σκέψεις της στο χαρτί, κρατάει τακτικά ημερολόγια και επιδίδεται ερασιτεχνικά στη φωτογραφία, με μια Κόντακ στο χέρι. Σε αντίθεση με τη γιαγιά της, η οποία είναι σκληρή και άτεγκτη, έζησε μέχρι τα 94 της έτη, η μητέρα της που πέθανε λίγο πριν από τα 90, το 2008, περιγράφεται ως πιο εσωτερικός άνθρωπος και πιο εύθραυστη.
Το εξώφυλλο του βιβλίου «Brother & Sister» (αδελφός και αδελφή).
Αυτή η ευθραυστότητα την έκανε μάλλον να ανησυχεί πάντα για τον μικρό Ράντι, από την ώρα που γεννήθηκε. Ποτέ δεν μίλησε ανοιχτά γι’ αυτό το θέμα. Και έρχεται η Νταϊάν να αναλάβει τούτο το έργο, παίρνοντας ασυνείδητα τη σκυτάλη από τη μητέρα της. Η ζωή των Χολ φαίνεται να διαπνέεται από συνεχή άνοδο και αισιοδοξία, εάν δεν υπήρχε η σκιά του Ράντι. Ολα φαίνονται απ’ έξω ειδυλλιακά: όμορφοι, νέοι γονείς, μορφωμένοι, όμορφα καλοφτιαγμένα, ταλαντούχα παιδιά.
Η Νταϊάν Κίτον μετά τον θάνατο της μητέρας της, το 2008, λέει για τον εαυτό της ότι έγινε αυτή που κρατάει τα ντοκιμαντέρ της οικογένειας. Παρέλαβε έναν τεράστιο αριθμό βιβλίων, σημειωματάρια, βιβλία με κολάζ, τετράδια με ποιήματα, άλμπουμ γεμάτα με φωτογραφίες, και άλλα πολλά όχι μόνον της μητέρας της αλλά και του αδελφού της. Μελετώντας τα, συνδέθηκε με αυτό που ένιωθε σε όλη της τη ζωή, ότι υπήρχε κάποιου είδους μυστήριο που ήθελε να εξιχνιάσει. Ποιος ήταν ο Ράντι; Αν δεν ήξερε κανείς τον αδελφό της, πόσο σίγουρη ήταν ότι γνώριζε τον εαυτό της.
Η ηθοποιός Νταϊάν Κίτον σκιαγραφεί αριστοτεχνικά τον παράξενο και αινιγματικό τύπο που ήταν ο μικρός της αδελφός σε ολόκληρη τη ζωή του.
Πολύ συχνά οι άνθρωποι μετά τα μέσα της ζωής τους ξαναγυρνούν σε μια μελέτη της οικογένειάς τους για να αναζητήσουν τον εαυτό τους, κάτι που η νεότητα δεν ευνοεί. Οταν ήταν νέα ήταν πολύ απασχολημένη με την καριέρα και τη ζωή της, αντιμετώπιζε τα δικά της προβλήματα, και ο Ράντι ήταν πάντα τόσο παράξενος, που προτιμούσε να μην το ανοίξει αυτό το κεφάλαιο.
Αλλωστε, όπως και η ίδια αποκαλύπτει μέσα από το βιβλίο, δεν ήταν ποτέ αμιγώς συμφιλιωμένη με τη διασημότητα, ήταν ένα κοστούμι που δεν της ταίριαζε. Και οι πρώτες ταινίες του Γούντι Αλεν μάλλον έχουν επηρεαστεί από τη ζωή της, άλλωστε ο «Νευρικός εραστής» έχει τον αμερικανικό τίτλο «Annie Hall» με την Νταϊάν Κίτον στην πιο όμορφη φάση της. Και η ίδια πέρασε πολλά ψυχολογικά σκαμπανεβάσματα, χωρίς όμως ποτέ να φύγει εκτός «κανονικότητας».
Ο Ράντι ήταν πάντα ένα ήσυχο αγόρι. Ενα αγόρι που, από όταν γεννήθηκε, φοβόταν τους θορύβους, φοβόταν το σκοτάδι, φοβόταν τα αεροπλάνα. Ηθελε να ζει μόνος, αθόρυβα. Αυτή η σιωπή του ήταν που μεγέθυνε το μυστήριο γύρω από αυτόν. Δεν ήταν κακός, δεν ήταν επιθετικός, δεν δημιουργούσε προβλήματα. Ηθελε απλώς να μην υπάρχει. Είναι εξαιρετικά συγκινητικό πώς σκιαγραφείται το προφίλ ενός ρομαντικού, μελαγχολικού καλλιτέχνη, ο οποίος όμως πέρα από τις δύο ποιητικές συλλογές που εξέδωσε και τα άπειρα τετράδια με κολάζ και την αγάπη του για τη φωτογραφία, δεν μπόρεσε να ζήσει κανονικά τη ζωή του.
Διατρέχοντας στιγμή στιγμή τις αναμνήσεις της οικογένειας, η διάσημη Κίτον απεκδύεται τη λάμψη της διασημότητας και γίνεται σε πρώτο πρόσωπο η πονεμένη, αμήχανη, σε απορία, αλλά και γοητευμένη Νταν, όπως τη φώναζε ο Ράντι. Αντέχει να φέρει στο φως μερικές από τις σκέψεις του Ράντι, μέσα από επιστολές και ποιήματα που έγραψε. Δεν έβλαψε ποτέ κανέναν. Δεν μπόρεσε ποτέ να ζήσει με έναν άνθρωπο στο πλάι του. Παντρεύτηκε νωρίς και χώρισε νωρίς, γιατί η γυναίκα του τον κατηγόρησε για τεράστια απόσυρση.
Οι εμμονές
Παραδόθηκε στο ποτό και στις εμμονές του, στους δαιδάλους των σκέψεων για γυναίκες που θαύμαζε, που ερωτευόταν μέσα από τα περιοδικά, αλλά ποτέ του δεν είχε. Διεγειρόταν με μοντέλα και πάντα τα βράδια ήθελε να τις κάνει δικές του, κρατώντας τις σφιχτά από τον λαιμό, μπήγοντας ένα αιχμηρό μαχαίρι. Ονειρευόταν πανέμορφες γυναίκες νεκρές από τα χέρια του. Ποτέ δεν έβλαψε καμία.
Σε όλη του τη ζωή, ωστόσο, φιλοτεχνούσε με μανία κολάζ για προσωπική του ευχαρίστηση.
Αντ’ αυτού, ο Ράντι, ο οποίος ζει ακόμη και βρίσκεται σε δεινή θέση από απόψεως υγείας, κατάκοιτος από το αλκοόλ και με μια σειρά από άλλα προβλήματα υγείας, έκανε πάντα κολάζ. Κόβοντας τα μάτια, τα πόδια, τους μηρούς των γυναικών που του άρεσαν και κολλώντας τα πάνω σε χρωματιστές σελίδες, έχοντας για μια φορά τον πλήρη έλεγχο της επιθυμίας του, τον πλήρη έλεγχο της ζωής που έζησε στη σιωπή.
Ο Ράντι μπορεί να ήταν αίνιγμα για τη ζωή της Νταϊάν, παρ’ όλα αυτά μας δίνει την ευκαιρία να συναντήσουμε έναν ήρωα που δεν διαφέρει σε ευαισθησία και ταλέντο από εκείνη, αν κι εκείνη έζησε στη φωτεινή πλευρά του ήλιου και εκείνος στη σκοτεινή πλευρά της σελήνης.
