«Χριστόφορος Σάββα: Απλά – Περίπλοκα – Αόρατα: Ένα άγνωστο αρχείο»

Πραγματοποιήθηκαν την περασμένη Πέμπτη 20 Νοεμβρίου, τα εγκαίνια τη νέας προσωρινής έκθεσης της Λεβεντείου Πινακοθήκης «Χριστόφορος Σάββα: Απλά – Περίπλοκα – Αόρατα: Ένα άγνωστο αρχείο». Η επιμέλεια της έκθεσης είναι των Ελένης Σ. Νικήτα †, Κατερίνας Στεφανίδου και Δέσποινας Χριστοφίδου, με βοηθό επιμελήτρια τη Στυλιάνα Ιωαννίδου. Την έκθεση εγκαινίασε ο δρ Γιάννης Τουμαζής, διευθυντής του Πολιτιστικού Ιδρύματος Τραπέζης Κύπρου και πρώην υφυπουργός Πολιτισμού, ο οποίος ανέφερε στην ομιλία του ότι η έκθεση αποτελεί μια συνομιλία ανάμεσα στον θεατή, ανάμεσα στην ιστορία και την ερμηνεία, ανάμεσα σε ό,τι βλέπουμε και σε ό,τι αισθανόμαστε και διαισθανόμαστε. Σε αυτή τη συνομιλία ο Χριστόφορος Σάββα έχει την πρώτη και την τελευταία λέξη. Όπως και η Ελένη Νικήτα έχει τη σταθερή, διακριτική παρουσία που επιτρέπει στη φωνή του να ακούγεται καθαρά.

Η έκθεση φωτίζει για πρώτη φορά ένα πολύτιμο και άγνωστο έως σήμερα αρχείο του Χριστόφορου Σάββα (1924- 1968), του καλλιτέχνη που άνοιξε νέους δρόμους στη σύγχρονη κυπριακή τέχνη και συνέδεσε την καλλιτεχνική δημιουργία του τόπου με τα μεγάλα ρεύματα του διεθνούς εικαστικού γίγνεσθαι. Το αρχείο που περιέχει έργα, σκίτσα, φωτογραφίες και προσωπικά σημειώματα, ρίχνει φως στη δημιουργική πορεία του καλλιτέχνη και αποκαλύπτει άγνωστες πτυχές του έργου του.

Η μοναδική αυτή ανακάλυψη του αρχείου, υπήρξε αποτέλεσμα συγκυριών, δεσμών φιλίας και πράξεων συμφιλίωσης. Στα τέλη του 2020 η Ελένη Σ. Νικήτα, η πρώτη επιμελήτρια της Κυπριακής Συλλογής της Πινακοθήκης, συναντήθηκε με τον συλλέκτη Χαράλαμπο Σεργίου για να δει έναν χαρτοφύλακα έργων που του είχε δωρίσει ένας Τουρκοκύπριος φίλος του. Το δώρο αυτό –μια πράξη επιστροφής και συμφιλίωσης– αποδείχθηκε πως ήταν τμήμα ενός πολύ μεγαλύτερου αρχείου που περιλάμβανε εκατοντάδες έργα και αντικείμενα του Σάββα, χρονολογημένα από το 1946 έως το 1968.

Το αρχείο προέρχεται από τη φιλία και τη συνεργασία του Σάββα με τον πατέρα του Τουρκοκύπριου δωρητή, γνωστό συλλέκτη και πελάτη του καλλιτέχνη. Η ιστορία τους αποκαλύπτει ένα συγκινητικό κεφάλαιο της νεότερης ιστορίας της Κύπρου, εκεί όπου η τέχνη υπερβαίνει διαχωριστικές γραμμές και λειτουργεί ως γέφυρα επικοινωνίας.

Η συστηματική μελέτη και ταξινόμηση του αρχείου ξεκίνησε το 2021 από τη Λεβέντειο Πινακοθήκη υπό την άρτια επιστημονική καθοδήγηση της Ελένης Σ. Νικήτα. Δυστυχώς, δεν πρόλαβε να δει την ολοκλήρωση της έκδοσης και της έκθεσης, καθώς έφυγε από τη ζωή το 2024, αφήνοντας ένα δυσαναπλήρωτο κενό. Η έκθεση αυτή αφιερώνεται στη μνήμη της και αποτελεί φόρο τιμής στο πλούσιο επιστημονικό της έργο, αλλά και στη μοναδική της συμβολή ως προς την κατανόηση και την ανάδειξη της σύγχρονης κυπριακής τέχνης.

Η έκθεση θα διαρκέσει μέχρι τις 28 Ιουνίου 2026 και τον Ιανουάριο 2026 θα ενταχθεί στις πολιτιστικές δράσεις που θα στηρίξουν την Κυπριακή Προεδρεία του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Την έκθεση πλαισιώνουν παράλληλες εκδηλώσεις και προγράμματα. Μέχρι το τέλος του 2025 πρόκειται να πραγματοποιηθούν τα εξής:

- «Κάθε Φύλλο, μια Ιστορία» – Δημιουργικές Περιπλανήσεις με Εφημερίδες.

- Δημιουργικό Εργαστήρι για παιδιά εμπνευσμένο από την περιοδική έκθεση «Χριστόφορος Σάββα: Απλά – Περίπλοκα – Αόρατα: Ένα Άγνωστο Αρχείο».

Με τις Μαρίνα Κατσαρή και Ρεβέκκα Κατσαρή. Με αφετηρία τη σειρά έργων του Χριστόφορου Σάββα, που χρησιμοποίησε φύλλα εφημερίδων ως βασικό εκφραστικό του μέσο, οι Ρεβέκκα και Μαρίνα Κατσαρή καλούν τα παιδιά σε ένα πρωτότυπο ταξίδι μάθησης και δημιουργίας. Το εργαστήριο αποτελεί γέφυρα ανάμεσα στην εκπαίδευση και την τέχνη, δείχνοντας πώς τα πιο απλά υλικά μπορούν να ξαναγεννηθούν ως φορείς γνώσης, έκφρασης και δημιουργικότητας.

Ημερομηνία: Σάββατο, 29.11.2025 Ώρες: Ομάδα Α, 10:15 – 11:15 (ελληνικά) / Ομάδα Β, 11:45 – 12:45 (αγγλικά) Ηλικίες: 5-7 Κόστος: €10

Πληροφορίες

∆ιάρκεια έκθεσης: 21 Νοεμβρίου 2025 – 28 Ιουνίου 2026. Αίθουσα Προσωρινών Εκθέσεων, Λεβέντειος Πινακοθήκη. Με τη στήριξη του Συνδέσμου Φίλων Λεβέντειου ∆ημοτικού Μουσείου Λευκωσίας & Λεβεντείου Πινακοθήκης και του ∆ήμου Λευκωσίας.