Εάν ένας θρόμβος αίματος σφηνωθεί σε μια αρτηρία ή φλέβα, μπορεί να διακόψει τη ροή του αίματος προς την καρδιά, τον εγκέφαλο ή τους πνεύμονες. Οι δυνητικές επιπτώσεις μπορεί να είναι καταστροφικές – καρδιακή προσβολή, εγκεφαλικό ή πνευμονική εμβολή. «Αυτός είναι ο λόγος που τα φάρμακα τα οποία προλαμβάνουν τη θρόμβωση παίζουν τόσο μεγάλο ρόλο στη φροντίδα των ατόμων με καρδιαγγειακή νόσο», λέει ο καρδιολόγος δρ Gregory Piazza, αναπληρωτής καθηγητής Ιατρικής στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ.
Αν και συχνά αναφέρονται ως αιμολυτικά, τα αντιθρομβωτικά φάρμακα (βλ. «Κοινά αντιθρομβωτικά φάρμακα») στην πραγματικότητα δεν κάνουν το αίμα λιγότερο παχύρρευστο. Όμως επειδή παρεμβαίνουν στη φυσιολογική διεργασία δημιουργίας θρόμβων από τον οργανισμό, έχουν ως πιθανή συνέπεια ακόμη και ασήμαντοι τραυματισμοί (όπως εκδορές και μώλωπες) να αιμορραγούν ευκολότερα. Η εσωτερική αιμορραγία στον γαστρεντερικό σωλήνα ή στον εγκέφαλο είναι λιγότερο συνηθισμένη, αλλά πιο ανησυχητική. Το μυστικό είναι να βρει κανείς την κατάλληλη ισορροπία ανάμεσα στην ωφέλιμη και τη βλαβερή θρόμβωση. Νέες λύσεις είναι υπό εξέλιξη.
Εξουδετέρωση θρόμβων: υπέρ και κατά
Τα αντιθρομβωτικά φάρμακα δρουν σε ένα από τα δύο κύρια συστατικά που εμπλέκονται στον σχηματισμό των θρόμβων: το ινώδες και τα αιμοπετάλια (βλ. «Ανατομία ενός θρόμβου»).
1 Αντιπηκτικά. Τα φάρμακα αυτά αναστέλλουν τη δημιουργία ινώδους, θεραπεύουν τους θρόμβους στα κάτω άκρα (εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση) και στους πνεύμονες (πνευμονική εμβολή). Επίσης συνταγογραφούνται σε άτομα με κολπική μαρμαρυγή, έναν ταχύ, ακανόνιστο καρδιακό ρυθμό, εξαιτίας του οποίου το αίμα λιμνάζει στις ανώτερες κοιλότητες της καρδιάς, αυξάνοντας τον κίνδυνο θρόμβων.
2 Αντιαιμοπεταλιακά. Τα φάρμακα αυτά χρησιμοποιούνται για την πρόληψη καρδιακής προσβολής και εγκεφαλικού επεισοδίου και για την αντιμετώπιση ασθενών που υποβάλλονται σε τοποθέτηση ενδοπρόθεσης (stent), τα μικροσκοπικά μεταλλικά πλέγματα που τοποθετούνται σε φραγμένα αιμοφόρα αγγεία.
Τα αντιθρομβωτικά φάρμακα δεν προκαλούν τα ίδια αιμορραγία. Αντίθετα, η αιμορραγία είναι αποτέλεσμα ρήξης στο τοίχωμα ενός αγγείου, το οποίο μπορεί να προκαλέσει, αρχικά, μόνο μικροαιμορραγίες. Όμως, μπορεί να συνεχίσει αμείωτη και να γίνει πιο σοβαρή με τον χρόνο. Όποιος λαμβάνει αυτά τα φάρμακα θα πρέπει να δίνει προσοχή ακόμη και σε ασήμαντες αιμορραγίες, λέει ο δρ Piazza.
Ασήμαντη έναντι μείζονος αιμορραγίας
Ποια είναι τα προειδοποιητικά σημεία; Μερικά άτομα παρατηρούν αιμορραγία στα ούλα μετά το βούρτσισμα των δοντιών ή τη χρήση οδοντικού νήματος ή εμφανίζουν ρινορραγίες που χρειάζονται περισσότερο χρόνο για να σταματήσουν από ό,τι συνήθως. Οι συχνοί ή μεγάλοι μώλωπες (ιδίως στον κορμό) αποτελούν μια άλλη δυνητικά ανησυχητική ένδειξη. Μην παραλείψετε να αναφέρετε τα παραπάνω συμπτώματα στον γιατρό σας.
Επισκεφθείτε έναν γιατρό εάν παρουσιάζετε πιο σοβαρά συμπτώματα. Αυτά περιλαμβάνουν:
- Σκουρόχρωμα, ροζ ή κόκκινα ούρα (πιθανή αιμορραγία στο ουροποιητικό).
- Έντονα μαύρα ή κόκκινα κόπρανα (πιθανή αιμορραγία στο γαστρεντερικό).
- Έναν αιφνίδιο, πολύ δυνατό πονοκέφαλο (πιθανή αιμορραγία στον εγκέφαλο).
Θα πρέπει επίσης να λάβετε ιατρική φροντίδα εάν πέσετε ή υποστείτε δυνατό χτύπημα, ακόμη κι αν δεν υπάρχει ορατό αίμα, λέει ο δρ Piazza. Τέλος, πρέπει να γνωρίζετε ότι τα μη συνταγογραφούμενα αναλγητικά, όπως η ιβουπροφαίνη και η ναπροξένη, είναι δυνατό να αλληλεπιδράσουν με τα αντιθρομβωτικά φάρμακα. Συμβουλευτείτε τον γιατρό σας εάν λαμβάνετε συχνά τέτοια φάρμακα.
Νέες στρατηγικές
Είναι υπό εξέλιξη προσπάθειες για τη μεγιστοποίηση της πρόληψης των θρόμβων και την πρόληψη και την ελαχιστοποίηση του κινδύνου αιμορραγίας. «Υπάρχει αυξανόμενο ενδιαφέρον για τον συνδυασμό χαμηλής δόσης αντιπηκτικών και αντιαιμοπεταλιακών φαρμάκων μαζί», λέει ο δρ Piazza. Σε κάποιες περιπτώσεις, αυτή η υβριδική προσέγγιση φαίνεται να προλαμβάνει καλύτερα τα προβλήματα που συνδέονται με θρόμβους συγκριτικά με μια υψηλότερη δόση ενός μόνο φαρμάκου.
Τα άμεσα δρώντα από στόματος αντιπηκτικά φάρμακα (DOAC) λειτουργούν με έναν μηχανισμό που προλαμβάνει τη δράση κεντρικών ενζύμων στη διαδικασία σχηματισμού θρόμβων. Παραδείγματος χάριν, η απιξαβάνη και η ριβαροξαβάνη αναστέλλουν μια πρωτεΐνη που ονομάζεται παράγοντας Xa. Αρκετά νέα αντιπηκτικά που στοχεύουν έναν διαφορετικό παράγοντα, τον XI, έχουν δοκιμαστεί σε πολλά διαφορετικά σενάρια, μεταξύ των οποίων η κολπική μαρμαρυγή. Μέχρι στιγμής, ορισμένα φαίνονται ελπιδοφόρα όσον αφορά την πρόληψη σχηματισμού θρόμβων με χαμηλότερο κίνδυνο αιμορραγίας, λέει ο δρ Dr. Piazza.
Κοινά αντιθρομβωτικά φάρμακα
Αντιπηκτικά. Αυτά περιλαμβάνουν τη βαρφαρίνη και τα παρακάτω άμεσα δρώντα από στόματος αντιπηκτικά φάρμακα (DOAC):
- απιξαμπάνη
- δαμπιγατράνη
- εδοξαμπάνη
- ριβαροξαμπάνη
- Αντιαιμοπεταλιακά
- ασπιρίνη
- κλοπιδογρέλη
- πρασουγρέλη
- τικαγρελόρη
Ανατομία ενός θρόμβου
Οι θρόμβοι αίματος αποτελούνται από δύο βασικά συστατικά:
• Το ινώδες (μια πρωτεΐνη σε σχήμα νήματος που σχηματίζει ένα πλέγμα το οποίο παγιδεύει ερυθρά αιμοσφαίρια).
• Τα αιμοπετάλια (μικροσκοπικά κυτταρικά θραύσματα που συγκολλώνται μεταξύ τους).
Μαζί, σταθεροποιούν τους θρόμβους, ώστε να μη διαλυθούν. Οι θρόμβοι που σχηματίζονται στις φλέβες αποτελούνται κυρίως από ινωδογόνο. Εάν ένας τέτοιος θρόμβος σχηματιστεί σε μια εν τω βάθει φλέβα ενός κάτω ή άνω άκρου ή στην κοιλιακή χώρα, ονομάζεται εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση. Οι θρόμβοι στις αρτηρίες, από την άλλη, συνήθως περιέχουν περισσότερα αιμοπετάλια. Αυτοί τείνουν να σχηματίζονται στις αρτηρίες που τροφοδοτούν την καρδιά και τον εγκέφαλο, αλλά και τα κάτω άκρα.
Πηγή: Harvard Health Publishing
