Kathimerini.gr
Αντιμέτωπα με την πρωτοφανή πρόκληση του COVID-19, πολλά κράτη πιάστηκαν «στον ύπνο», καθυστέρησαν στην επιβολή των αναγκαίων πολιτικών και σήμερα θρηνούν χιλιάδες θύματα. Πόσο, όμως, απρόσμενη ήταν η εμφάνιση της ασθένειας, πόσο σοβαρά πρέπει να λαμβάνουμε τις διάφορες «θαυματουργές θεραπείες» που διατυμπανίζονται από ΜΜΕ και κάποιους πολιτικούς; Αναζητώντας ψύχραιμες απαντήσεις, μιλήσαμε με τη δρα Μάργκαρετ Xάρις, μέλος της ομάδας του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) για τον κορωνοϊό και εκπρόσωπο Τύπου του.
- Ο ΠΟΥ επί χρόνια προειδοποιούσε για την απειλή της «νόσου Χ», όπως ονομάστηκε. Γιατί πολλά κράτη στον κόσμο παραμένουν απροετοίμαστα, παρότι θεωρητικώς θα έπρεπε να αναμένουν μια τέτοια δυσμενή εξέλιξη;
- Η «νόσος Χ» αντικατοπτρίζει τη δυνατότητα μιας διεθνούς επιδημίας, από κάποιον παθογόνο παράγοντα, ο οποίος μέχρι σήμερα δεν προσέβαλλε τον άνθρωπο. Πράγματι, η επιδημία COVID-19 είναι ένα λοιμώδες νόσημα που προκαλείται από έναν παθογόνο παράγοντα, που μόλις ανιχνεύσαμε, έναν πολύ μολυσματικό κορωνοϊό που μεταδόθηκε σε όλο τον κόσμο. Ο ΠΟΥ έχει δεσμευθεί να συνεργαστεί με τα κράτη προκειμένου να ενισχύσουν την ετοιμότητά τους. Αυτός, άλλωστε, είναι ένας από τους βασικούς στόχους μας. Μοναδική άμυνα έναντι των υγειονομικών κρίσεων είναι η επένδυση σε ισχυρά συστήματα υγείας. Η παγκόσμια υγειονομική κάλυψη και η ασφάλεια της υγείας μας είναι στην πραγματικότητα δύο όψεις του ίδιου νομίσματος.
- Λοιμωξιολόγοι και επιδημιολόγοι έχουν επανειλημμένως προειδοποιήσει για την κυκλική εμφάνιση πανδημιών γρίπης, αναλόγων της ισπανικής γρίπης του 1918 ανά 30 ή 40 χρόνια. Θα πρέπει, άραγε, να αναμένουμε παρόμοια κυκλική επανεμφάνιση του νέου κορωνοϊού;
- Οι πανδημίες της γρίπης είναι κυκλικές επειδή εξαρτώνται από την αντιγονική μετατόπιση, μια μεγάλη αλλαγή στο κυρίαρχο αντιγόνο Η και Ν. Σήμερα κυκλοφορούν στην κοινότητα δύο υποτύποι της εποχικής γρίπης Α, A(H1N1) και A(H3N2). Το στέλεχος A(H1N1) είναι αυτό που προκάλεσε και την πανδημία γρίπης του 2009 και πλέον έχει εδραιωθεί ως εποχικό. Ταυτόχρονα, υπάρχουν δύο τύποι γρίπης Β, που κυκλοφορούν επίσης ως εποχικοί ιοί της γρίπης. Ο ιός της γρίπης τύπου C προκαλεί ηπιότερα συμπτώματα και σχετίζεται με σποραδικά κρούσματα και περιορισμένες τοπικές επιδημίες. Πανδημία εμφανίζεται όταν κάποιο νέο στέλεχος της γρίπης εμφανίζεται και αρχίζει να μεταδίδεται μεταξύ των ανθρώπων που, βέβαια, δεν έχουν καμία ανοσία σε αυτό. Προφανώς, αυτά τα νέα στελέχη μπορούν να εμφανιστούν, να μεταδοθούν και να προκαλέσουν πανδημία, πέραν της φυσιολογικής περιόδου της γρίπης. Οι κορωνοϊοί είναι πολύ διαφορετικοί από τους ιούς της γρίπης, καίτοι εν πολλοίς προκαλούν παρόμοια συμπτώματα, και η φυσική τους ιστορία δεν έχει μελετηθεί ιδιαίτερα.
- Τόσο το SARS όσο και το MERS (αναπνευστικό σύνδρομο Μέσης Ανατολής) προκλήθηκαν από κορωνοϊούς. Ηταν, άραγε, μια γενική προειδοποίηση για την κατάσταση που εξελίσσεται σήμερα;
- Κάποια κράτη και κοινότητες που βίωσαν πολύ σκληρά την επιδημία SARS (Χονγκ Κονγκ, Σιγκαπούρη, Tαϊπέι) και την επιδημία MERS (Νότια Κορέα) κατάφεραν να επιβραδύνουν την εξέλιξη του COVID-19, και στην περίπτωση της Νότιας Κορέας να την αντιστρέψει ολοκληρωτικά, με τη χρήση ισχυρών μέτρων δημόσιας υγείας, όπως είναι η εκτενής πραγματοποίηση τεστ, η πλήρης ιχνηλάτηση των επαφών των κρουσμάτων, η επιβολή αποτελεσματικής καραντίνας, αλλά και ισχυρή κοινωνική δέσμευση στην τήρηση των κανόνων υγιεινής και κοινωνικής αποστασιοποίησης.
- Χώρες όπως η Νότια Κορέα και η Γερμανία προσπαθούν να κερδίσουν την υγειονομική πρόκληση με την εκτεταμένη πραγματοποίηση εξετάσεων. Αλλες επέλεξαν την ολοκληρωτική επιβολή μέτρων κοινωνικής απομόνωσης και καραντίνα. Ποια είναι η καλύτερη προσέγγιση;
- Για να νικήσουμε τον κορωνοϊό, τα κράτη οφείλουν να ακολουθήσουν επιθετικές και στοχευμένες τακτικές. Επιθετικά μέτρα εντοπισμού, απομόνωσης, εξέτασης και ιχνηλάτησης των κρουσμάτων της νόσου δεν είναι μόνον ο καλύτερος και ταχύτερος τρόπος για την άρση των ακραίων κοινωνικών και οικονομικών περιορισμών, αλλά ταυτόχρονα είναι και ο καλύτερος τρόπος για να αποτρέψουμε την επιβολή τους. Η καραντίνα σε πολλά κράτη χρησιμοποιήθηκε αποτελεσματικά για να περιοριστεί η διασπορά του κορωνοϊού. Αν και, φυσικά, η τελευταία λέξη για τη λήψη περιοριστικών μέτρων ανήκει σε κάθε κυβέρνηση, υπάρχουν στοιχεία που δείχνουν ότι η έγκαιρη λήψη περιοριστικών μέτρων συμβάλλει στην επιβράδυνση της διασποράς του COVID-19. Τα μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης μπορούν να επιβραδύνουν τη μετάδοση του νέου κορωνοϊού ώστε τα συστήματα υγείας να αντέξουν. Προφανώς από μόνα τους δεν πρόκειται να σταματήσουν την πανδημία. Για να γίνει αυτό, τα κράτη οφείλουν να επενδύσουν σε μια ολοκληρωμένη, μεικτή προσέγγιση.
- Πολύ λόγος γίνεται για «θαυματουργά» φάρμακα και θεραπείες. Πού βρισκόμαστε;
- Επί του παρόντος, κανένα φαρμακευτικό προϊόν δεν έχει αποδειχθεί ασφαλές και αποτελεσματικό κατά του COVID-19. Πολλές θεραπείες, όμως, βρίσκονται σε ερευνητικό στάδιο και είτε έχουν αρχίσει είτε πρόκειται στο εγγύς μέλλον να ξεκινήσουν κλινικές μελέτες. Ανάμεσα σε αυτές και η κλινική δοκιμή «Αλληλεγγύη» (Solidarity) υπό την αιγίδα του ΠΟΥ. Σε πολλά κράτη οι ιατροί χορηγούν στους ασθενείς με COVID-19 σκευάσματα που δεν έχουν λάβει έγκριση για τη θεραπεία της συγκεκριμένης νόσου, κάτι το οποίο τελικά αποφασίζεται από τους εθνικούς ρυθμιστικούς φορείς φαρμάκων.
Η κλινική δοκιμή «Αλληλεγγύη», στην οποία συμμετέχουν 74 κράτη, έχει κατά βάση πέντε σκέλη: τη συνήθη περίθαλψη των ασθενών στη χώρα, τη χορήγηση Redemsivir, ενός νέου αντιιικού παράγοντα που χορηγείται σε ασθενείς με Εμπολα, την χορήγηση Lopinavir/Ritonavir, αντιιικών για την πρόληψη και θεραπεία ασθενών με έιτζ, τη χορήγηση Lopinavir/Ritonavir συνδυαστικά με ιντερφερόνη Βήτα, που δίνεται κατά της σκλήρυνσης κατά πλάκας, και τη χορήγηση χλωροκίνης, ενός σκευάσματος κατά της ελονοσίας. Σήμερα 200 ασθενείς έχουν επιλεχθεί ώστε να τους χορηγηθεί από ένα σκεύασμα. Κάθε νέος ασθενής που συμμετέχει στην έρευνα μας φέρνει ένα βήμα κοντύτερα στο να μάθουμε ποιο σκεύασμα είναι αποτελεσματικό.
- Ο επικεφαλής του κινεζικού Κέντρου Ελέγχου Νοσημάτων και Πρόληψης, Γκάο Φου, δήλωσε σε συνέντευξή του στο περιοδικό Science ότι, κατά τη γνώμη του, είναι «μεγάλο λάθος που οι Ευρωπαίοι και οι Αμερικανοί δεν φορούν μάσκες». Ποιο είναι το σχόλιο του ΠΟΥ;
- Οι σημερινές συστάσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας υπογραμμίζουν τη σημασία της σώφρονος και προσήκουσας χρήσης όλων των μέσων προσωπικής προστασίας, όχι μόνο των μασκών. Οπως τόνισε και ο δρ Τέντρος Αντανόμ Γκεμπρεγέσους, ο ΠΟΥ συνεχίζει την αξιολόγηση της πιθανής ευρύτερης χρήσης μασκών προκειμένου να περιοριστεί η διασπορά του COVID-19 στον πληθυσμό. Καθώς εξελίσσεται η πανδημία, και τα επιστημονικά δεδομένα και οι συστάσεις μας προσαρμόζονται.
Οι απειλές του Τραμπ
Πιστός στην εχθρότητά του απέναντι σε θεσμούς πολυμερούς συνεργασίας, ακόμη και τη στιγμή της οικουμενικής δοκιμασίας, ο Ντόναλντ Τραμπ απείλησε να διακόψει τη χρηματοδότηση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, κατηγορώντας τον για κακή διαχείριση της κρίσης και υπερβολική εξάρτηση από την Κίνα. Είχαμε την ευκαιρία να συμμετάσχουμε σε τηλεδιάσκεψη δημοσιογράφων με τον επικεφαλής του ΠΟΥ, δρ Τέντρος Αντανόμ Γκεμπρεγιέζους, όπου του ζητήθηκε να σχολιάσει τις βολές του Αμερικανού προέδρου. Ιδού τι μας απάντησε: «Οχι στην πολιτικοποίηση του ιού. Ο ιός εκμεταλλεύεται τις διαιρέσεις που υπάρχουν σε πολιτικό επίπεδο. Απευθύνω έκκληση “βάλτε καραντίνα” την πολιτικοποίηση του COVID-19. Η παγκόσμια αλληλεγγύη είναι σημαντική. Το 1967, εν μέσω Ψυχρού Πολέμου, ο ΠΟΥ ξεκίνησε τον πόλεμο κατά της πολιομυελίτιδας. Οι ΗΠΑ και η τότε ΕΣΣΔ από κοινού αποφάσισαν να βάλουν τέλος στην ασθένεια. Συμφώνησαν να την πολεμήσουν και το έκαναν. Τώρα, Κίνα και ΗΠΑ πρέπει να συστρατευθούν σε αυτόν το φοβερό πόλεμο. Ο ιός είναι φοβερός, μεταδίδεται με την ευκολία της γρίπης και σκοτώνει όπως ο Sars. Αν δεν ενεργήσουμε σωστά, θα βρούμε μπροστά χιλιάδες φέρετρα. Ηδη χάσαμε δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους και περισσότεροι από ένα εκατομμύριο έχουν προσβληθεί. Δεν είναι, άραγε, αρκετό; Ακόμα και ένας θάνατος είναι καταστροφή. Είναι επιτακτική η ενότητα σε εθνικό επίπεδο και η έντιμη καθοδήγηση από ΗΠΑ και Κίνα. Σήμερα έχουμε λιγότερα προβλήματα από την ψυχροπολεμική περίοδο. Δεν πρέπει να χάνουμε χρόνο εκτοξεύοντας κατηγορίες, τον χρειαζόμαστε για ενότητα. Είναι η μόνη μας επιλογή για να κερδίσουμε, αλλιώς θα έρθουν τα χειρότερα. Οι πιο ισχυροί ας δείξουν τον δρόμο».
