Αυτό το αέναο νταραβέρι

Ενα περίεργο πράγμα συμβαίνει σε αυτή τη χώρα. Αν κάποιος κοιτάξει τα βιογραφικά όσων διετέλεσαν πρωθυπουργοί μεταπολιτευτικά, μετά τον αυτοδημιούργητο Κωνσταντίνο Καραμανλή, θα βγάλει αβίαστα το συμπέρασμα ότι ανήκουν –με ελάχιστες εξαιρέσεις– σε μια επίλεκτη κάστα Ελλήνων. Είναι απόγονοι πολιτικών οικογενειών με Ιστορία, απόφοιτοι καλών ιδιωτικών ή πειραματικών σχολείων και έχουν σπουδάσει στην Αμερική ή στην Αγγλία. Θα περίμενε κανείς ότι ο τρόπος που αντιμετώπιζαν τα καθήκοντά τους θα αντανακλούσε ένα υψηλό επίπεδο γνώσεων και τεχνοκρατικής επάρκειας. Πως σκοπός τους θα ήταν να ανεβάσουν τον κοινό παρονομαστή.

Δεν ήταν όμως αυτός ο κανόνας. Υπήρξαν πολλές περιπτώσεις στη σύγχρονη πολιτική μας ιστορία όπου τα καλύτερα προϊόντα του «συστήματος» κυβέρνησαν με λαϊκισμό, σαν να ήθελαν να αποδείξουν ότι δεν ανήκουν εκεί όπου… ανήκαν. Λειτουργούσαν με μια αγωνία, ίσως και ανασφάλεια, για να αποδείξουν ότι είναι από τους πολλούς, ότι –δήθεν– καταλαβαίνουν τον λαό και είναι κοντά του. Στην πράξη, επρόκειτο για τον απόλυτο κυνισμό. Ο λαϊκισμός, στην πολιτική ή σε συμπεριφορές, ήταν το εργαλείο για να ικανοποιήσουν τις μεγαλοαστικές φιλοδοξίες τους ή να ανανεώσουν τη δύναμη του πολιτικού τους franchise για λίγο ακόμη. Κορυφαίο παράδειγμα ο Ανδρέας, ο οποίος ήταν ό,τι πιο «εκλεκτό» είχε παραγάγει το ελληνικό κατεστημένο, αλλά φρόντισε να κυβερνήσει με τρόπο που χαμήλωνε τον κοινό παρονομαστή, χάιδευε τον ψηφοφόρο και ουδέποτε τον έσπρωχνε να κυνηγήσει εθνικούς φιλόδοξους στόχους. Τα παραδείγματα είναι, δυστυχώς, αρκετά και εξηγούν περισσότερα.

Η Ελλάδα σίγουρα δεν είναι μια εύκολη χώρα. Οποιος πολιτικός επιλέξει να αγνοήσει την πελατειακή και παλαιοκομματική πραγματικότητα μπορεί εύκολα να βρεθεί εκτός παιχνιδιού. Αν όμως, πάλι, επιτρέψει σε αυτό το αέναο νταραβέρι και στις παλιές εθνικές μας συνήθειες να τον ρουφήξουν, τότε προδίδει και τις δικές του φιλοδοξίες, αλλά και τις προσδοκίες όσων περιμένουν ότι θα κυβερνήσει πιο αποτελεσματικά, επειδή είναι πιο καλά καταρτισμένος για αυτό. Ο ψηφοφόρος είναι άλλωστε και πονηρός, αλλά και… σοφός. Απαιτεί το πελατειακό πάρε-δώσε, αλλά μόλις αυτό σκάσει σε κάποια τραγωδία ή σκάνδαλο, τα ρίχνει με μεγάλη ευκολία στον επικεφαλής.