Μυαλά έχουμε, έρευνα;

Ενα κρίσιμο ερώτημα πρέπει να απαντηθεί: «Μυαλά έχουμε, έρευνα γιατί δεν έχουμε;». Η Ελλάδα διαθέτει εξαιρετικά μυαλά σε πολλούς τομείς, εντός αλλά και εκτός Ελλάδος. Παρ’ όλα αυτά, συνεχίζει να βρίσκεται πολύ χαμηλά στις ευρωπαϊκές και παγκόσμιες λίστες. Σπουδαίοι επιστήμονες έχουν εκφράσει την αγωνία τους για το μέλλον της έρευνας στην Ελλάδα, πολλές φορές μέσα και από τις στήλες της «Κ». Προσφάτως, αποκαλύφθηκε το πόσο αδιαφανής και πρόχειρη ήταν η αξιολόγηση προτάσεων για ερευνητικό έργο. Ηταν ένα κλασικό παράδειγμα του πώς το εγχώριο πολιτικό προσωπικό αντιλαμβάνεται και αυτόν τον τομέα. Θα ήταν πολύ ευτυχισμένο αν μπορούσε να δημιουργήσει μια ΔΕΚΟ για την έρευνα, όπου οι αξιολογητές θα είναι «δικά μας παιδιά», οι αξιολογήσεις ελεγχόμενες και το προϊόν αποτέλεσμα κάποιου νταραβεριού.

Τα συνεχή SOS που εκπέμπουν στιβαρές προσωπικότητες εντός και εκτός Ελλάδος μοιάζει να μην εισακούονται. Αυτό που προτείνουν είναι προφανές: μία ανεξάρτητη Αρχή, στελεχωμένη από προσωπικότητες κύρους, που θα θέτει προτεραιότητες, θα προωθεί την καινοτομία μέσα από την έρευνα, θα αξιολογεί τις διάφορες προτάσεις χωρίς απίθανες γραφειοκρατικές διαδικασίες. Επισημαίνουν τα παραδείγματα μικρών κρατών, όπως το Ισραήλ και η Ιρλανδία, που επένδυσαν στην έρευνα και καρπώθηκαν τεράστια οφέλη.

Θα περίμενε κανείς ότι η ανάγκη ενός θετικού σοκ στον τομέα της έρευνας θα ήταν πρώτιστη προτεραιότητα αυτής της κυβέρνησης και προσωπικά του πρωθυπουργού, ο οποίος γνωρίζει καλά τον τομέα της καινοτομίας και αντιλαμβάνεται πλήρως πόσο πρέπει να αλλάξει η Ελλάδα στην εποχή της τεχνητής νοημοσύνης και της συνεχούς εξέλιξης. Μέχρι τώρα, όμως, το ενδιαφέρον αυτό δεν έχει αποτυπωθεί στην πράξη.

Αντιλαμβάνομαι την πίεση κομματικών και συντεχνιακών συμφερόντων, που θέλουν την έρευνα σαν ένα ακόμη «μαγαζάκι». Βρίσκουν πάντοτε, άλλωστε, πειστικά επιχειρήματα, νομικά και πολιτικά, που σαγηνεύουν και οδηγούν στο τέλμα. Και ξέρουμε καλά σε αυτό τον τόπο πως η έρευνα και η καινοτομία χρειάζονται τη στήριξη και τα χρήματα, αλλά όχι τον παραλογισμό της απόλυτης ταύτισης με ένα υπουργείο ή το Δημόσιο γενικά.

Εμείς εδώ στην «Κ» θα συνεχίσουμε να φιλοξενούμε άρθρα και εκκλήσεις όσων θέλουν, επιτέλους, κάτι να αλλάξει. Οχι για την «πάρτη τους», όπως εύκολα θα προσπαθήσουν να πείσουν οι σειρήνες της μιζέριας, αλλά για να βρουν τη θέση που τους αξίζει οι Ελληνες που συνεχίζουν να κάνουν έρευνα μέσα σε αντίξοες συνθήκες στον τόπο τους και η γενιά του brain gain που θέλει να βρει τρόπο είτε να επιστρέψει είτε πάλι να μοιραστεί την επιτυχία της στο εξωτερικό. Οπως όλα σε αυτή τη χώρα απαιτούν την προσοχή του ίδιου του πρωθυπουργού. Το θετικό, βέβαια, είναι πως σε μια σχετική πρωτοβουλία μάλλον θα ανακαλύψει το άλλο σπάνιο αγαθό στις μέρες μας: τη συναίνεση από κάποια υπεύθυνα κόμματα.