Κύριο Άρθρο
Η συνθήκη της Γενεύης υπογράφηκε το 1951, εν μέσω πολιτικών εντάσεων μεταξύ Ανατολής και Δύσης που προέκυψαν μετά την λήξη του Β’ παγκοσμίου πολέμου. Η συνθήκη έγινε για να προσδιορίσει το καθεστώς του πρόσφυγα και να περιγράψει τα δικαιώματα, αλλά και τις υποχρεώσεις που έχει. Στην ουσία, δημιουργήθηκε για να ρυθμίσει το προσφυγικό ζήτημα στην Ευρώπη ως απόρροια του πολέμου. Σήμερα, όμως, οι πρόσφυγες δεν προκύπτουν μόνον από πολεμικές συρράξεις αλλά μπορεί να είναι το αποτέλεσμα οικονομικών και περιβαλλοντικών καταστροφών στις χώρες διαμονής τους ή ακόμα και εμφυλίων συρράξεων. Η αποχώρηση των αμερικανικών στρατευμάτων από το Αφγανιστάν, που οδήγησε στην επικράτηση των Ταλιμπάν είκοσι χρόνια μετά την απομάκρυνσή τους, επαναφέρει το ζήτημα των προσφυγικών ροών στο επίκεντρο.
Οι σκηνές που εκτυλίσσονται στο αεροδρόμιο της Καμπούλ με χιλιάδες Αφγανών να προσπαθούν να εγκαταλείψουν τη χώρα, θέτοντας σε κίνδυνο τη ζωή τους, έχουν προκαλέσει παγκόσμιο συγκλονισμό. Σύμφωνα με επίσημες πληροφορίες, τις τελευταίες εφτά μέρες οι Αμερικανοί έχουν μεταφέρει εκτός συνόρων 37.000 Αφγανούς, ενώ οι αιτήσεις για απόκτηση ειδικής θεώρησης εξόδου ανέρχονται σε αρκετές χιλιάδες. Οι σκηνές πανικού για διαφυγή από το καθεστώς των Ταλιμπάν αφορούν σε πολίτες που επιθυμούν σήμερα να γίνουν πρόσφυγες για να σώσουν τη ζωή τους. Μέχρι στιγμής, ως αποτέλεσμα των πολεμικών συρράξεων για επικράτηση στο εσωτερικό της χώρας, έχουν διαφύγει σε γειτονικές χώρες 2,2 εκατομμύρια Αφγανοί. Σύμφωνα με στοιχεία από τον ΟΗΕ, από την αρχή του έτους έχουν εγκαταλείψει την χώρα 550.000 Αφγανοί και εκτιμάται ότι το σύνολο των πολιτών που έχουν καταστεί εσωτερικοί πρόσφυγες είναι 3,5 εκατομμύρια. Επιπλέον, σημειώνεται ότι 14 εκατομμύρια Αφγανών, δηλαδή το 33% του συνόλου, αντιμετωπίζουν συνθήκες πείνας αριθμός που μάλλον θα τείνει να αυξάνεται συνεπεία των πολιτικών και στρατιωτικών εξελίξεων. Η συνέχεια αναμένεται δύσκολη καθώς οι χώρες προετοιμάζονται για αντιμετώπιση της κατάστασης την ίδια ώρα που ανακοινώνουν προγράμματα ανακούφισης και υποδοχής προσφύγων, που όπως όλα δείχνουν σύντομα θα κριθούν ως ανεπαρκή. Οι ΗΠΑ ανακοίνωσαν οικονομική πρόνοια ύψους 500 εκ. δολαρίων, χωρίς να διευκρινίζουν αριθμό προσφύγων που θα υποδεχτούν, ενώ το Ηνωμένο Βασίλειο και ο Καναδάς ανακοίνωσαν προγράμματα υποδοχής 20.000 προσφύγων, αντίστοιχα. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, από την άλλη, εστιάζει στην αποφυγή της προσφυγικής κρίσης που αντιμετώπισε το 2015 ως απόρροια της κρίσης στη Συρία και ως εκ τούτου, δεν φαίνεται έτοιμη να ανακοινώσει οτιδήποτε περαιτέρω, τουλάχιστον όχι στην παρούσα φάση.
Σε αυτήν την νέα ανθρωπιστική κρίση η Ευρώπη δείχνει ξανά ανέτοιμη να αντιμετωπίσει την κατάσταση με τρόπο συγκροτημένο και ομόθυμο. Οι προτάσεις που πέφτουν στο τραπέζι μέχρι στιγμής για την αντιμετώπιση του αναμενόμενου μεγάλου αριθμού αιτητών ασύλου, περιλαμβάνουν από την τοποθέτηση συρματοπλεγμάτων στα σύνορα μέχρι την έγκριση άμεσης ανθρωπιστικής βοήθειας για ανακούφιση των προσφύγων. Η νέα αυτή δοκιμασία αποτελεί μια χρυσή ευκαιρία κοινής ευρωπαϊκής δράσης όπως πολύ επιτυχημένα έγινε για την αντιμετώπιση της εν εξελίξει πανδημίας. Τα όσα διαδραματίστηκαν το 2015 σίγουρα δεν θα πρέπει να επαναληφθούν ενώ στα θετικά σημειώνονται τα όσα δήλωσε η Πρόεδρος της Κομισιόν τονίζοντας ότι οι πρόσφυγες αυτήν τη φορά πρέπει να έχουν στη διάθεσή τους νόμιμες και ασφαλείς οδούς διακίνησης που θα έχουμε οργανώσει εμείς.
